نفوذ دانش‌بنیان‌ها به اعماق دریا

همه اینها به لطف فیبرهای نوری چند هزار کیلومتری است که در بستر دریا کشیده شده‌اند تا قاره‌ها و کشورهای سراسر جهان را به هم متصل کنند. اما این کابل‌ها مانند هر تجهیزات دیگری نیاز به تعمیر و نگهداری دارند، زیرا تحت شرایط مختلف می‌توانند دچار آسیب شوند. معمولا خرابی خود به خود کابل نادر است اما عواملی مثل زمین‌لرزه‌، جویدن کوسه‌ها در برخی نقاط و از همه شایع‌تر، گیر‌کردن لنگر کشتی‌ها به کابل‌هایی که در عمق زیادی قرار ندارند یا مدفون نشده‌اند، به آنها آسیب وارد می‌کند. واقعیت این است که کابل‌کشی و تعمیر کابل‌های کف دریا، به دانش، ابزار و تجهیزات پیچیده‌ای نیاز دارد که فقط در اختیار چند کشور دنیاست اما به‌تازگی یک شرکت دانش‌بنیان با بهره‌گیری از دانش نخبگان داخلی موفق شده‌ به توانایی تعمیر کابل‌های فیبر نوری کف دریا دست پیدا کند. جام‌جم در این گزارش در گفت‌وگو با امیر محمدزاده لاجوردی، مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت که از شرکت‌ها و متخصصان ایرانی در حوزه فناوری حمایت می‌کند، جزئیات این دستاورد بومی را بررسی می‌کند.

تقریبا هفته دوم فروردین سال جاری، یکی از کابل‌های فیبر نوری در آب‌های سرزمینی ایران دچار آسیب شد و در برخی نقاط، مشکل اختلال در شبکه اینترنت به وجود آمد. کابل آسیب دیده، یک کابل فیبر نوری بین‌المللی است که کشورهای کویت، عربستان، قطر، امارات و عمان نیز از آن استفاده می‌کنند. هرچند این کابل یک مسیر پشتیبان نیز دارد، اما آن هم در سال ۱۳۹۸ قطع شده و تعمیری روی آن صورت نگرفته بود. این کابل‌ها به دلیل آن‌که در کف دریا مدفون نشده‌اند، لنگر کشتی‌ها در هر زمانی ممکن است به آنها آسیب برساند به همین دلیل دکتر لاجوردی می‌گوید، دفن کردن آنها جزو برنامه شرکت ارتباطات زیرساخت است. در زمان قطع شدن کابل، شرکت ارتباطات زیرساخت دو راه برای تعمیر کابل داشت، اول این‌که سراغ شرکت بین‌المللی معروفی در این حوزه برود که به دلیل تحریم و همکاری نکردن این شرکت با ایران و همچنین هزینه سنگین آن، کار دشواری بود. راه دوم تکیه به توان داخلی و شرکت‌های دانش‌بنیان بود. بنابراین با اعتماد به متخصصان داخلی، در صورت موفقیت می‌توانست علاوه بر حل این مشکل، ایران را در بین معدود کشورهای تعمیرکننده کابل‌های بین‌المللی قرار دهد و نتیجه این خودباوری، رسیدن به همین هدف بزرگ بود.

از تحقیق و توسعه تا عملیات تعمیرات

مدیر‌عامل شرکت ارتباطات زیرساخت درباره مراحلی که این شرکت دانش‌بنیان پشت‌سر گذاشت تا کار تعمیر را انجام دهد، توضیح می‌دهد: «این شرکت سه ماه برای تحقیق و توسعه تلاش کرد تا توانست دستگاه‌های مورد نیاز را طراحی کند و کار ساخت و آماده‌سازی آن را انجام دهد. سپس در سه ماه دوم در نقطه آسیب‌دیده حاضر شد و آن را مورد پایش قرار داد. آنها در این مرحله توانستند، محل آسیب را شناسایی کنند، مفصل‌های مورد نیاز را بسازند، کابل فیبر نوری مورد نیاز را تهیه کنند و ربات را به کف دریا بفرستند. بنابراین آنها تقریبا در مهر و آبان موفق شدند تا کار تعمیر کابل را انجام دهند.»

پیچیدگی‌های تعمیر فیبر نوری

دکتر لاجوردی با بیان این‌که این کابل بین‌المللی است و چند نکته در آن حائز اهمیت است به جام‌جم می‌گوید: «این اولین باری بود که ما روی کابل بین‌المللی کار می‌کردیم. وقتی شرکتی می‌خواهد این نوع کابل‌ها را تعمیر کند، باید استاندارد‌های بین‌المللی داشته باشد زیرا ناظر خارجی و صاحب کابل هنگام عملیات در محل حاضر می‌شوند تا کار به صورت درست و دقیق انجام شود. سال گذشته برای نخستین‌بار تعمیر کابل را انجام دادیم اما این کابل فیبر نوری چند تفاوت داشت، اول این‌که طول این کابل بسیار زیاد بود و به دلیل جلوگیری از افت سرعت داده‌ها دارای منبع الکتریکی بود، در نتیجه کابل دارای بار الکتریکی بود. به همین دلیل یکی از چالش‌ها این بود که کابل باید از زیر دریا به بالا کشیده و بار الکتریکی آن تخلیه می‌شد؛ طبیعتا برای این کار تجهیزاتی لازم بود. از طرفی در این شرایط خود شناور نیز باید مجهز به دو قابلیت «موقعیت پویا» و «سطح مقاومت الکتریکی مناسب» باشد که در این خصوص خزه‌زدایی از شناور انجام شد. موقعیت پویا یعنی حتی اگر دریا امواج دارد، موقعیت شناور باید کاملا ثابت باقی بماند.»

دکتر لاجوردی درباره دیگر چالش‌ها تصریح می‌کند: «در برخی موارد نقطه قطعی با رباتی که به اعماق دریا ارسال می‌شود، قابل مشاهده است اما در مواردی مانند این کار، به دلیل مرور زمان و نشستن غبار روی کابل، موقعیت کابل دیگر مشاهده نمی‌شود و لازم است برای مشخص کردن نقطه آسیب دیده امواج الکتریکی ارسال شود؛ به این صورت که با محاسبه زمان رفت و برگشت این امواج نقطه مورد نظر شناسایی می‌شود.»

دست برتر در کشورهای منطقه

مجری طرح تعمیر کابل فیبر نوری در اعماق دریا، با اشاره به این‌که از این پس کشور ما برای تعمیر کابل‌های کف دریا دیگر نیازی به شرکت‌های خارجی ندارد، توضیح می‌دهد: «در صورت بروز آسیب به کابل‌ها، به جای صرف زمان پنج شش ماهه، تعمیر آن فقط یک هفته طول خواهد کشید. از طرفی توانایی به دست آمده برای کشور، مساله کابل‌کشی، تعمیر کابل و نگهداری آن، سالانه حدود ۲۰ میلیون دلار صرفه‌جویی ارزی به همراه خواهد داشت.»

وی در پاسخ به این‌‌‌‌‌‌‌ که آیا تاکنون این شرکت از کشورهای حوزه خلیج‌فارس درخواستی برای تعمیر یا نگهداری دریافت کرده‌، می‌افزاید: «این شرکت پیمانکار نگهداری فیبر دریایی قطر برای جام‌جهانی بود، زیرا هم قیمت پایین‌تری نسبت به دیگر شرکت‌ها داشت و هم با وجود شناورهای ما در خلیج فارس در صورت نیاز تعمیر کابل به‌سرعت انجام می‌گرفت.»

روزنامه جام جم