این فیلم که توسط جیمز گان کارگردانی شده، در حالی با رقم فروش 333 میلیون دلاری خود در این مقام جای گرفت که اهل فن اصلا انتظار چنین فروش بالایی برای آن نداشتند. آنها فکر می‌کردند قسمت‌های جدید «بازی‌های هانگر»، «تبدیل‌شوندگان» و حتی «هابیت»، شانس بیشتری برای صدرنشینی در جدول گیشه نمایش سالانه سینماهای آمریکا و کانادا دارند.
منتقدان سینمایی می‌گویند، موفقیت بالای فیلم جیمز گان حکایت از آن می‌کند که تماشاگران سینما قابل پیش‌بینی نیستند و واکنش‌های کاملا متفاوتی نسبت به فیلم‌های سینمایی از خود نشان می‌دهند.
اکشن، همچنان محبوب
نگاهی به ده فیلم اول این جدول نشان‌دهنده این نکته است که محصولات اکشن و ماجراجویانه هنوز هم حرف اول را در رابطه با فروش فیلمها می‌زنند و هنوز هم، این فصل تابستان است که می‌تواند بیشترین تعداد تماشاچی را جذب خود کند و رقم بالای فروش را برای فیلم‌های سینمایی رقم بزند.
نگهبانان کهکشان
نگهبانان کهکشان هم مثل تعداد زیادی از محصولات پرفروش سال‌های اخیر سینما، فیلمنامه اقتباسی‌اش را از یکی از قصه‌های کمیک‌استریپی شرکت مارول وام گرفته و حال و هوایی ابرقهرمانانه و علمی - تخیلی دارد. کریس پرات با بازی در نقش اصلی فیلم، به یک چهره سرشناس و درجه یک تبدیل شد. او در کنار چند موجود استثنایی دیگر، گروهی از نگهبانان کهکشان را تشکیل می‌دهند که با همکاری با هم به جنگ سلحشوری خبیث می‌روند که قصد کنترل منظومه شمسی را دارد. برای تولید فیلم یک هزینه 170 میلیون دلاری صرف شد و فروش آن در بقیه کشورهای جهان به حدود 440 میلیون دلار رسید.
پل درگارابدیان، تحلیلگر اقتصادی سینما با توجه به موفقیت بالای فیلم که در ماه آگوست روی پرده سینماها رفت، می‌گوید: «در کل تابستان امسال، تابستان بسیار خوب و پرباری برای هالیوود و صنعت سینما نبود. با وجود نام‌های بزرگ و جنجالی، نتیجه کار همان چیزی نبود که از قبل پیش‌بینی می‌شد، یک جورهایی می‌توان از یک توفان کامل اسم برد که بسیاری از فیلمها را دربر گرفت و نگذاشت به فروش‌های خیره‌کننده‌ای دست پیدا کنند. تابستان سال 2013 قسمت سوم «مرد آهنی» 400 میلیون دلار در جدول گیشه نمایش سینماهای آمریکا فروش کرد، اما تابستان امسال هیچ بارانی نبارید و دست پیدا کردن به چنین رقم فروشی، حکم یک رویا و افسانه را پیدا کرد. واقعیت این است که هیچ یک از فیلم‌های فصل تابستان نتوانستند حتی به رقم فروش 300 میلیون دلاری نزدیک شوند.»
تحلیل پل درگارابدیان در حالی ارائه می‌شود که طبق یک سنت قدیمی، معمولا 40 درصد از کل فروش سال سینمای آمریکای شمالی از جدول گیشه نمایش فصل تابستان تامین می‌شود.
یک واقعیت انکارناپذیر این است که نگهبانان کهکشان تنها محصول سال 2013 سینماست که موفق به فروش 300 میلیون دلاری شد و بقیه فیلم‌های موفق سال، فروشی کمتر از این رقم داشتند. با این حال، فروش کلی هر ده فیلم اول جدول گیشه نمایش 2013 بالای 200 میلیون دلار بوده و فیلم‌های بعدی جدول، همه فروشی کمتر از این رقم داشته‌اند.
جالب توجه است که نگهبانان کهکشان نتوانست لقب پرفروش‌ترین فیلم سال در سطح جهانی (هم آمریکا و هم بقیه کشورهای جهان) را از آن خود کند. این موفقیت نصیب قسمت چهارم تبدیل‌شوندگان ساخته مایکل‌بی با یک فروش بالای یک میلیارد دلار در سطح جهانی شد. اگر این فیلم در جدول گیشه نمایش سینماهای آمریکا رقابت را به فیلم جیمز گان باخت، ولی در سطح جهانی، آن را مغلوب خود کرد.
استقبال از یک فیلم نوجوانانه
اما اکشن ماجراجویانه مایکل بی (که بسیاری پیش‌بینی می‌کردند پرفروش‌ترین فیلم سال سینماهای آمریکا شود) حتی نتوانست لقب دومین فیلم جدول گیشه نمایش آمریکای شمالی را بگیرد. مقام دوم هم به یک اکشن ماجراجویانه به نام «بازی‌های هانگر آ ماکینک جی ـ بخش اول» (ولی کمیک‌استریپی) رسید که 293 میلیون دلار فروش کرد.
موفقیت سرباز زمستانی
«کاپیتان آمریکا: سرباز زمستانی» با یک فروش 260 میلیون دلاری، در ردیف سوم جدول سالانه گیشه نمایش قرار گرفت. این اکشن ابرقهرمانانه هم براساس یکی از قصه‌های کمیک‌استریپی شرکت مارول ساخته شده و دومین قسمت یک مجموعه فیلم است.
نکته‌ای که عموم منتقدان روی آن تاکید دارند، دنباله‌دار بودن فیلم‌های پرفروش سال 2014 است. این فیلم عمدتا قسمت‌های تازه‌ای از فیلم‌هایی بوده‌اند که موفقیت بالای مالی‌شان، زمینه‌ساز تولید قسمت‌های بعدی آنها شده است. هفت فیلم از ده فیلم اول جدول گیشه نمایش، قسمت‌های جدید و دنباله‌دار فیلم‌هایی پرفروش هستند.
سهم اندک انیمیشن در میان پرفروش‌ها
انیمیشن کامپیوتری «فیلم لگو» در کنار «بزرگ قهرمان6» تنها انیمیشن‌های موفق و پرفروش صنعت سینما در فهرست ده فیلم پرفروش سال هستند.
حضور این فیلم در حالی با فروش 258 میلیون دلاری خود در ردیف چهارم جدول نشست که منتقدان سینمایی از انیمیشن‌های پر سر و صدا در سال‌های نمایش گله داشتند.
طبق یک سنت قدیمی بیشترین و جنجالی‌ترین محصولات انیمیشن در سه ماه فصل تابستان روی پرده سینماها می‌رود. دلیل این امر هم روشن و مشخص است. کودکان و نوجوانان که تماشاگران اصلی فیلم‌های این ژانر به حساب می‌آیند، در ایام تابستان تعطیل هستند و وقت و فرصت کافی برای تماشای تعداد زیادی فیلم انیمیشن دارند.
این در حالی است که محصولات انیمیشنی به دلیل طبیعت خاص خود، بینندگانی مضاعف دارند و این مسأله، رقم فروش آنها را (در مقایسه با فیلم‌های زنده) بالاتر می‌برد. واقعیت این است که بچه‌ها نمی‌توانند به تنهایی برای تماشای فیلم‌های انیمیشن به سالن‌های نمایش بروند و هر یک از آنها به صورت معمول همراهی بزرگ‌تر دارند، اما با وجود چنین امتیاز بزرگی، بیشتر فیلم‌های انیمیشن سال 2014 نتوانستند با فروش بالایی روبه‌رو شوند. اگر نسخه دوباره‌سازی و احیا شده «لاک‌پشت‌های تین‌‌ایجر نینجا» (با فروش 191 میلیون دلاری و قرار گرفتن در ردیف سیزدهم جدول گیشه) یک محصول انیمیشنی به حساب آورده نشود، قسمت‌های دوم «چگونه اژدهای خود را تعلیم دهید» و «ریو» تنها انیمیشن‌های موفق سال هستند. این فیلمها با فروش‌های 177 و 132 میلیون دلاری، ردیف‌های چهاردهم و بیستم جدول را به خود اختصاص داده‌اند.
چهارمین قسمت مجموعه فیلم تبدیل‌شوندگان به احیای قصه این مجموعه پرداخت و به دنبال تغییر قصه، تمام بازیگران آن هم تغییر کردند. فروش 245 میلیون دلاری فیلم، آن را در ردیف پنجم جدول قرار داد.
اگر فروش این فیلم نتوانست انتظارات تحلیلگران اقتصادی سینما را برآورده کند، «مانیفست / شیطان» کمپانی والت‌دیزنی بالاتر از حد انتظار به موفقیت دست پیدا کرد و شگفتی‌ساز شد.
این فیلم زنده، قصه کلاسیک و انیمیشنی «زیبای خفته» را از دیدگاه کاراکتر منفی آن تعریف می‌کند. استقبال تماشاگران بین‌المللی در خارج از آمریکا از این اکشن فانتزی بیشتر بود. آنها برای تماشای فیلم، حدود 516 میلیون دلار پرداخت کردند. مانیفست به دنبال سنت جدید دوباره‌سازی زنده فیلم‌های انیمیشن کلاسیک به مرحله تولید رسید.
در چند سال اخیر، ساخت این فیلمها رونق خاصی پیدا کرده و تماشاگران هم استقبال خوبی از آنها می‌کنند. فیلم با بازی آنجلینا جولی در یک نقش منفی، 241 میلیون دلار در آمریکای شمالی فروش کرد و در ردیف ششم جدول قرار گرفت.
مردان ایکس در رده هفتم
سازندگان قسمت جدید مجموعه فیلم «مردان ایکس» با جمع کردن تمام کاراکترها و بازیگران قسمت‌های قبلی آن، اکشن دلهره‌آوری را خلق کردند که 234 میلیون دلار در آمریکا و کانادا فروش کرد.
گرچه فیلم مقام هفتم جدول اکران را اشغال کرد، ولی تهیه‌کنندگانش از این فروش راضی نبودند. البته نارضایتی آنها به معنای تولید نکردن قسمت‌های بعدی این مجموعه فیلم ابرقهرمانانه و کمیک‌استریپی نیست.
پیش‌تولید قسمت جدید فیلم، بلافاصله پس از پایان نمایش عمومی این فیلم آغاز شد. جالب است منتقدان که معمولا علاقه‌ای به محصولات ابرقهرمانانه و کمیک‌استریپی ندارند، نقدهای مثبتی برای قسمت تازه این فیلم نوشتند و از فیلمنامه و کارگردانی آن تعریف کرده‌اند.
فروش 209 میلیون دلاری «ظهور سیاره میمون‌ها» هم نتوانست سازندگانش را راضی و خشنود کند. فیلم رتبه هشتم جدول فروش را از آن خود کرد و منتقدان گفتند قصه آن در کنار سرگرم کردن بیننده، قصد داشت درباره یکسری مسائل جدی هم صحبت کند.
پرسش آنها این بود که آیا تماشاگرانی که به قصد سرگرمی و برای دیدن یکسری اکشن کاری راهی سالن‌های سینماها می‌شوند، حوصله دیدن و شنیدن مطالب و مسائل جدی را هم دارند یا خیر.
مرد عنکبوتی نه‌چندان شگفت‌انگیز
فروش 203 میلیون دلاری قسمت دوم «مرد عنکبوتی شگفت‌انگیز» مقام نهم جدل گیشه نمایش را برایش به همراه آورد. منتقدان سینمایی برخوردی معمولی با فیلم داشتند و ابرقهرمان بازی‌های اسپایدرمن نتوانست باعث جلب توجه زیاد تماشاگران شود.
همین نکته درباره «گودزیلا»ی جدید هم صدق می‌کند. نسخه دوباره‌سازی شده این اکشن دلهره‌آور هم انتظاراتی را که از آن می‌رفت، برآورده نکرد. این دهمین فیلم جدول گیشه نمایش با فروش 201 میلیون دلاری این مقام را از آن خود کرد.
نسخه قبلی هم که اواخر دهه 90 میلادی از سوی هالیوود تولید شد، مورد پسند و رضایت زیاد تماشاگران قرار نگرفت، اما ساخت نسخه جدید گودزیلا یک حسن بزرگ هم داشت؛ کمپانی ژاپنی توهو، تهیه‌کننده نسخه اصلی و ژاپنی این مجموعه فیلم موفق اعلام کرد قسمت تازه‌ای از آن را جلوی دوربین خواهد برد. این خبر (که طرفداران ژاپنی گودزیلا را بسیار خوشحال کرد) در حالی بازتاب وسیعی در رسانه‌های گروهی کشورهای مختلف جهان داشت که کمپانی توهو چند سال قبل بازنشستگی گودزیلا را اعلام کرد و گفته بود دیگر فیلمی با محوریت این هیولای ترسناک و عظیم‌الجثه تولید نخواهد کرد.
پل درگارابدیان در تحلیل اقتصادی خود به مناسبت پایان سال 2014 می‌نویسد: «سال 2014 با تمام پستی و بلندی‌هایش به پایان رسید. اکران عمومی فیلم‌های سینمایی همچنان بحث‌انگیز بود. فیلم‌هایی به نمایش عمومی درآمدند و انتظارات را برآورده نکردند. در عین حال، فیلم‌هایی هم شکست تجاری خوردند که کسی فکر فروش پایین آنها را در جدول گیشه نمایش نمی‌کرد.
منتقدان و تماشاگران در این سال به فیلمی برخورد نکردند که شگفتی‌ساز باشد و تبدیل به شگفتی پیش‌بینی نشده سال شود. کریستوفر نولان «میان سیاره‌ای» را داشت که نقطه مثبتی در کارنامه سینمایی سال است. اکشن‌ها حرف اول و اصلی را در جدول گیشه نمایش سینماها زدند و همچنان، خانم‌ها سهم اندکی از فروش و موفقیت فیلمها داشتند.
لوک بسون با «لوسی» بازگشت موفقیت‌آمیزی را نوید داد و تام کروز بالاخره پس از چند سال توانست با «لبه فردا» یک فیلم صد میلیون دلاری ارائه دهد.
امپایر آنلاین / مترجم: کیکاووس زیاری
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
یک کارشناس روابط بینالملل در گفتگو با جامجمآنلاین مطرح کرد
