انقلاب جاده‌ ها

به‌زعم بسیاری از صاحب‌نظران یکی از پیش‌شرط‌های توسعه پایدار، افزایش و ایجاد راه‌ های مواصلاتی است که رسیدن به این مهم برای کشور پهناور ایران با شرایط جغرافیایی خاص خود امری بسیار دشوار است اما با گذشت بیش از چهار دهه از عمر انقلاب اسلامی یکی از دستاوردهای برجسته همین حوزه راهسازی و گسترش محور‌های ارتباطی است.

توسعه راه‌ها و زیرساخت‌های ارتباطی پس از پیروزی انقلاب اسلامی به‌سرعت افزایش یافت و گسترش و ایمن‌سازی راه‌ها در اولویت امور دولت قرار گرفت؛ به طوری که پیش از انقلاب، ۷۶ کیلومتر آزادراه در کشور وجود داشت اما هم‌اکنون ایران دارای ۲۷۲۶کیلومتر آزادراه است که این آمار رشد ۳۶ برابری آزادراه‌ها را نشان می‌دهد.

رشد ۵۵۲ برابری بزرگراه‌ها شبکه‌های دسترسی شهری و بین‌شهری و به ویژه بزرگراه‌ها از جمله مهم‌ترین عناصر زیرساخت در سطوح منطقه‌ای، ملی و بین‌المللی به حساب می‌آیند.

در بخش ساخت بزرگراه‌ها تا زمان انقلاب اسلامی ۳۵ کیلومتر به ثبت رسیده بود، این در حالی است که این میزان هم‌اکنون به ۱۹هزار و ۳۳۶ کیلومتر رسیده و حکایت از رشد ۵۵۲ برابری دارد.

افزایش ۱.۳برابری طول راه‌های کشور

بنابر مطالعات انجام شده، طول راه‌های کشور اعم از اصلی و فرعی در ۴۳ سال اخیر، از ۴۷ هزار کیلومتر به ۶۲هزار و ۷۹۵ کیلومتر افزایش داشته است که این میزان از ترقی، در طول ۴۳ سال اخیر، بسیار قابل توجه و کم‌نظیر به نظر می‌رسد و رشد ۱.۳برابری را نشان می‌دهد.از این میزان، احداث راه و بزرگراه به طول ۴۷۰ کیلومتر سهم دولت سیزدهم طی یک‌سال فعالیت است.

افزایش راه‌ های روستایی به طول ۱۱۴هزار کیلومتر

طی مدت زمان ۴۳ ساله، محورهای روستایی و طول راه‌های روستایی آسفالت شده از ۳۰۰۰ کیلومتر به ۱۱۴هزار کیلومتر رسیده است و بیانگر ۳۸ برابر رشد است.میزان این پیشرفت و رونق در حوزه‌های روستایی به قدری مشهود است که امروز بسیاری از روستا‌های کشور، از منظر امکانات و محورهای مواصلاتی فاصله چندانی با مناطق شهری ندارند.

احداث ۸۸۴ مجتمع خدمات رفاهی طی ۴۳ سال

این موفقیت‌ها در حوزه راهداری و حمل‌و‌نقل جاده‌ای زمانی ملموس‌تر خواهد شد که پیش از انقلاب هیچ مجتمع خدماتی رفاهی احداث نشده بود و ساخت این مجتمع‌ها از سال ۱۳۷۳ آغاز شد و اکنون وجود ۸۸۴ مجتمع نمایانگر تلاش فزاینده نظام جمهوری اسلامی ایران در این حوزه است. با ارزیابی آمار و ارقام موجود در این گزارش‌ می‌توان به این واقعیت مهم پی برد که راه‌های مذکور در بخش‌های گوناگون اعم از درون‌شهری، برون‌شهری، روستایی و مجتمع‌های رفاهی با رشد و توسعه بسیاری همراه شده‌اند و این روند همچنان در حال استمرار است.

نگاه انقلاب به مناطق محروم

پیش از انقلاب توجه دولت وقت تنها به پایتخت بود و توسعه کلانشهرهای دیگر نیز تحت تاثیر نگاه نامتوازن سرانجام چندانی نداشت اما روی کار آمدن انقلاب اسلامی توسعه راه‌ها در مناطق کمتر توسعه‌یافته مانند سیستان‌و‌بلوچستان، هرمزگان، خراسان جنوبی و استان‌های مرزی مانند کردستان و ایلام در دستور کار قرار گرفت. در همین راستا تمامی کریدورهای بزرگراهی با هدف کمک به توسعه ترانزیت ملی و بین‌المللی و توسعه‌یافتگی مناطق کم‌برخوردار طراحی و در حال تکمیل‌شدن هستند.

عمده راه‌های استان سیستان‌و‌بلوچستان تا پیش از انقلاب اسلامی با مشخصات راه فرعی درجه ۲ و بعضی موارد بدون رویه آسفالتی در حال بهره‌برداری بوده است و از اواخر دهه ۸۰ این وضعیت تغییر کرد.

بنا‌به آمارهای اعلامی در حال حاضر ۱۴۰۰ کیلومتر بزرگراه و راه اصلی در استان سیستان‌و‌بلوچستان احداث شده است، ۱۵۰۰ کیلومتر بزرگراه در حال ساخت قرار دارد و حدود ۴۵۰ کیلومتر بزرگراه به بهره‌برداری رسیده است و تا پایان امسال نیز ۸۵ کیلومتر راه و بزرگراه دیگر نیز به بهره‌برداری می‌رسد.

افزایش ۳ برابری خطوط ریلی

طول خطوط اصلی ریلی (میزان خطوط ریلی که به شکل مستقیم در امتداد خطوط دو ایستگاه ریلی قرار دارد) تا پیش از انقلاب معادل ۴۵۷۵ کیلومتر بود. این رقم در حال حاضر با رشد سه برابری به ۱۱ هزار و ۷۹۸ کیلومتر رسیده است.

به‌عبارت دیگر توسعه خطوط اصلی ریلی کشور پس از انقلاب اسلامی با ۱۵۸‌درصد پیشرفت همراه شده است. نوسازی و تامین تجهیزات ریلی نیز طی ۴۴ سال گذشته با رشد قابل‌توجهی همراه شده است‌ تا جایی که رستم قاسمی، وزیر سابق راه‌و‌شهرسازی از خودکفایی کشور در تولید واگن خبر داده بود.

در سال جاری ۱۰۷ دستگاه واگن نو مسافری و خودکشش وارد ناوگان ریلی شده است. همچنین ۱۶ دستگاه لکوموتیو نو و ۱۴ دستگاه لکوموتیو بازسازی شده به ناوگان ریلی اضافه شده است.

افزایش ۱۰ برابری ظرفیت کشتیرانی

ناوگان کشتیرانی طی ۴۴ سال اخیر از ۵۲۵ هزار تن به پنج میلیون تن افزایش یافته است که نشان از ۱۰ برابر شدن این ظرفیت است. همچنین گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران هم‌اکنون ۱۳۸ فروند انواع شناور در مالکیت خود دارد که در نوع خود در جهان کم‌نظیر است و آن را به بزرگ‌ترین ناوگان خاورمیانه تبدیل کرده است چه آن‌که بیشتر کشتیرانی‌های مشابه از شناور‌های استیجاری استفاده می‌کنند.شایان ذکر است، با ورود کشتی‌های نسل جدید و مگاسایز در اواخر دهه ۱۳۹۰ ظرفیت کانتینری این ناوگان به رقم قابل‌توجه ۱۵۷‌هزار TEU کانتینر افزایش یافته است که این ظرفیت رتبه چهاردهمین کشتیرانی بزرگ کانتینری جهان را برای گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران به ارمغان آورده است.

این ناوگان بزرگ تحت هدایت کارکنان صددرصد ایرانی است که عمدتا در مؤسسه آموزشی کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران مراحل آموزشی خود را گذرانده‌اند، در حالی که در اوایل انقلاب بخش بزرگی از دریانوردان این گروه را نیرو‌های خارجی تشکیل می‌دادند.

ناوگان این گروه در منطقه راهبردی دریای خزر به‌عنوان بزرگ‌ترین ناوگان منطقه فعالیت دارد و به‌تازگی نیز ظرفیت آن از ۹۵ هزار تن به ۱۳۰ هزار تن افزایش یافته ضمنا برای نخستین‌بار در تاریخ حمل‌و‌نقل دریایی در دریای خزر حمل‌و‌نقل کانتینری از سوی گروه کشتیرانی آغاز شده و در حال گسترش روزافزون است.