نمایش ابتذال در هتل

کمدی، هنری است که عدم تناسبات در عرصه‌های مختلف اجتماعی را که در ظاهر متناسب به نظر می‌رسند، نشان می‌دهد و این خود مایه خنده می‌شود. کمدی هنری مکتوب است و اجرای آن در دیگر گونه‌های نمایشی به‌طور نمونه تئاتر، سینما یا تلویزیون، کمدی نامیده می‌شود. کمدی تفکربرانگیز است و ماهیتی پیچیده و چند لایه دارد. گرچه طبیعتش بر خنده استوار است اما خنده را تنها وسیله‌ای می‌انگارد برای نیل به هدفی برتر و آگاه کردن انسان به عمق رذالت‌ها. گرچه در ظاهر می‌خنداند اما در پس این خنده واقعیتی تلخ و وحشتناک وجود دارد که در عمق وجود، خنده را می‌خشکاند و انسان را به تفکر وامی‌دارد. به همین خاطر درباره کمدی گفته‌اند: «کمدی یعنی گریه‌کردن قاه قاه، کمدی یعنی خنده کردن آه آه.» در نتیجه کمدی را می‌توان مانند یک تیغ جراحی فرض کرد؛ زیرا کار تیغ جراحی برش جایی به منظور بهبود آن است.
   
عریانی رذیلت برای گرفتن خنده
کمدی در ذات خود انسان را برمی‌آشوبد، بر تردیدهایش می‌افزاید و با آشکار کردن جهان همچون پدیده‌ای دوگانه، چندگانه یا متناقض، انسان‌ها را از یقین محروم می‌کند. حال با این رویکرد، فیلم سینمایی «هتل» چه تردیدی در جامعه را واکاوی می‌کند و بیننده را به چه یقین وانمی‌دارد؟ در واقع یقین به چه چیزی به خیانت یا دروغگویی، که هر د‌و رذیلتی اخلاقی است که هرکس مبتلا به آن شود نه تنها به آن نمی‌خندند، بلکه از او فاصله می‌گیرند که مبادا مبتلا به آن شوند.جان درایدن در مقاله «هنر کمدی» ظرافت کمدی را به جدا کردن سر از بدن با حرکت تند و سریع شمشیر تشبیه می‌کند، طوری‌که دوباره در جای خود قرار گیرد. آیا فیلم سینمایی هتل که این روزها با خنده و خنداندن بیننده با لحن نامتعارف خود را به صدر گیشه رسانده یک کمدی است که بتوان آن را روی کاغذ کمدی نامید؟ آری کمدی نیست چون شما روی کاغذ می‌خواهید بنویسید مردی که به زنش خیانت کرده یا برعکس و این فاجعه با حرکات حتی ناهمگون در کدام رسانه به کمدی بودن ختم می‌شود؟ در واقع دروغ گفتن در چارچوب خنداندن و حرکات خنده‌آور، تناسب نداشتن در عرصه‌های مختلف را که ظاهری متناسب دارند، در هیچ قشری نشان نمی‌دهد که ما به آن هنر کمدی بگوییم.
   
کدام مصیبت و مسأله جامعه؟
به قول عمران صلاحی، کمدی هجمه به سوژه است و سوژه نباید یک فرد باشد بلکه یک مصیبت و مسأله جامعه که در گروه یا طیف خاصی از جامعه نهادینه شده و ما در قالب کمدی به چرایی این نهادینه شدن و اصلاح آن در افراد بپردازیم. شاید سال‌هاست سینما نتوانسته به کارگردانان و کمدی‌پردازان و فیلمنامه‌نویسان این نکته را یادآوری کند که اگر می‌گوییم با قشری شوخی نشود، به مثابه نپرداختن به مشکلات آن قشر نیست، بلکه نپرداختن به اشخاص است و کمدی سالم باید شخص را کنار زده و به مشکلات آن شخص در قالب کمدی بپردازد. به عنوان مثال همه ما از اعتیاد بیزاریم اما مسخره کردن فرد معتاد، کمدی محسوب نمی‌شود بلکه توهین به شخصی ا‌ست که بنا به صغر سن یا محیط ناسالم درگیر این بیماری شده‌است.کمدی و هجو هر دو نوعی از مطایبه یا همان شوخ‌طبعی است، اما هجو به قصد مسخره کردن، ریشخند یا تخریب شخصیت کسی نگاشته می‌شود. چیزی که در کمدی هتل می‌بینیم و شاهد آن هستیم، قصد اصلاح ندارد و هدف اصلی آن نابودی شخصیت طرف مقابل است؛ همان نیتی که سینمایی هتل آن را دنبال می‌کند. هزل نیز استفاده از الفاظ رکیک و سخنی است که در آن مضامینی خلاف اخلاق و ادب بیاید؛ همان زبانی که امثال سینمایی «هتل» می‌توانند با آن بخندانند اما کمدی نیستند که روشنفکران برای بیان مشکل جامعه به آن استناد کنند. آثار هجو گاهی با هزل همراه هستند؛ یعنی ادبیات رکیک و گاهی با جدّ؛ یعنی ادبیات رسمی برای تخریب رقیب یا دشمن استفاده می‌شود. هجو لزوما همیشه شوخ‌طبعانه نیست و ممکن است بسیار طعنه‌دار برای کمدی در نظر گرفته شود، معمولا مقاصد اصلاح‌طلبانه اجتماعی در آن مطرح است و کمدی با بیان ظریف مشکلات و کاستی‌ها، با زبانی غیرمستقیم سعی در اصلاح آنها دارد؛ و در نهایت، کمدی نوعی بیان مطایبه‌آمیز به صورت تصویری مثل سینما و تئاتر است و می‌تواند از همه شاخه‌های شوخ‌طبعی و مطایبه (کمدی، هجو و هزل) استفاده کند.درواقع کمدی باید همچون تیغ جراحی برای آبادی و مرمت و علاج مصیبت جامعه برش بدهد و بیمار را روی تخت جراحی بگذارد و لایه لایه ضعف‌ها را با زبان کمدی برش داده و نشان دهد و راهکار اصلاح ارائه کند نه سوژه قابل کمدی را روی تخت جراحی بگذارد و با تیغی کُند شده که کمدی ناقص است، جامعه بیمار را تمسخر کند.
   
ذائقه‌پروری بر پایه هجوگویی
در کمدی دهه ۸۰ تلویزون در «شب‌های برره» و «متهم گریخت» به بیان مسائل و مصائب جامعه پرداخته می‌شد و راهکاری هم ارائه می‌شد و مشکل را از مسیر صحیح اصلاح می‌کردند. به عنوان مثال در یک سکانس از سریال متهم گریخت با بازی مرحوم سیروس گرجستانی در نقش هاشم وقتی با انبوهی از مشکلات از دختر دم‌بخت و تکمیل جهیزیه گرفته تا پرداخت بدهی به طلبکار و مشکلات مستاجری وقتی دزد پول‌هایش رامین (رضا عطاران) هاشم اگزوز را همراه با خویش به دزدی می‌برد تا از پول دزدی بدهی هاشم را بدهد، در آن سکانس دزدی صورت می‌گیرد اما هاشم وقتی به خانه می‌آید می‌بیند مبلغی که رامین به او داده بیشتر از طلبش است و مبلغ اضافی را به صاحب‌خانه برمی‌گرداند و آنجاست که متوجه می‌شود رامین آن پول را دزدیده که نشمرده به او داده و آن پول را به صاحبش در چارچوب زبان کمدی و چارلی چاپلین‌وار که در سادگی هاشم اگزوز موج می‌زند برمی‌گرداند و این نشان دهنده نکوهش و ذم دزدی و رسیدن به بدهی از راه حلال است.یا در سریال برره به جامعه‌ای اشاره می‌شود که برای‌شان مهم نیست سران ناخالصی انرژی آنها یعنی آب، برق، گاز و خوراک‌شان چقدر است اما به‌طور مرتب به ویژگی‌های انتصابی آبا و اجدادی خویش را بیان می‌کنند و به پارامترهایی افتخار می‌کنند که در تصاحب‌شان دستی نداشته و دردی از آنها دوا نمی‌کند افتخاراتی مثل چاله اسکندرون که سم اسب اسکندر مقدونی در آن بوده و تمام تلاش خود را برای حفظ چاله اسکندرون می‌کنند در عوض تلاشی برای مطالعه و دانش نمی‌کنند تا جایی که برای جمع کردن یک اسلحه در چارچوب سربازی از اسلحه یک سماور درست می‌کنند و این نشان‌دهنده عقب‌ماندگی یک جامعه با زبان کمدی است و یک شخصیت به‌نام کیانوش (سیامک انصاری) به آنها با زبان کمدی که کلافگی در آن است راهکار ارائه می‌دهد. اما در فیلم‌های سینمایی امروز که بر پرده سینما هستند چیزی از کمدی که بیان مشکلات و راهکار رفع آنها باشد ارائه نمی‌شود شاید به‌خاطر این‌که کارگردان‌ها ذائقه مردم را بر پایه هجوگویی تصور کرده‌اند.
   
«هتل» زیر ۱۵ سال ممنوع
برای اکران «هتل» روی پوستر آن ۱۵- درج شده، یعنی زیر ۱۵سال آن را مشاهده نکنند! چرا مگر زیر ۱۵ سال نباید بخندند؟ یا شما بلد نیستید با زبان غیرهجو این رده سنی را بخندانید؟ یا اصلا اتفاقا رده سنی برای شما مهم نیست، بلکه زبان راحت‌تری برای خنداندن مثل رقص و شوخی‌های جنسی را انتخاب کرده‌اید که همه به‌راحتی به آن می‌خندند و برای این‌که جامعه و خانواده‌ها به شما خرده نگیرند که چرا فلان فحش رکیک یا شوخی جنسی را به فرزند ما یاد می‌دهید، رده سنی ۱۵ را به آن اضافه می‌کنید. اما این شوخی‌ها برای بالاتر از این سن هم بد است و پدر و پسر و مادر و دختر نمی‌توانند هنگام نمایش این شوخی‌های سطحی که نه راهکاری برای رفع مشکل ارائه می‌دهند و نه مشکلی را بیان می‌کنند نگاه همدیگر کنند‌.در حقیقت فیلم کمدی هتل در دسته فیلم‌های کمدی اسکروبال ساخته شده و کمدی اسکروبال به آن دسته از فیلم‌ها اطلاق می‌شود که روند آنها منطق خاصی ندارد و فقط برای سرگرمی و پرکردن اوقات فراغت ساخته می‌شوند. در فیلم هتل، ناهنجاری‌های زیادی به چشم می‌خورد و داستان فیلم بر پایه خیانت و دروغ ساخته شده و در پایان نیز به پشیمانی یا ندامت از این رفتار پرداخته نمی‌شود.تکیه‌کلام‌ها یا رفتارهای اروتیک فیلم، به‌خاطر آن‌که با جنبه هجو بیان می‌شود تاثیرگذاری بیشتری بر فرزندان داشته و نباید تاثیر آن را دست‌کم گرفت و به‌علت وجود آرایش‌ها و پوشش‌های زننده، داستان نابهنجار و شوخی‌های دوپهلو، تماشای هتل را به یک چالش برای خانواده‌ها تبدیل کرده است.
   
تشویق و ترغیب به دروغ‌گویی
رامین بعد از یک ازدواج ناموفق، با مهتاب آشنا شده و با او ازدواج می‌کند و او در روز عروسی‌اش با تماسی از جانب سهیلا، همسر سابقش، رو‌به‌رو می‌شود که از او می‌خواهد در قبال بخشیدن کل مهریه و مقداری پول، با او به سفر رفته و وانمود کنند که هنوز با یکدیگر زن و شوهر هستند و این یعنی بیان دروغ و دروغ کدام تیغ برنده و اصلاح‌گری‌ است که بخواهد درد قشری  را که مبتلا به جدایی هستند، رفع کند؟!سهیلا برای این‌که می‌خواهد از عمه‌اش پول قرض کند چنین دروغ و دغل‌کاری را برنامه‌ریزی کرده است. بر همین اساس رامین به مهتاب می‌گوید که باید به ماموریت برود و راهی سفر می‌شود و از طرف دیگر مسعود، رئیس رامین، با منشی شرکت، خانم دائمی، در همان هتل رامین اقامت دارد و قصد دارد به همسرش خیانت کرده و با منشی‌اش ازدواج کند. حال باید به این سؤال پاسخ داد که خیانت دوای درد کدام جامعه است، کدام قشر با دیدن خیانت به مفهومی آموزنده می‌رسند؟مهتاب که بعد از عروسی از داماد جدا شده، با پدرش به محل اقامت رامین می‌آید تا در کنار او باشد و ماجرا از همین‌جا شروع می‌شود و رامین که باید سهیلا را از مهتاب مخفی نگه دارد با آمدن ستاره، همسر مسعود، خودش را همسر خانم دائمی معرفی می‌کند و اوضاع پیچیده‌تر می‌شود. مسعود و رامین سعی می‌کنند تا جوری نقش بازی کنند که خانم‌ها از موضوع مطلع نشوند، ولی در آخر لو می‌روند.

تیغ جراحی در دست نابلدان
آری فیلم بی‌محتواست اما هتل می‌خنداند اما با چاشنی عادی‌سازی خیانت اما همان‌طور که گفته شد، کمدی و تیغ جراحی نیست که در‌صدد علاج مشکلی از جامعه باشد.کمدی چارلی چاپلین انسان را به تفکر وا می‌دارد. کمدی لورل و هاردی همچون کودکانه پت و مت بر پایه تمسخر خویش بنا شده و مستر بین که جامعه‌ای درست را نشان می‌دهد وخویش را در یک ناهمگونی و نامتعارفی و تضاد با رفتارمعمولی و عرفی جامعه به نمایش می‌گذارد و...اما فیلم سینمایی هتل وسایر آثاری که می‌خواهند بخندانند دراین سال‌ها راحت‌ترین مسیر را انتخاب کرده‌اند که جامعه نمی‌فهمد وبلدنیست وما بلدیم که خیانت کنیم ودروغ بگوییم.