گنجینه‌ای ارزشمند از هنر و فرهنگ ایران

در هر شهر و روستای ایران، هنرمندان با ذوق و سلیقه خود، نقش‌و‌نگاری که بر سفال و سرامیک و ظروف مسی می‌زنند و از چوب، نگاره‌هایی بدیع خلق می‌کنند، نقشی نوین بر تار و پود قالی می‌آفرینند. هرکدام از این آثار حکایتی از فرهنگ و تاریخ این خطه پرگهر دارد و گویی روح زندگی در آنها دمیده شده است. این صنایع‌دستی از نظر هنری ارزشمند و کاربردی‌ بوده، بسیاری از آنها زینت‌بخش خانه‌هاست و از آنها در تزئین و دکوراسیون منزل استفاده می‌شود. برخی نیز جنبه‌ کاربردی‌تری دارد و در زندگی روزمره مورد استفاده قرار می‌گیرد. امروزه با وجود صنعت و تکنولوژی، حفظ و احیای صنایع‌دستی از اهمیت بالایی برخوردار است. این هنر هویت و فرهنگ یک ملت را حفظ می‌کند و قادر است نقش مهمی در اشتغال‌زایی و رونق اقتصادی، به‌خصوص در مناطق روستایی و کم‌برخوردار، داشته باشد.
     
علیه فراموشی
برخی از مشهورترین صنایع‌دستی ایران شامل آبگینه‌سازی، ترمه‌بافی، میناکاری، سفالگری، فیروزه‌کوبی، خاتم‌کاری، مسگری، منبت‌کاری و خاتم‌کاری است که کم و بیش همانند گذشته در کشور رواج دارد. در عین حال بعضی از هنرهای ایران رو به نابودی است و فقط نامی از آنها باقی مانده که از آن نمونه، می‌توان به قفل‌سازی چالشتر اشاره کرد که از دوران ساسانیان در ایران رواج داشته و به دلیل استفاده و رواج قفل‌های صنعتی، این هنر تقریبا به طور کامل از بین رفته است. هنر دیگر چلنگری است که در آن از فلزاتی مانند مس، برنج و آهن برای ساخت قفل و کلید استفاده می‌شده. در کرباس‌بافی از پارچه ضخیمی به نام کرباس برای بادبان، چادر و کیسه استفاده می‌شده است. چنته‌بافی، بافت کیف‌سنتی‌ای بوده که به منظور حمل وسایل شخصی زنان عشایر به کار می‌رفته است. موج‌بافی بافت نوعی پارچه ضخیم  مانند جاجیم است که محصول دستان هنرمند عشایر محسوب می‌شود. بهون‌بافی نوعی سیاه‌چادر عشایری است که از موی بز بافته می‌شود. نمکدان‌بافی، هنری با تکنیک قالی‌بافی برای بافتن کیسه‌هایی بوده که در نگهداری محصولاتی نظیر جو، گندم، حبوبات و نمک به‌کار می‌رفته است. در عین حال در میان تمام هنرهای دستی حفظ‌شده و فراموش‌شده، فرش ایرانی نگین درخشان گنجینه هنر است که شهرتی جهانی دارد و ظرافت و زیبایی طرح و نقش آن زبانزد خاص و عام است. 
     
نگین درخشان هنر و فرهنگ ایران
فرش ایرانی، گنجینه‌ای ارزشمند از هنر و فرهنگ ایران است که از دیرباز تاکنون زینت‌بخش خانه‌ها و موزه‌های بزرگ جهان بوده است. این هنر اصیل نه فقط از نظر زیبایی و ظرافت بی‌نظیر است، بلکه نمادی از فرهنگ و تمدن غنی ایران نیز به‌شمار می‌رود. سابقه فرشبافی در ایران به هزاران سال پیش بازمی‌گردد. شواهد نشان می‌دهد که در دوران هخامنشیان، قالی‌هایی با نقوش و طرح‌های زیبا در تخت جمشید بافته می‌شده و در دوران صفویه، هنر فرشبافی به شکوفایی بی‌نظیری رسیده بود. در این دوره طرح‌ها و نقش‌های جدیدی به فرش‌های ایرانی اضافه شد. تبریز، کاشان، کرمان و اصفهان از جمله مراکز مهم فرشبافی در دوران صفویه بودند.
     
انواع فرش ایرانی
فرش‌های دستباف ایرانی در انواع مختلف و از مرغوب‌ترین مواد اولیه مانند پشم، ابریشم و کرک بافته می‌شود که هرکدام ویژگی‌ها و زیبایی خاص خود را دارا است. این فرش‌ها به دلیل کیفیت بالا و ظرافت بی‌نظیر از جمله باارزش‌ترین فرش‌های جهان است. گلیم، جاجیم، قالیچه و حتی فرش ماشینی از انواع مختلف فرش‌های ایرانی به‌شمار می‌رود.
     
حکایت پارسی بر فرش ایرانی
هر طرح و نقش در فرش ایرانی، زبانی گویا دارد و حکایتی از فرهنگ، تاریخ و هنر این سرزمین را به تصویر می‌کشد. با شناخت طرح‌ها و نقوش فرش ایرانی می‌توان به عمق زیبایی و ظرافت این هنر اصیل پی برد. طرح اسلیمی از جمله نقوش اصیل و پرکاربرد در فرش‌های ایرانی است که به شکل خطوط منحنی و مارپیچ بافته می‌شود و درواقع، نمادی از حرکت و پویایی در طبیعت است. طرح اسلیمی در انواع مختلفی مانند اسلیمی ختایی، اسلیمی دهان اژدر، اسلیمی لچک ترنج و ... بافته می‌شود. طرح گل و بته از جمله نقوش رایج در فرش‌های ایرانی است که به شکل گل‌ها و بوته‌های مختلف بافته می‌شود. این طرح، نمادی از زیبایی و ظرافت طبیعت است و در فرش‌های ایرانی با رنگ‌ها و نقش‌های متنوعی به تصویر کشیده می‌شود. طرح بته جقه، از نقوش اصیل و محبوب در فرش‌های ایرانی به‌شمار می‌رود که به شکل بته با نگین‌های جقه بافته می‌شود و نمادی از سرو، درخت زندگی و جاودانگی است. طرح بته جقه در فرش‌های ایرانی با رنگ‌ها و نقش‌های متنوعی به تصویر کشیده می‌شود. در طرح هندسی اشکال فرش‌ها به صورت هندسی و مربع، لوزی و مثلث بافته می‌شود. این طرح، نمادی از نظم و هماهنگی در جهان است و رنگ‌ها و نقش‌های گوناگونی دارد. طرح محراب، از جمله نقوش مذهبی در فرش‌های ایرانی است که به شکل محراب مسجد بافته می‌شود و نمادی از قداست و معنویت است. طرح شکارگاه، از جمله نقوش رایج در فرش‌های ایرانی است که صحنه‌های شکار را به تصویر می‌کشد و نمادی از شجاعت و دلاوری است که در فرش‌های ایرانی با رنگ‌ها و نقش‌هایی بدیع به تصویر درمی‌آید و درنهایت طرح تصویری، از نمونه نقوش جدیدتر در فرش‌های ایرانی است که در آن، تصاویری از افراد، اشیا یا مناظر به‌صورت واقع‌گرایانه بافته می‌شود و تنوع و ظرافت خاصی به فرش‌های ایرانی بخشیده است. 
     
درد تقلب در هنر خاصه ایران
در سال‌های اخیر، شاهد افزایش تقلب در فرش‌های دستباف ایرانی بوده‌ایم. افراد سودجو با جعل طرح‌ها و نقوش فرش‌های ایرانی و استفاده از مواد اولیه نامرغوب، اقدام به تولید فرش‌های تقلبی کرده‌اند و این امر، به ضرر هنرمندان و صنعت فرش ایران بوده است. شناسنامه فرش به عنوان راه‌حلی برای مقابله با این مشکل ارائه شده‌است و سندی هویتی برای هر فرش دستباف ایرانی محسوب می‌شود که اطلاعات مختلفی مانند مشخصات طرح و نقش، نام و نام‌خانوادگی بافنده، تاریخ بافت، محل بافت، ابعاد فرش و شماره سریال را در خود جای می‌دهد. این اطلاعات توسط کارشناسان مجرب و معتبر ثبت می‌شود و از طریق یک سامانه الکترونیکی قابل استعلام است. شناسنامه فرش، با ارائه اطلاعات دقیق و معتبر درباره هر فرش دستباف، به خریداران کمک می‌کند تا فرش‌های اصل را از تقلبی تشخیص دهند. از طرفی شناسنامه فرش، به هنرمندان فرشباف کمک می‌کند تا هویت و اصالت آثار خود را اثبات کنند و به این وسیله ارزش آثار هنری خود را ارتقاء بخشند. این مدرک هویتی با ایجاد یک نظام جامع برای ثبت و صدور شناسنامه، به ساماندهی بازار فرش دستباف ایرانی کمک کرده و هنرمندان را به بافت فرش‌های باکیفیت و اصیل تشویق می‌کند تا بدین وسیله در حفظ و احیای این هنر ارزشمند سهیم باشند. هر فرش دستباف ایرانی، به دلیل ظرافت و دقت بافتی که دارد، اثری منحصر به فرد و یگانه به شمار می‌رود و هنر و ذوق و سلیقه شخصی یک هنرمند است که اثرش به فرش دستباف ایرانی ارزش و اصالتی خاص می‌بخشد. شناسنامه فرش به عنوان سندی هویتی، منحصربه‌فرد و یگانه بودن طرح و بافنده فرش دستباف را به رسمیت شناخته و به خریداران در انتخاب اثر هنری با اصالت کمک می‌کند.

عظمت هنر ایران پیش رخ جهانیان
هنرهای دستی ایران هرکدام شاخه‌ای از درخت تنومندی است که شکوه و عظمت هنر ایران را به رخ جهانیان می‌کشد. فرش ایرانی، بدون شک یکی از مشهورترین و نفیس‌ترین صنایع‌دستی جهان است که از دیرباز تاکنون، شهرت و آوازه آن در سراسر دنیا پیچیده است. ظرافت و زیبایی طرح و نقش، تنوع رنگ و اصالت طرح‌ها، فرش ایرانی را به گنجینه‌ای بی‌بدیل تبدیل کرده که در خانه‌های اشراف و موزه‌های بزرگ جهان جای گرفته است. فرش دستبافت ایرانی، هنری اصیل و نفیس است که از دیرباز تاکنون، شهرت و آوازه‌ی آن در سراسر دنیا پیچیده است. شناسنامه فرش به عنوان یک سند هویتی منحصربه‌فرد بودن طرح و بافنده فرش دستبافت را نشان داده، آن را به رسمیت می‌شناسد و به یگانه و ارزشمند بودن این اثر هنری کمک می‌کند. شناسنامه فرش، سندی هویتی برای هر فرش دستبافت ایرانی است که اطلاعات مختلفی را در خود جای می‌دهد و گامی مهم در جهت حفظ و احیای هنر فرشبافی ایران و حمایت از هنرمندان این مرز و بوم است. با استفاده از این سند هویتی، می‌توان به اصالت و ارزش فرش‌های دستبافت ایرانی پی برد و از این طریق، به رونق و شکوفایی این هنر اصیل کمک کرد.