عکس | قاهر؛ فصل جدید قدرت پهپادی ایران

به گزارش جام جم آنلاین، شب گذشته (29 بهمن 1401) امیر افشین خواجه‌فرد رئیس سازمان صنایع هوایی نیروهای مسلح در گفتگویی اعلام کرد که پروژه جنگنده قاهر به‌زودی در نقش یک هواپیمای «بدون سرنشین» ظهور خواهد کرد.

«قاهر 313» نام یک جنگنده باسرنشین بود که نمونه اولیه آن 10 سال قبل در 11 بهمن 1391 با حضور محمود احمدی‌نژاد رئیس جمهور وقت و با مأموریت پشتیبانی نزدیک هوایی رونمایی شد.

طول قاهر313، 14 متر و عرض آن 5 متر عنوان شد. این جنگنده یک هواپیمای تک‌موتوره و تک‌سرنشین بود که در زمان رونمایی آن عنوان شد این جنگنده دارای سطح مقطع راداری کم است و در بدنه آن از مواد پیشرفته استفاده شده است، همچنین عنوان شده بود این جنگنده قادر است از انواع تسلیحات بومی استفاده کند و قابلیت پرواز در ارتفاع پست را نیز دارد.

5 سال بعد و در 26 فروردین ماه سال 96 فیلمی از تاکسی نمونه جدیدتری از این جنگنده مجهز به دو موتور و یک دوربین نظارتی زیر دماغه هواپیما منتشر شد، علاوه بر این به‌نظر می‌رسید دماغه هواپیما نیز برای نصب رادار جدید نسبت به نمونه اولیه قدری بزرگتر شده است، پس از آن تقریباً دیگر خبری از جنگنده قاهر به میان نیامد تا اینکه خبر تولید نمونه بدون سرنشین این جنگنده رسانه‌ای شد.

تبدیل این پروژه به یک هواپیمای بدون سرنشین نشان می‌دهد ساخت پهپادهای پنهان‌کار در نیروهای مسلح کشورمان با برنامه‌ای مدون و کاربردهای متفاوت در حال پیگیری است؛ پرنده‌هایی که هم می‌توانند به‌عنوان هدف سامانه‌های پدافندی و به‌منظور کالیبره کردن فضای راداری و آشنایی کاربران سامانه‌های پدافندی با جنگنده‌های پنهان‌کار فرامنطقه‌ای عمل کنند و هم می‌توانند در صورت مسلح شدن، آنها را در نقش پهپاد رهگیر و یا پهپاد رزمی و شناسایی به‌کار گرفت.

در یک دهه اخیر، پایگاه‌های آمریکایی در منطقه و همچنین ارتش رژیم صهیونیستی به جنگنده‌های نسل 5 پنهان‌کار مجهز شده‌اند، از سوی دیگر برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس نیز جنگنده‌های بِروز و پیشرفته‌ای را برای افزایش قدرت دفاعی خود خریداری کرده‌اند.

هرچند نیروهای مسلح کشورمان در حوزه پدافندی راهکار مقابله با این جنگنده‌ها را یافته‌اند اما در زمینه قدرت هوایی، با اتخاذ راهبردهای بومی، به‌سراغ طراحی و تولید تجهیزاتی رفتند که علی‌رغم صرف هزینه‌های بسیار کمتر، کارایی مناسبی داشته و تاکنون توانسته است توازن نظامی در منطقه را به‌نفع ایران و جبهه مقاومت تغییر دهد.

این موضوع تا جایی ادامه داشت که فرمانده سابق نیروهای سنتکام در جلسه کمیته دفاعی کنگره آمریکا گفته بود که «استفاده گسترده ایران از پهپادهای کوچک و متوسط برای عملیات‌های شناسایی و هجومی بدین معناست که برای اولین بار از زمان جنگ شبه‌جزیره کره [اوایل دهه 1950 میلادی] ما بدون برتری کامل هوایی، عملیات انجام می‌دهیم.»

چند روز پیش نیز روزنامه گاردین به نقل از مقامات اطلاعاتی آمریکایی مدعی شد ایران در حال ظهور به‌عنوان یک رهبر جهانی در تولید پهپادهای ارزان‌قیمت و مرگبار است.

نیروهای مسلح کشورمان به‌خصوص وزارت دفاع و نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در یکی دو دهه اخیر سرمایه‌گذاری و تمرکز جدی روی توسعه توان پهپادی داشته‌اند.

حاصل این سرمایه‌گذاری در سال‌های اخیر موجب شده است نیروهای مسلح کشورمان توانایی طراحی و تولید انواع پهپاد با کاربردهای مختلف و بردهای متنوع را به‌دست آورند، به‌صورتی که امروز کشورمان به‌عنوان قدرت برتر پهپادی در منطقه و یکی از قدرت‌های برتر پهپادی جهان شناخته می‌شود.

قدرت پهپادی ایران اما منحصر به مرزهای کشور نمانده و طی سالیان اخیر و به‌خصوص بعد از ظهور گروهک‌های تروریست تکفیری در منطقه، جمهوری اسلامی ایران با تقویت هم‌پیمانان خود در جبهه مقاومت، توانسته است شبکه یکپارچه پهپادی را در منطقه نیز ایجاد کند، این توانمندی تا جایی پیش رفته است که به‌گفته سردار سلامی فرمانده‌کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، می‌تواند تنگه‌های راهبردی دریایی دنیا را پوشش دهد. این شبکه پهپادی همچنین توانسته است نقشی تعیین‌کننده در نبردهای اخیر در منطقه غرب آسیا داشته باشد و ایران را قادر ساخته است به هر تهدید در سطح منطقه پاسخ دهد.

قدرت پهپادی ایران و جبهه مقاومت کنار شبکه یکپارچه موشکی، آمریکایی‌ها را وادار به تغییر راهبرد کرده و موجب شده است آنها به فکر ایجاد شبکه یکپارچه پدافندی در منطقه بیفتند.

علی‌رغم پیشرفت‌های قابل‌توجهی که در حوزه توان پهپادی کشور رخ داده است اما به‌نظر می‌رسید جای پهپادهای پنهان‌کار در سبد محصولات پهپادی ایران خالی باشد؛ پهپادهای با سطح مقطع راداری کمتر نسبت به پهپادهای معمولی که قادر به اجرای مأموریت‌های هستند که سایر پهپادها از عهده آن برنمی‌آیند.

چنین پهپادهایی با توجه به شکل طراحی و استفاده از مواد خاص در بدنه (مواد جاذب امواج رادار) به‌سختی توسط سامانه‌های راداری، قابل کشف و شناسایی هستند.

حال اگر با استفاده از پیشران‌های مناسب، مداومت پروازی این پهپادها افزایش یابد، آنها را به گزینه‌ای مناسب برای اجرای عملیات‌های گشت هوایی (در نقش پهپاد رهگیر) و عملیات‌های عمقی (رزمی و شناسایی) در خاک دشمن بدل می‌سازد.

علاوه بر این، اگر این پهپادها با طراحی مشابه جنگنده‌های نسل 5 دشمن طراحی شوند ـ همانند آنچه در رزمایش نیروی دریایی سپاه به نمایش درآمد ـ می‌توانند در نقش پهپادهای هدف سامانه‌های پدافندی برای آشنایی کاربران این سامانه‌ها با جنگنده‌های دشمن و کالیبره کردن فضای راداری به‌کار گرفته شوند.

در گام نخست نیروی هوافضای سپاه با مهندسی معکوس پهپاد RQ-170 آمریکایی شروع به تولید اولین پهپادهای پنهان‌کار ایرانی کرد، در ابتدا نمونه 40 درصد RQ-170 با نام‌های شاهد161 با موتور جت و شاهد141 با موتور پیستونی با مأموریت مراقبت رزمی ساخته شد.

پس از آن پهپادهای شاهد181 با موتور پیستونی و شاهد191 با موتور جت نمونه 60 درصد پهپاد غنیمتی آمریکایی بودند که توسط متخصصان سپاه تولید شدند.

در نهایت پهپاد شاهد171 با موتور جت که نمونه یک به یک RQ-170 آمریکایی بود با مأموریت مراقبتی و برد 4400 کیلومتر ساخته شد که در حقیقت بزرگترین پهپاد موتورجت ایرانی بود.

انتشار خبر تبدیل جنگنده قاهر313 به یک هواپیمای بدون سرنشین، نشان داد پروژه ساخت پهپاد پنهان‌کار با جدیت بیشتری در حال پیگیری است و در آینده باید منتظر دستاوردهای جدیدی در این حوزه باشیم.

در زمان رونمایی از این جنگنده، گمانه‌زنی‌های زیادی درباره توان عملیاتی آن مطرح شد و حتی تردیدهای جدی درباره توان پرواز این جنگنده به میان آمد، اما حالا می‌توان گفت این هواپیما در حقیقت بستری برای آزمون و اجرای تحقیقات مختلف برای به‌دست آوردن فناوری‌های جدید در حوزه هوایی بوده است و با تولید نمونه بدون سرنشین آن بخشی از اهداف ساخت آن محقق شده است؛ روشی که در کشورهای پیشرفته و صاحب فناوری نیز اجرا می‌شود و ساخت هواپیماها و جنگنده‌های مختلف به‌عنوان بستر تحقیقات را به امری مرسوم در این کشورها بدل کرده است.

تصویری از پهپاد قاهر313 که توسط کاربران فضای مجازی منتشر شده است

نیروهای مسلح کشورمان با ورود به حوزه طراحی و تولید پهپادهای پنهان‌کار،‌ فصل جدیدی را در این حوزه آغاز کرده‌اند که قطعاً نقش بسزایی در ارتقای توان پهپادی کشور ایفا خواهد کرد؛ موضوعی که در سال‌های آینده می‌تواند به یکی از ابزارهای قدرتمند ایران در ایجاد برتری هوایی و تقویت شبکه پهپادی جبهه مقاومت بینجامد و در نتیجه آمریکا و متحدانش در منطقه را با چالشی جدید مواجه سازد.

منبع: تسنیم