قاب‌های دخترانه

در همین روزها و حال‌وهواست که رسانه‌ملی هم دست به ابتکارعمل می‌زند و تلاش می‌کند با پخش برنامه‌های مرتبط، رسالت خود را در اهمیت به آینده دختران ایفا کند. از پخش برنامه‌های مربوط به مسائل دختران خانواده تا سریال‌هایی که به‌صورت خاص به زندگی دختران می‌پردازد یا شخصیت محوری آن، یک دختر است. درست مثل «خاله‌سارا» که در دهه ۷۰، نمادی از یک دختر موفق بود. دختری که هم نقش پزشک را داشت و هم در جست‌وجوی خانواده بود. این سریال، تنها یکی از ده‌ها مجموعه‌ای است که تلویزیون برای پرداختن به زندگی و دغدغه دختران جوان، روی آنتن برده است. به بهانه این روز ملی، مروری داشتیم به برخی از سریال‌های رسانه‌ملی که به زندگی دختران جوان پرداخته یا شخصیت محوری آن، این گروه بوده است.

ماجراهای دختران
یکی از مهم‌ترین آثاری که در تلویزیون با محوریت دختران و دغدغه‌های‌شان روی آنتن رفت، سریال «دختران» است که به کارگردانی اصغر توسلی سال ۱۳۷۹ از شبکه پنج سیما پخش شد. این مجموعه تلویزیونی با محوریت قراردادن مشکلات دختران، به زندگی چند دانشجو می‌پردازد که در پی زندگی خوابگاهی ماجراها و مشکلاتی برای‌شان پیش می‌آید.
نگار، دختر جوان تهرانی که با خانواده‌اش زندگی می‌کند، اتاقی را در طبقه اول ساختمان برای کارهای خود اجاره کرده. پروانه، همسر رضا که به‌تازگی از هم جدا شده‌اند، به خانه نگار می‌آید و در منزل او ساکن می‌شود‌‌ و... . این سریال که مدتی پس از سریال «روزگار جوانی» روی آنتن رفت، نتوانست موفقیت آن اثر را تکرار کند.
توسلی، کارگردان سریال پیش از این به جام‌جم گفته بود: متاسفانه آن‌قدر که به پدر، مادر، پسران و در کل، خانواده پرداخته می‌شود، به‌صورت مشخص به موضوع دختران نپرداخته‌ایم. او درباره دلیل این روند توضیح می‌دهد: شاید دلیل اصلی آن محدودیت‌هایی است که به‌صورت‌کلی در جامعه برای دختران نسبت به پسران وجود دارد. برای نمایش همه وجوه زندگی و مشکلات آنان، دست ما چندان باز نیست.
​​​​​​​خانم‌ها ــ اگر بیشتر نباشند ــ حداقل نیمی از جمعیت جوان کشور را تشکیل می‌دهند. نیاز است که به مسائل و مشکلات این دسته پرداخته شود. باید برای‌شان تفریحات مناسب ایجاد شود. دست‌کم تماشای سریال‌های سرگرم‌کننده با محوریت زندگی و دغدغه‌های خودشان، نوعی تفریح ساده برای آنها به‌حساب‌می‌آید.این کارگردان درباره تاثیر افزایش تعداد زنان کارگردان در پرداخت به این مضامین هم بیان کرد: طبیعتا با حضور بیشتر زنان، این اتفاق خواهد افتاد. در سال‌های اخیر کارگردانان زنی داشتیم که به این فضا ورود پیدا کردند و حضورشان بسیار تاثیرگذار است. درواقع هم با حضور خود و هم با قصه‌ای که در آثار نمایشی‌شان به تصویر می‌کشند، موضوع دختران را در کانون توجه قرار می‌دهند. طبیعی است با این شرایط، فضا زنانه‌تر و به مسائل این قشر بیشتر پرداخته می‌شود. حتی اگر آقایان در این آثار حضور داشته باشند، باز محوریت با شخصیت‌های زن است.

نرگس قصه‌گو
قهرمان اصلی سریال پربیننده «نرگس» یک دختر بود که نام همین شخصیت هم برای کل اثر انتخاب شد. این سریال در زمان پخش مخاطبان بسیاری را به خود جذب کرد و به یکی از پربیننده‌ترین سریال‌های تلویزیونی تبدیل شد. چه شخصیت اصلی و چه بسیاری از دیگر شخصیت‌ها که قصه حول محور آنان می‌چرخید، دختران بودند. این سریال با قصه‌های دو خواهر به اسم نرگس و نسرین آغاز شد و ادامه یافت که گرچه نگاه‌شان به زندگی متفاوت بود و مسیرهای کاملا مجزایی را برای خوشبخت‌شدن انتخاب کردند اما نرگس همیشه یاور نسرین بود و سعی می‌کرد او را به راه درست بازگرداند. در این سریال در کنار پرداختن به برخی دغدغه‌ها و مسائل دختران، رابطه‌ای که می‌تواند از نقش دختر بودن در خانواده یعنی خواهرانگی ناشی شود هم مورد توجه بود.

قصه یک دبیرستان
یکی از سریال‌هایی که با محور قراردادن دختران به فضای آموزشی و شخصیت‌هایی چون معلمان و دانش‌آموزان در دهه۷۰ پرداخت و نگاهی به دغدغه‌های نوجوانان داشت، «دبیرستان‌خضرا» بود. شاید این سریال امروز دیگر برای قاب تصویر قصه‌ای کهنه داشته باشد اما جزو معدود آثاری است که با این محوریت روی آنتن رفت. بازیگرانی همچون آزیتا حاجیان، زنده‌یاد نیکو خردمند، آزیتا لاچینی، آناهیتا همتی، مریلا زارعی، ابراهیم آبادی، رحمان مقدم، مهوش وقاری، سعید امیرسلیمانی، پری امیرحمزه و ... در دبیرستان‌خضرا حضور داشتند و قصه‌اش از این قرار بود: خانم معتمدی، دبیر پرورشی آموزش‌وپرورش در حکم جدیدش مأمور می‌شود به دبیرستان خضرا برود تا ادامه خدمتش را آنجا بگذراند اما این دبیرستان با دبیرستان‌های دیگری که خانم معتمدی در آنها خدمت می‌کرد، فرق دارد... .

روایتی از دنیای شیرین دریا
قهرمان و شخصیت اصلی سریال «دنیای شیرین دریا» دختری نوجوان بود که در شمال کشور زندگی می‌کرد و سعی داشت مشکلات مربوط به خانواده و ده خود را که در هر قسمت ایجاد می‌شد، حل کند. دریا دختری قوی بود که پیوند عمیقی با خانواده خود داشت و همیشه با دلسوزی و منطق تلاش می‌کرد به همه کمک کند اما گاهی در این مسیر خطاهایی هم داشت که با راهنمایی‌های مادر ختم به خیر می‌شد. این سریال که یکی از خاطره‌انگیزترین آثار برای گروه سنی نوجوان بود در زمان پخش مورد اقبال قرار گرفت. دنیای شیرین دریا به کارگردانی بهروز بقایی سال ۱۳۷۷ تولید و پخش شد. زنده‌یاد پوپک گلدره در این سریال نقش اصلی یعنی شخصیت دریا را بازی می‌کرد.

۳ دختر گمشده
«زنی به نام ثریا (گوهر خیراندیش) که در جوانی پرستار زایشگاه بوده، براثر اتفاقی که در زندگی او می‌افتد (توسط رئیس بیمارستان محل خدمت او از بیمارستان اخراج می‌شود) تصمیم به انتقام می‌گیرد. او اسامی سه نوزاد (که روی دست‌های آنها برچسب زده شده) را هنگام تولد در بیمارستان عوض می‌کند (که یکی از آنها دختر رئیس بیمارستان بوده) اما سال‌ها بعد پشیمان شده و درحالی‌که در زندان، روزهای پایانی زندگی را می‌گذراند، از یک مددکار اجتماعی به نام شیوا (یکتا ناصر) که خود نیز ــ به اتهام قتل همسرش دانیال ــ با او هم‌بند بوده و حالا آزاد شده، می‌خواهد که آن سه دختر را پیدا کند و نزد او بیاورد و خواهرش شیدا (ماهور عفیفی) که تازه از پاریس برگشته به خواهرش در پیداکردن دختر‌ها کمک می‌کند‌. آن سه دختر نیز که خود از طبقات مختلف جامعه هستند و حالا بزرگ شده‌اند، به زندگی خود مشغول‌اند. نیکی، دختر رئیس بیمارستان که خود دختری به نام نیلو دارد و بعد از فهمیدن عوض‌شدن نوزادان می‌ترسد همسرش او را رها کند. گیلدا دختری که عقده پولدار شدن دارد و وقتی متوجه راز جابه‌جایی نوزادان می‌شود، آرزو می‌کند کاش دختر رئیس بیمارستان باشد. او که با پسرخاله و مادر خود زندگی می‌کند بیشتر از دو دختر دیگر خواهان مشخص‌شدن واقعیت است و مژگان، کارمند بانک که همراه خانواده خود روزگار را سپری می‌کند و زندگی خود را خیلی دوست دارد. این سه دختر با یکدیگر دوست شده و در تلاش برای یافتن حقیقت هستند و شیوا و شیدا نیز به آنها کمک می‌کنند.» این خلاصه‌ای از سریال «دختران‌حوا» است که به کارگردانی حسین سهیلی‌زاده سال۱۳۹۱ در ۳۰قسمت از شبکه پنج سیما پخش شد. در این سریال هم شخصیت‌های اصلی، از شیوا گرفته تا سه دختر گمشده، دخترانی بودند که هرکدام دنیای متفاوت خود را داشتند و با دغدغه‌های متمایز از همدیگر در یک شهر زندگی می‌کردند.

قصه‌هایی از دختران
«نیکان» یکی از سریال‌های تازه تلویزیون است که به‌زودی روی آنتن شبکه سه می‌رود. این سریال به تهیه‌کنندگی کامران مجیدی و کارگردانی علی سرآهنگ است و گفته می‌شود قصه‌ای درباره دختری نوجوان به نام نیکان دارد. نیکان وارد چرخه زندگی شده و کارآفرینی می‌کند. او در مسیر کار و زندگی خود با چالش‌های غیرقابل‌پیش‌بینی روبه‌رو می‌شود.
علاوه‌بر این سریال و همچنین قصه‌هایی که مرور کردیم آثار دیگری همچون آسمان همیشه ابری نیست، کیمیا، رعنا، دختری به‌نام آهو، دخترم نرگس، دوران سرکشی، خاله‌سارا، فصل زرد، آهوی ماه نهم، آوای باران، شمس‌العماره، پرگار، زمانه و ... را هم می‌توان جزو قصه‌های تلویزیونی دانست که در بخشی از خود یا به‌صورت کامل به زیست دختران نگاهی داشتند. هرچند در این زمینه و در پرداختن به واقعیت‌های جامعه هنوز جای کار بسیاری وجود دارد.