حسینیه‌معلی تاریخی شد

حالا یک سالی‌است که‌حسینیه معلی توانسته خاطرات این عزای خاندان امام‌حسین(ع) را زنده کند وفرهنگ روضه‌خوانی، نوحه‌خوانی و هیات‌داری را ترویج دهد. سرتاسر این حسینیه را که نگاه کنی، خبری از دوربین نیست وهمین مشخص نبودن دوربین در حین ضبط، خلوص شرکت‌کنندگان را دوچندان می‌کند. شرکت‌کنندگانی که می‌آیند تا مداحی و سرود خود را در وصف خاندان حسینی بیان کنند و نظرات مادحین حاضر در برنامه را بشنوند. حسینیه معلی حالا به یک برند در برنامه‌های معارفی تلویزیون تبدیل شده و طبق اخبار رسیده، پرمخاطب‌ترین برنامه معارفی تاریخ تلویزیون ایران نام گرفته است. برنامه‌ای که طبق گفته رئیس مرکز تحقیقات صداوسیما، تمام رکوردهای مربوط به برنامه‌های دینی را شکسته و حتی از برنامه‌های سرگرم‌کننده نیز مخاطب بیشتری به دست آورده و آن‌طور که مدیرکل سنجش مخاطب مرکز تحقیقات گفته، بر اساس چندین سنجش که در طول پخش برنامه و پس از آن انجام شد، یکی از پربیننده‌ترین برنامه‌های سازمان و پرمخاطب‌ترین برنامه معارفی تاریخ صداوسیما نام گرفته است. حسینیه معلی در فصل قبلی خود توانست یک نمایش متفاوت از فرهنگ عزاداری شهرهای مختلف را نشان دهد و به گونه‌ای موفق بود که محسن برمهانی معاون سیمای رسانه‌ملی از آن با عنوان یک دستاورد بزرگ یاد کرده بود. حسینیه معلی حالا به ایستگاه تازه خود رسیده و مراحل پیش‌تولید را پشت سر می‌گذارد تا برای ایام شعبان روانه آنتن شود. گفته می‌شود که نجم‌الدین شریعتی، مجری این فصل از حسینیه معلی خواهد بود تا سکان این برنامه پرمخاطب را دوباره در دست داشته باشد.
     
فصل جدید برای شعبانیه
سعید ستودگان، در گفت‌و‌گو با جام‌جم درباره سری جدید برنامه حسینیه معلی که برای اعیاد شعبانیه تولید می‌شود، می‌گوید: هنوز کار کلید نخورده و احتمالا از دی ماه وارد مرحله تولید خواهیم شد. ضمن این‌که هنوز داورها مشخص نشده‌اند. فقط نجم‌الدین شریعتی به عنوان مجری، حضورش در کار قطعی شده است. وی می‌افزاید: ما با شروع حسینیه معلی سعی کردیم محور اول ساخت برنامه برای‌مان خلاقیت و نوآوری باشد. یعنی به گونه‌ای باشد که بتواند مخاطب را با خودش همراه کند و از آن کلیشه‌های قدیمی فاصله بگیرد. همچنین بتواند رنگ و لعاب جدیدی را با برنامه معارفی در ایام خاصی از سال به آنتن بدهد. ایامی که همه منتظر پخش برنامه‌های معارفی با محوریت ماه محرم و عزاداری برای سیدالشهدا هستند. به همین دلیل طراحی حسینیه معلی خلاقیت بود که از این خلاقیت بازخورد و نتیجه خوبی هم گرفتیم. 
ستودگان در بخش دیگری ازاین گفت وگو درباره دلیل موفقیت این برنامه و ویژگی‌های آن هم عنوان می‌کند: به نظرم خلاقیت و نوآوری که سال‌ها در ساخت برنامه‌های معارفی از آن غافل شده بودیم، باعث شد که حسینیه معلی با اقبال خوبی روبه‌رو شود و مورد توجه مردم قرار بگیرد.این تهیه‌کننده درباره چگونگی ساخت برنامه‌های جذاب معارفی برای مخاطبان جوان و نسل امروز، توضیح می‌دهد: شناخت ذائقه مخاطب در برنامه‌سازی معیار بسیار مهمی است. این که برنامه‌ساز بداند حرفی را که می‌خواهد بزند، باید در چه فرمی برای مخاطب تولید کند تا برای او جذاب و قابل پذیرش باشد. بنابراین هر برنامه‌سازی در هر حوزه‌ای که فعالیت می‌کند، باید ذائقه مخاطبانش را بشناسد. شما اگر بتوانید خلاقیت را در یک برنامه وارد کنید، یعنی طراحی خلاقیت، قوی باشد، خودش باعث تولید یک ژانر می‌شود. حسینیه معلی، یک ژانر برنامه‌سازی را پایه‌گذاری کرد. 
     
نوید شگفتانه‌ها
سیدبشیر حسینی، استاد دانشگاه و پژوهشگر که با برنامه حسینیه معلی نیز همکاری داشته در این باره می‌افزاید: دکترای من فرهنگ و ارتباطات است. با این حال یک سال و اندی است که برای حسینیه معلی پژوهش می‌کنم و مواردی را با چشم خودم از کشورمان دیدم که تا به امروز نه دیده و نه شنیده بودم و بسیار شگفت‌زده شدم. لذا از همین حالا برای مخاطبان این برنامه در سری جدید نوید شگفتانه‌های بسیاری را می‌دهم. ضمن این که معتقدم می‌توان برنامه‌های معارفی خوب با رویکرد تازه از جنس حسینیه معلی ساخت که تا این حد مورد توجه قرار بگیرد.
حسینی درباره سری جدید برنامه بیان می‌کند: سری جدید برنامه که دراعیاد شعبانیه پخش می‌شود. ساختار وپلتفرم برنامه همین شکل است. یعنی حضور مجمع‌الذاکرین است و مقابل آنها آیین‌ها و اجراهای اهل بیتی و لیکن با رویکرد شادی خواهیم داشت. تا امروز به ۱۹استان هم به صورت حضوری سر زده‌ایم و قرار است به همه استان‌ها سر بزنیم و طبیعتا تلاش‌مان این است که با تیم برنامه‌سازی آیین‌های شادی را شناسایی کنیم و برای‌شان طراحی برنامه انجام بدهیم. برخی آیین‌ها به دلایل مختلف در قاب رسانه نمی‌گنجد. از این رو هرکدام را که بتوانیم در این قالب تعریف کنیم در سری جدید حسینیه معلی خواهید دید. ضمن این که ما آیین‌های بسیاری داریم که شاید کمتر به گوش‌تان خورده باشد. از این رو در سری جدید با برخی آیین‌هایی روبه‌رو خواهید شد که شاید اصلا با آنها آشنایی نداشته باشید.
     
نظرسنجی و اثرسنجی برنامه‎های شاخص
شاید برای بسیاری درباره روند نظرسنجی‌ها پرسش پیش بیاید. محسن شاکری‌نژاد، رئیس مرکز تحقیقات صداوسیما درباره نظرسنجی‌های روتین و همچنین نظرسنجی برنامه‌های شاخص تلویزیون به جام‌جم می‌گوید: ما برنامه‌های شاخص هر شبکه را که تداوم دارد، از معاونت سیما می‌گیریم و هر ماه از مردم درباره آنها نظرسنجی می‌کنیم. ضمن این‌که هر فصل هم کلیت مخاطبان را به صورت تبلتی می‌سنجیم. شیوه تبلتی نسبت به شیوه تلفنی سخت‌تر و هزینه بالاتری دارد. اما داده‌های دقیق‌تری به ما می‌دهد. در این شیوه به جای این‌که ما با منازل مردم تماس بگیریم، پرسشگر ما به در منازل مراجعه می‌کند که بر اساس نقشه و اطلاعات مرکز آمار ایران است. پرسشگر در این روش در تهران و سراسر کشور و همه استان‌ها با مراجعه به در منازل، در مورد کلیت برنامه‌های صداوسیما می‌پرسد. این نظرسنجی در همه استان‌هایی که مراکز صداوسیما دارند اتفاق می‌افتد. زیرا در این استان‌ها که مرکز صداوسیما دارند، واحد پژوهش و پرسشگر هم وجود دارد.
شاکری‌نژاد همچنین می‌گوید: این کار روتینی است که ما انجام می‌دهیم اما در مورد کارهای دیگری که این مرکز انجام می‌دهد باید بگویم که ما برنامه‌های خاص را به صورت مستقل می‌سنجیم. مثلا فهرست برنامه‌های شاخص را که از شبکه سه می‌گیریم، برنامه «حسینیه معلی» در بین آنهاست که به صورت جداگانه برایش نظرسنجی می‌کنیم. ضمن این‌که با توجه به دوره تحولی جدید که به ما ابلاغ شده، در کنار نظرسنجی برنامه‌های شاخص، سراغ اثرسنجی آنها هم می‌رویم که این اثرسنجی به شیوه‌های مختلفی انجام می‌شود. یعنی به صورت پیش آزمون و پس آزمون کار می‌شود. یعنی قبل از این‌که برنامه‌ها شروع به پخش شوند، اهداف این برنامه را از دوستان‌مان در طرح و برنامه در معاونت سیما دریافت می‌کنیم و تبدیل به پرسشنامه می‌شود و سراغ مردم می‌رویم تا ببینیم آگاهی مردم از اهداف و موضوع آن برنامه که سازندگانش مدنظر دارند، چقدر است. بعد از پخش برنامه هم باز سراغ مردم می‌رویم تا ببینیم آن برنامه چقدر توانسته به آنها آگاهی بدهد. 
وی در این باره بیان می‌کند: برنامه «حسینیه معلی» را مثال می‌زنم. این‌که مردم می‌دانند حر در تعزیه لباس زرد می‌پوشد یا نه. بعد از پخش برنامه که سراغ مخاطبان می‌رویم، متوجه می‌شویم که آیا مردم از طریق این برنامه متوجه این موضوع شده‌اند یا نه. این پیش آزمون و پس آزمون است. کار دیگری که انجام می‌دهیم و «حسینیه معلی» هم به این سبک انجام شد، روش بیننده و غیر بیننده است. یعنی اگر بیننده‌ای این برنامه را دیده باشد و مخاطب آن باشد، یک سری سؤال از او پرسیده می‌شود. سراغ عده دیگری هم می‌رویم که این برنامه را ندیده باشند و از آنها هم سوالاتی می‌پرسیم. یعنی تفاوت آگاهی کسانی که این برنامه را دیده‌اند با آنهایی که ندیده‌اند در برخی موضوعات وجود دارد که جزو اهداف تولید این برنامه بوده است. کار دیگری که در کنار پیش آزمون و پس آزمون انجام می‌دهیم خوانش مخاطب است. مثالی در این باره می‌زنم. مثلا گروه تولید می‌گوید هدف‌مان از تولید این برنامه این است که هویت ملی را تقویت کنیم. بعد ما سراغ مخاطب می‌رویم و سوالاتی می‌پرسیم آیا برداشت او از این برنامه همان چیزی است که مدنظر سازندگانش بوده است یا نه؟ 

دیده شدن برنامه حسینیه معلی
رئیس مرکز تحقیقات صداوسیما در بخشی از این گفت‌وگو درباره نظرسنجی مخاطبان تلوبیون می‌گوید: مصرف تلویزیون از مصرف تلوبیون کاملا متفاوت است. به این معنا که در تلوبیون کاملا با کسانی مواجه هستیم که کاربر هستند و این کاربر بودنشان کاملا رصد می‌شود. یعنی هربار که وارد تلوبیون می‌شوند، به میزان دیده شده‌ها افزوده می‌شود. لذا اینها می‌تواند یک سری خطوط کلی به ما بدهد. مثلا طبق بررسی که انجام می‌دهیم ممکن است «حسینیه معلی» به نسبت بقیه برنامه‌ها بیشتر دیده شده باشد. اما الزاما به این معنا نیست که در فضای برودکست هم مخاطبی که تلویزیون می‌بیند، از همان الگوها پیروی کند. ما دیده‌ایم که بعضا تماشای برخی محتواها یا مثلا سریالی در تلویزیون بالاتر بوده است. اما در تلوبیون سریال دیگری بیشتر بازدید داشته است. از طرفی ممکن است یک نفر سریالی را از تلویزیون به اتفاق خانواده‌اش نگاه کند. اما استفاده از تلوبیون یک چیر فردی است. بنابراین آمارها متغیر است.