«جمعیت» لای منگنه بودجه

اما این روزها لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ در‌حالی به مجلس رسیده که بودجه در‌نظر گرفته شده، برای اجرای بندها و تعهدات قانون جوانی جمعیت ۳۷.۵درصد کاهش یافته به‌طوری‌که رقم سال۱۴۰۱ برای سال آینده به ۷۵۰۰میلیارد تومان تقلیل یافته که طبق تحلیل‌های کارشناسی، این سقوط آزاد بودجه‌ای لطمات سنگینی به اجرای این قانون در سال آینده خواهد زد.

تا امروز آنچه که در مورد لایحه بودجه ۱۴۰۲ مسجل شده این است که بودجه ستاد ملی جمعیت، بودجه وام ازدواج، اعتبارات مربوط به حمایت از چند‌قلوزایی بودجه مربوط به تکمیل‌ و تجهیز خوابگاه‌های متاهلی و هزینه‌هایی که می‌توان صرف امور زنان و خانواده کرد کاهش محسوس یافته است. همچنین از زاویه‌ای دیگر به‌جز کاهش و مبهم بودن اعتبارات مربوط به درمان ناباروری، تجمیع بیمه درمان ناباروری در بیمه سلامت نیز از چالش‌های جدی بودجه سال آینده در بخش جمعیت و خانواده است. کارشناسان حوزه جمعیت و همچنین نمایندگان مجلس که به این ترتیب، بر زمین ماندن قانون مصوب خود را پیش‌بینی می‌کنند، این روزها بسیار نگرانند و یک‌صدا تاکید دارند که اگر این بودجه اصلاح نشود باید غزل خداحافظی با جوانی جمعیت و حمایت از خانواده را خواند. البته پیگیری‌های جام‌جم از مجلس گویای تلاش بی‌وقفه آنها برای اعمال اصلاحات بودجه‌ای است تا جایی‌که طراح قانون جوانی جمعیت به جام‌جم توضیح داد که مجلس همه سعی خود را برای بالا بردن بودجه این بخش تا بیش از بودجه ۱۲ هزار میلیارد تومانی سال ۱۴۰۱ به کار خواهد بست. ما در گفت‌و‌گو با کارشناسان بررسی کرده‌ایم اگر این اصلاحات انجام نشود در حوزه جمعیت و خانواده با چه چالش‌هایی رو‌به‌رو خواهیم شد.

سنگ‌اندازی مقابل درمان ناباروری

فاطمه قاسم‌پور/ رئیس فراکسیون زنان و خانواده مجلس
در لایحه بودجه ۱۴۰۲ مواردی از‌جمله وام حمایت از درمان زوج‌های نابارور حذف شده، ‌همچنین اعتبار مربوط به ایجاد و تجهیز مراکز درمان سرطان و ناباروری نسبت به سال ۱۴۰۱ تا ۸۴ درصد کاهش یافته است. این درحالی است که مطابق قانون هدفمندی یارانه‌ها، دولت باید از محل هدفمندی، بودجه‌ای برای ایجاد و تجهیز مراکز بیمارستانی تخصیص دهد که این موضوع هم از لایحه بودجه سال آینده حذف شده است. در بودجه پارسال همچنین ۵۵۰ میلیارد تومان بابت بیمه ناباروری در‌نظر گرفته شده بود اما در بودجه سال ۱۴۰۲ این رقم ذیل سازمان بیمه سلامت دیده شده و استقلال سابق را ندارد. بنابراین تعریف همه اعتبارات بیمه درمان ناباروری ذیل بیمه سلامت مسائل جدی در تخصیص این بیمه را به همراه خواهد داشت.در واقع با این روش یعنی تفکیک نشدن صندوق‌ها، بخش‌ درمانی خصوصی با یک واسطه به بیمه سلامت مرتبط می‌شود که دسترسی بخش درمان به اعتبارات را دشوار می‌کند. در این شرایط است که بخش خصوصی ترجیح می‌دهد خدماتش را از پوشش بیمه خارج کند که به این ترتیب، ‌دسترسی زوج‌های نابارور به درمان به‌خصوص در مناطقی که خدمات دولتی در دسترس نیست، سخت‌تر خواهد شد. این درحالی است که سهم وزارت بهداشت از بودجه برای اجرای برنامه سلامت باروری و فرزندآوری، تعداد فرانشیز پرداختی بابت زایمان طبیعی و درمان ناباروری فقط هفت میلیارد تومان در‌نظر گرفته شده است. با این وصف بودجه سال ۱۴۰۲ نمی‌تواند به زوج‌های نابارور کمک قابل‌توجهی بکند. به همین علت در مجلس همه تلاش خود را برای اصلاح بودجه در بخش جوانی جمعیت و حمایت از خانواده به کار خواهیم بست.

فرصت طلایی جوانی جمعیت از دست می‌رود

صالح قاسمی/ پژوهشگر جمعیت
موضوع بودجه مربوط به اجرای قانون حمایت از جوانی جمعیت و خانواده اخیرا با حاشیه‌هایی همراه شده زیرا بودجه اجرایی این قانون برای سال ۱۴۰۲ نزدیک به ۳۸ درصد کاهش یافته است. این بودجه برای امسال ۱۲هزار میلیارد تومان بود که با کمال تعجب برای سال آینده ۷۵۰۰میلیارد تومان در نظر گرفته شده است. این یعنی که اگر بپذیریم مسئولان کشور بابت جمعیت دغدغه دارند ولی این دغدغه به اولویت و برنامه‌ریزی تبدیل نشده و به‌صورت جدی در دستورکار قرار نگرفته است. حتی خوشبین‌ترین کارشناسان معتقدند که از زمان تصویب این قانون تا امروز فقط حدود ۳۰درصد تکالیف آن انجام شده درحالی‌که انتظار داریم تا دو سال آینده میزان تحقق مواد این قانون به ۵۰ تا ۶۰ درصد برسد که البته اعتبارات درنظرگرفته در لایحه بودجه ۱۴۰۲ به‌هیچ‌وجه در این راستا تنظیم نشده است. بنابراین تا امروز پیام‌های مایوس‌کننده‌ای به جامعه مخابره شده به‌طوری‌که مردم به این نتیجه رسیده‌اند که حاکمیت شعار فرزندآوری می‌دهد اما در عمل حمایتی از فرزندآوری انجام نمی‌دهد. این در شرایطی است که برای رفع دغدغه‌های جمعیتی و چالش‌هایی همچون سالمندی، سال‌های ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ بسیار تعیین‌کننده‌ است. به نظر می‌رسد کاهش بودجه در حوزه جمعیت و خانواده، بیشتر به مشوق‌های اصلی‌تر و محسوس‌تر لطمه می‌زند به‌طوری‌که مثلا اعطای ۲۰۰ متر زمین خارج از شهرها برای تولد فرزند سوم و بیشتر دچار چالش خواهد شد. همچنین درمان زوج‌های نابارور در سال آینده با اشکالاتی همراه خواهد شد، مگر این که مجلس موفق به اصلاح بودجه و اعتبارات این بخش‌ها شود.

تعهدات قانونی بر زمین می‌ماند

محمد حسینی/ کارشناس جمعیت
برخلاف ادعای سازمان برنامه‌وبودجه که لایحه بودجه ۱۴۰۲ را منطبق بر منویات رهبری در حوزه جمعیت و خانواده تنظیم کرده و رسیدن به نرخ رشد ۲.۵درصدی جمعیت را مدنظر قرار داده اما آنچه که روی کاغذ می‌بینیم، کاهش شدید بودجه در این بخش است. قرار بود در سال ۱۴۰۲ میزان تحقق قانون جوانی جمعیت به نزدیک صددرصد برسد ولی با وجود مشکلاتی که در لایحه می‌بینیم به نظر می‌رسد چند بخش از قانون دچار خدشه‌های جدی خواهد شد. ازجمله این‌که تکمیل و تجهیز خوابگاه‌های دانشجویی متاهلی که مدتی است آغاز شده به‌دلیل نادیده‌گرفته‌شدن آن در بودجه سال ۱۴۰۲ متوقف خواهد شد. همچنین بسته‌های معیشتی که قرار بود برای مادران باردار، شیرده و دارای فرزند زیر پنج سال نیازمند در نظر گرفته شود در لایحه بودجه از قلم افتاده است. درعین‌حال زمین‌هایی که دولت باید در اختیار خانواده‌های دارای سه فرزند و بیشتر قرار دهد، چون تامین اعتبار نشده با چالش همراه خواهد بود. در این میان قرار بود یارانه خانواده‌های دارای سه فرزند و بیشتر که جزو سه دهک پایین درآمدی هستند سه‌برابر شود که برای این موضوع هم اعتباری در نظر گرفته نشده است. همچنین است وضعیت وام ودیعه مسکن برای دانشجویان متاهل و اعمال تخفیف‌های ۵۰درصدی برای عوارض و بخشودگی مالیاتی خانواده‌های صاحب سه فرزند و بیشتر. این درحالی‌است که برای بیمه زنان روستایی و عشایری که در قانون برنامه ششم توسعه پیش‌بینی شده نیز بودجه‌ای دیده نشده است. البته امید است نمایندگان مجلس با اعمال اصلاحات، بودجه را به نفع خانواده و جمعیت برگردانند، گرچه بودجه نیز برای تغییر تا حدی کشش دارد.

روزنامه جام جم