با کمک هنرمندان مسیر درست را طراحی ‌کنیم

این جشنواره که با ساختار جدیدی برگزار می‌شود دیوار میان‌رشته‌ها را کمرنگ‌ و کوتاه‌تر کرده و گرایش‌هایی که پیشتر به‌عنوان رشته در جشنواره تجسمی فجر جا افتاده بود، به جای خود است بازگردانده شد. آثار ارسالی به این جشنواره از کیفیت بالایی برخوردارند و به گفته دبیرکل پانزدهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر در برخی رشته‌ها شاهد آثار فاخری هستیم که مردم از نزدیک خواهند دید. در آستانه برگزاری این جشنواره سیدعباس میرهاشمی، دبیرکل پانزدهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر در گفت‌وگو با جام‌جم از ساختار جدید این دوره و همچنین حمایت از هنرمندان هنرهای تجسمی با توجه به تعطیلی گالری‌ها و حراجی‌ها گفت.

کوتاه شدن دیوار میان‌رشته‌ای

میرهاشمی با اشاره به اهداف و رویکرد جشنواره امسال گفت: خوشبختانه پانزدهمین دوره جشنواره هنرهای تجسمی فجر هم مسیر خودش را طی کرده‌ و براساس نگاه و نظر شورای سیاست‌گذاری و با مشورت با دبیران و سامان‌دهی بخش‌ها و رشته‌های مختلف این جشنواره شکل گرفت. در این ایام هم خوشبختانه داوری مرحله اول پایان گرفته و مرحله دوم داوری هم در حال انجام است و دوستان ما در دبیرخانه مهیای برگزاری جشنواره هستند. کارهای روتین اجرایی نیز انجام شده‌است. در ارتباط با رویکرد جشنواره باید بگویم همان رویکرد سال گذشته است، یعنی اساس و پایه پژوهش‌محور بودن آثار مدنظر قرار دارد. به‌هرحال اعتقاد بر این است که رویکرد و اهداف به‌سادگی قابل تغییر نیست و تا ما به رویکرد و اهداف نرسیدیم، باید همان اهداف را دنبال کنیم تا محقق شود . براین اساس، با توجه به تجربه‌هایی که جشنواره داشت، کم‌کم به سمتی قدم برداشتیم که احساس کردیم جشنواره در آینده باید در آن مسیر قرار بگیرد و این مسیر همان‌طور که سال قبل هم اعلام کردم کوتاه‌تر کردن فاصله بین رشته‌هاست. مقرر شد در بخش‌هایی که گرایش‌های هنری به‌عنوان رشته نهادینه شده‌ است، تغییراتی ایجاد شود و گرایش‌ها را ذیل رشته‌ها قرار دادیم تا به این ترتیب، گرایش‌ها کنار یکدیگر قرار گرفته و ارزیابی شود. ما در دوره‌های گذشته دیوارهای بلندی بین رسانه‌های هنری داشتیم و شاید به آثار میانظ رشته‌ای و تلفیقی کمتر توجه می‌کردیم. سعی کردیم در این دوره این دیوارها را کمرنگ کنیم تا درواقع مفاهیم خودشان را نشان بدهد. به طور مثال رشته‌های مجسمه‌سازی و سفال و سرامیک داشتیم که هر کدام رشته جداگانه‌ای بود و همین‌طور بخش چیدمان داشتیم که در هنرهای جدید بررسی می‌شد. ما این رشته‌ها را کنار هم ذیل عنوان حجم در جشنواره فجر قرار دادیم. پیشنهاد می‌کنیم دبیرخانه جشنواره براساس پژوهش‌ها به جمع‌بندی برسد که این مسیر طی شود تا دیوار بین رشته‌ای در رسانه‌های هنری در آینده کمتر شود و مفاهیم قابلیت رؤیت بیشتری پیدا کند. در جشنواره امسال سعی کردیم این مسیر را برویم .

طوبای زرین و قله‌ها
دبیرکل پانزدهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر با اشاره به رشته‌های اصلی جشنواره از بخش جنبی قله که برای اولین بار برگزار می‌شود هم گفت: علاوه‌بر رسانه‌های هنری اصلی که معمولا در جشنواره‌ها حضور دارد، یک‌سری رشته‌های جنبی هم داشتیم. رشته‌های اصلی جشنواره پانزدهم با عنوان طوبای زرین در بخش‌های تصویرسازی، حجم(مجسمه، سرامیک و چیدمان)، خوشنویسی، طراحی گرافیک، عکاسی، کارتون و کاریکاتور، نقاشی و نگارگری برگزار می‌شود. در کنار این رشته‌ها بخش‌های جنبی و ویژه هم داریم که یکی از این بخش‌های ویژه ما بخش قله‌هاست. این بخش قصد دارد به قله‌های افتخار ایران و ایرانی بپردازد به این مضمون که هر هنرمندی قله‌ای برای خودش دارد. یک الگو و اسطوره‌ای برای خودش دارد و این الگو می‌تواند یک فرد عادی جامعه باشد که رفتارهای خاص و فداکاری‌هایی که انجام می‌دهد مورد توجه قرار می‌گیرد یا این‌که یک پدر و مادر باشد یا شخصیت ادیب و هنری یا سیاسی و مذهبی باشد. اینها می‌توانند قله‌های فردی آن هنرمند باشند که در ارتباط با آن تولید اثر کند. ما این را به‌عنوان بخش ویژه در جشنواره پانزدهم دیدیم و در این‌ ارتباط، آثاری هم ارسال شده‌است که مردم می‌توانند ببینند و بازخوردهای این رفتارها را در جامعه داشته باشیم. همچنین در کنار این بخش‌های جنبی، بخشی را هم از سال گذشته آغاز کردیم با عنوان تجسم و هنر که مربوط به استان‌های کشور می‌شود. تعداد هنرمندان تجسمی در سراسر کشور زیاد است و انتظار دارد کارهای‌شان دیده شود. برای این‌که بتوانیم این خلأ را پر کنیم از سال قبل بخش‌های استانی را راه‌اندازی کردیم. سال گذشته ۲۶ استان و دو منطقه آزاد در بخش «تجسم هنر» و امسال نیز همه استان‌های کشور در همین بخش حضور دارند تا خلأ و کمبود فضا را بتوانیم این‌گونه پوشش دهیم. هدف از راه‌اندازی بخش‌های استانی بحث تمرکززدایی است. بخش تجسم هنر را گسترده‌تر کردیم و امسال این گستردگی تکمیل‌تر و در آینده هم کیفیت آن بهتر خواهد شد. در هر استان یک مدیر هنری در نظر گرفتیم که این مدیر هنری براساس فعالیت و توانش از هنرمندان استانی، هنرمندان شهرستانی و استان دعوت به کار می‌کنند و تعدادی آثار را در ادامه جشنواره هنرهای تجسمی مرکزی که در مؤسسه صبا ارائه می‌کنیم در استان‌ها و در گالری‌های مختلف ارائه می‌دهیم. این اتفاق افتاده و در جریان است و طبق آخرین اطلاعات به‌دست‌آمده، مسیرش را طی می‌کند. علاوه ‌بر اینها، بخش‌های جنبی دیگری هم داریم.
وی درباره ارزیابی آثار ارسالی و تعداد آنها به جام‌جم گفت: در رابطه با تعداد آثاری که به دبیرخانه جشنواره ارسال شده ‌است، اجازه بدهید در نشست خبری آنها را بازگو کنم ولی در کل آثار به‌جهت کیفی در بعضی بخش‌ها بسیار ارزشمند و فاخر است که نشان از توجه هنرمندان تجسمی به جشنواره فجر دارد.

تعطیلی گالری‌ها و حراجی‌ها
تعطیلی گالری‌ها و لطمه خوردن اقتصاد هنرمندان و این‌که خبری از حراج‌ها، خرید و فروش نیست؛ موضوعی است که سیدعباس میرهاشمی با تاکید بر این‌که متولیان فرهنگی باید بکوشند تا آثار هنری زینت بخش سازمان‌ها، ادرات و خانه‌ها شود، گفت: به عقیده من این یک کار دوسویه است. هم متولیان فرهنگی ما باید تلاش کنند که راه‌های باز شدن حراج‌ها را پیگیری کرده و هم سیاست‌هایی در نظر بگیرند که این حراج‌ها فعال شود. همین‌طور در این زمینه دنبال فرهنگ‌سازی باشیم. در بعضی از کشورها در خانه‌های‌شان که شاید خیلی کوچک و محقر هم است، آثار هنری روی دیوار این خانه‌ها می‌بینیم اما متأسفانه در کشورمان کمتر اداره یا سازمانی می‌بینیم که آثار هنری روی دیوار آنها نصب شده و از این سرمایه بسیار ارزشمند بهره برده باشد. متولیان فرهنگی باید تعاملاتی با سازمان‌ها داشته باشند که آثار هنری روی دیوارها نصب شود و این آثار به این مکان‌ها راه پیدا کند. یعنی زمینه‌ای فراهم شود تا آثار هنری به ادارات، سازمان‌ها، مؤسسات و خانه‌ها راه پیدا کند. طبیعتا با این کار راه برای فعالیت و حمایت از هنرمندان جوان باز می‌شود. از آن سو هم جوانان هنرمند باید همت کرده و بر اساس پژوهش، کارهایی تولید کنند که در جاهای مختلف و با سلایق و دیدگاه‌های مختلف قابل خرید و استفاده باشد. باید این راه را هموار کنیم که مسیر ارتزاق هنرمندان این‌قدر محدود و بسته نباشد.

فرصتی برای دیده شدن آثار تجسمی
دبیرکل جشنواره هنرهای تجسمی فجر درباره دیده شدن آثار هنرمندان در جشنواره فجر گفت: سال گذشته هم گفتم یکی از جشنواره‌هایی که مستمر برگزار می‌شود و تقویم آن دقیق است و حتی در تمدید دریافت آثار هم اقدام نمی‌کند همین جشنواره فجر است . جشنواره هنرهای تجسمی فجر بر اساس یک برنامه مدون و مشخص حرکت می‌کند و چنین زیرساختی وقتی وجود دارد، طبیعتا هنرمندان ما باید از آن بهره ببرند. باید با حضور در این جشنواره و استفاده از بازخوردهای آن و استفاده از دیده شدن آثار، خود را مجهزتر از قبل برای تولید اثر کنند. هنرمندان می‌توانند کمک کنند این جشنواره مسیر درست را طراحی کرده و ماندگار باشد. این به نفع جامعه فرهنگی و هنری کشور و هم هنرمندانی است که در این عرصه فعالیت می‌کنند.

توجه به جوانان
میرهاشمی درباره حمایت‌هایی که مرکز هنرهای تجسمی از هنرمندان جوان انجام می‌دهد به برگزاری جشنواره جوانان اشاره کرد و گفت: به‌نظرم هر قدر از هنرمندان جوان حمایت شود، باز هم کم است. این‌قدر ظرفیت بالاست که نیاز به حمایت‌های زیادی دارند. تا جایی‌که اطلاع دارم، مرکز هنرهای تجسمی برنامه‌های مختلفی در این مسیر دارد که یکی از این برنامه‌ها برگزاری جشنواره جوانان است و دائم می‌کوشد آن جشنواره مسیرش را پیدا کند تا حمایت‌هایی در حد توان از جوانان داشته باشد. البته این کفایت نمی‌کند و راه‌های دقیق‌تر و بهتری باید بیابند. بیست و نهمین جشنواره هنر‌های تجسمی جوانان ایران، یکی از جشنواره‌هایی بود که توسط مرکز هنرهای تجسمی برگزار شد و جشنواره‌ای که جوانان در آن حضور داشته باشند به اندازه کافی گیرایی و جذابیت دارد، چراکه مملو از انرژی است و این انرژی‌ها نتایج ثمربخشی را به همراه خواهد داشت.

محمد حیدری - گروه فرهنگ و هنر