واکاوی علت افت شاخص بورس در هفته‌های اخیر

از نیمه‌های تیرماه تاکنون نرخ دلار آزاد از مرز ۵۰هزار تومانی عبور نکرده است. تمامی تلاش‌های کاهشی یا افزایشی این ارز در بازه زمانی مذکور با شکست مواجه شده و کانال‌های ۴۸ و ۴۹ هزار تومانی به کریدور محبوب شاخص ارزی بدل شده است. در ماه‌های پیشین نیز شاخص ارزی عمده نوسانات خود را در کریدور‌های ثابت انجام داده است. ازجمله دلایل این ثبات نرخ می‌توان به مواردی مانند کاهش خطرات سیاسی و بهبود روابط خارجی، بهبود وضعیت فروش نفت و آزاد‌سازی منابع بلوکه‌شده ارزی در کشور‌های خارجی اشاره کرد.
بخشی از ریزش‌ها وافت شاخص‌های بورس در هفته‌های گذشته ناشی از تصمیمات اتخاذ شده برای تعیین نرخ خوراک پتروشیمی‌ها بود که همچنان بازار را در ابهام نگاه داشته و منتظر تصمیم‌گیری‌های آتی است اما بخشی از نوسانات بورس را می‌توان به نبود نقدینگی در بازار سرمایه ارتباط داد. وقتی حجم معاملات به زیر ۴۰۰۰ میلیارد تومان می‌رسد، از کمبود یا وارد نشدن نقدینگی به بازار خبر می‌دهد؛ بنابراین فقدان نقدینگی در کنار بی‌توجهی بانک‌ها به دستورات شورای عالی پول و اعتبار در زمینه نرخ بهره سپرده‌های بانکی، عوامل مؤثری در ریزش‌های بورس به‌شمار می‌رود. سودی که برخی بانک‌ها به سپرده‌های متوسط و کلان می‌دهند، کماکان بیشتر از ۲۵ درصد و مانع ورود نقدینگی به بورس شده است؛ ضمن این‌که فروکش کردن انتظارات تورمی در وضعیت رکودی بورس بی‌تأثیر نیست. عملکرد موفق بانک مرکزی در ثابت نگاه داشتن نرخ ارز و تثبیت نرخ ارز حدود ۴۰هزار تومان به کاهش انتظارات تورمی منجر شده است، لذا سرمایه‌ها علاقه‌ای به ورود در بورس ندارند. بخشی از بی‌میلی‌ای را که در نقدینگی برای هدایت به سمت بورس شاهدیم، می‌توان به کاهش انتظارات تورمی در جامعه نسبت داد.
در شرایطی که نرخ ارز تثبیت و کنترل می‌شود، به‌دلیل این‌که نقدینگی در کانون توجه نیست، سرمایه‌گذار با صبوری بیشتری وارد بورس و خرید سهام می‌شود؛ بنابراین بخشی از بی‌رونقی بازار سرمایه را می‌توان به ثبات اقتصادی و ارزی کشور نسبت داد. با توجه به این‌که بازارهای موازی همه در وضعیت رکود به‌سر می‌برند، بازارها انتظار تورمی ندارند و بازار سرمایه نیز تابع بازارهای دیگر است؛ به‌دلیل این‌که بازارهای موازی افزایش قیمت ندارند، بازار در ثبات به‌سر می‌برد و رشد آنچنانی نمی‌تواند بازار را خبرساز کند. بیشتر فعالان کنونی بورس را بازیگران کوتاه‌مدت تشکیل می‌دهند که برای ماندگاری بلندمدت در این بازار و سودبری از نوسانات کوتاه‌مدت وارد بازار نشده‌اند و به‌دلیل این‌که در حال حاضر دست برتر را در بورس دارند، با وجود ارزندگی بورس، به‌دلیل ضعف نقدینگی نوسان‌گیران، یکه‌تاز بازار شده‌اند و بازار را به تنش می‌کشند. بخشی از وضعیت آرام امروز بورس عادی است اما نباید دستوری عمل کرد و تداوم این روند به زیان ورود سرمایه‌ها و میل به سرمایه‌گذاری در بخش تولید است. به همین دلیل انتظار می‌رود در شرایط ثبات اقتصادی کنونی با کاهش مصوبات منفی تأثیر‌گذار در بورس، زمینه‌های لازم برای ماندگاری نقدینگی و پول در میان‌مدت در بازار سرمایه فراهم شود.