گازی که درختان زاگرس را خفه می‌کند

مدتی است که اجرای طرح‌های نفت و گاز، اکوسیستم ایلام را تحت‌الشعاع قرار داده و با اعلام قطع درختان در شهرستان بانکول‌-که برای استخراج گاز صورت می‌گیرد‌- نگرانی‌های زیادی را به وجود آورده است.
جنگل‌های زاگرس با گستردگی در ۱۱استان کشور و شش میلیون هکتار مساحت، ۴۰درصد جنگل‌های ایران را تشکیل می‌دهند که حدود ۷۰‌درصد تیپ گونه‌های جنگلی زاگرس را بلوط‌ها شامل می‌شوند.
بارندگی این ناحیه از ۶۰۰میلی‌متر در قسمت‌های شمالی تا ۳۰۰میلی‌متر در جنوب غرب در نوسان است.
بسیاری از کارشناسان و فعالان زیست‌محیطی معتقدند جنگل‌های بلوط زاگرس به‌عنوان ریه‌های کشور به شمار می‌روند و نقش بسیار مهمی در جلوگیری از بحران‌های زیست‌محیطی در تمام جهات ایفا‌می‌کنند.
با وجود این در سال‌های گذشته به دلایل مختلفی همچون کاهش چشمگیر بارندگی‌ها، هجوم ریزگرد و آفات، وقوع آتش‌سوزی‌ها و قطع درختان شاهد ورود ضربات سنگینی بر پیکر این جنگل‌ها بوده‌ایم.
گزارش‌ها نشان می‌دهد طی چند دهه اخیر یکی از رخدادهایی که در جنگل‌های زاگرس اتفاق افتاده و هر روز بر وسعت آن افزوده می‌شود، پدیده خشکیدگی درختان جنگلی است. این رقم حدود یک میلیون و ۵۰۰هزار هکتار از درختان منطقه را فرا گرفته که به نوبه خود یک فاجعه بزرگ است اما حالا و به خاطر انجام اکتشافات گازی علاوه بر بروز مشکلات عدیده برای کشاورزان بخشی از درختان نیز قطع می‌شوند که در میان آنها درختان ارزشمند و کهنسال زیادی وجود دارد.

وداع با طبیعت بکر
مدت‌های زیادی است که دوستداران محیط زیست از مسئولان و سازمان‌های متولی می‌خواهند برای حفاظت از جنگل‌ها پا پیش گذاشته و اجازه ندهند هر روز هزاران درخت قربانی عوامل مختلف‌ شود.
گذری به ایلام به‌عنوان «عروس زاگرس» نشان می‌دهد خشکسالی، گردوغبار، بی‌توجهی مسئولان، بی‌مبالاتی مردم و چرای بی‌رویه دام‌ها در حال تخریب مراتع و جنگل‌های این منطقه است اما هرگز نباید یکی از مهم‌ترین عوامل تخریب محیط‌زیست یعنی اجرای طرح‌های نفتی و گازی و پتروشیمی و پالایشگاه‌ها را نادیده گرفت.
استان ایلام با داشتن ۱۱درصد منابع گاز کشور، بعد از عسلویه دومین منابع گاز ایران را دارد اما مهم این است که ایلام را با طبیعت بکر و بلوط‌های زاگرس می‌شناسند.
مدتی است که طرح‌های شتاب‌زده نفت و گاز، اکوسیستم این منطقه را نشانه گرفته و بر همین اساس تحقیقات روی زمین‌های شهرستان بانکول آغاز شده که طی هفته‌های اخیر با اعلام قطع درختان این منطقه به بهانه استخراج گاز موجی از نگرانی در میان مردم و فعالان محیط زیستی به وجود آمده است.
کوه بانکول در شمال ایلام واقع شده و ارتفاعش ۲۳۰۴متر است. این کوه از شمال‌غربی به سوی جنوب‌شرقی با طول ۳۰کیلومتر و با عرض متوسط شش کیلومتر کشیده شده و رودخانه‌های مورت، گنگیر و آب زنگوان از این کوه سرچشمه می‌گیرند. بانکول دارای جنگل‌های ارزشمند بلوط و بنه بوده و از سوی جنوب شرقی به کوه مانشت‌می‌پیوندد.
نابودی جنگل‌های بلوط و کوهستان‌ها که کانون‌های آبساز مناطق مختلف هستند، یعنی توقف محدوده وسیعی از فعالیت‌های کشاورزی و دامپروری، بیکاری بسیاری از اهالی و جوامع محلی و سیل مهاجرت بی‌رویه به شهرهای بزرگ و شهرستان‌های اطراف، بروز پدیده ریزگرد و ده‌ها بحران متعدد دیگر.
به گفته متخصصان، اجرای پروژه احداث چاه و استخراج گاز در کوهستان بانکول می‌تواند به وداع با گذشته طبیعی، فرهنگی و تاریخی این منطقه کوهستانی منجر شود.

ناهماهنگی در اعلام اخبار
درختان کهنسال و قطور بلوط و بَنِه برای احداث جاده‌های متعدد در کوهستان بانکول ایلام قطع و شبانه از جنگل خارج می‌شوند. منابع محلی شمار درختان قطع شده را قریب به چند صد اصله برآورد کرده‌اند اما مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری ایلام تعداد درختان از بین رفته در محدوده منابع ملی را ۱۰تا۱۲ اصله اعلام می‌کند و می‌گوید فقط پنج کیلومتر از تخریب‌ها در اراضی ملی واقع شده و بقیه مربوط به مستثنیات مردم است و اداره کل منابع طبیعی نمی‌تواند به آنها رسیدگی کند. در همین حال مدیرکل حفاظت محیط زیست ایلام هم معتقد است بانکول جزو مناطق چهارگانه نبوده و مدیریتش با دستگاه منابع طبیعی است.
بانکول مشتی از خروار است که می‌تواند مرگ جنگل‌های زاگرس را سرعت ببخشد.
هر چند از ابتدای دهه۸۰ وخامت حال درختان زاگرس رسما اعلام شد اما با گذشت زمان، مشکلات و دردها گسترش یافت تا جایی که در سال ۹۸ گفتند جنگل‌های زاگرس وارد فاز مرگ شده و به همین علت باید از تک‌تک درختان در استان‌های این بخش از ایران مراقبت شود وگرنه تا چند سال دیگر اثری از این منابع روی زمین نمی‌ماند.
در آن زمان هادی کیادلیری که رئیس انجمن جنگلبانی کشور بود با بیان این‌که وضعیت جنگل‌ها بسیار وخیم است و جنگل‌های زاگرس وارد فازی شده که ما به آن زوال یا مرگ اکوسیستم می‌گوییم، گفته بود: «متاسفانه در کشور به‌دلیل دخالت‌های بیجا، بهره‌کشی از طبیعت، ویلاسازی، ساخت جاده، از بین بردن تنوع زیستی و تکه تکه کردن اکوسیستم اثرات سوء تغییر اقلیم بر طبیعت بیشتر شده است.»