در انتظار پرتاب

چرا هر پرتاب باید در بازه مشخصی انجام شود و اگر در آن تاریخ امکان پرتاب وجود نداشته‌باشد، به سادگی پرتاب به چند ساعت بعد یا حتی فردای آن روز منتقل نمی‌شود؟ مفهوم «پنجره پرتاب» چیست؟ چرا پس از هر بار تعلیق پرتاب باید منتظر پنجره پرتاب جدیدی باشیم؟

پنجره پرتاب همانند انتظار برای تراز شدن ستاره‌هاست. موشک‌ها از سطح زمین پرتاب می‌شوند؛ بنابراین لحظه پرتاب باید کاملا زمان‌بندی شود تا فضاپیما هر محموله‌ای را که به همراه دارد در مسیر درست به موقعیت مورد نظر بفرستد. در مورد آرتمیس۱ که ماموریتش فرستادن کپسول اوریون به مدار ماه است، «زمان مناسب» به معنای انتظار برای نزدیک شدن ماه به زمین (حضیض)، در طول چرخه ۲۸روزه آن است. به‌همین دلیل ما باید چند هفته منتظر پرتاب بعدی بمانیم.

چون فضاپیما در مسیر پرواز خود به کمک‌های گرانشی زمین و ماه (فضاپیما برای افزایش یا کاهش سرعت خود در فضا، از تکانه و گرانش یک جرم بزرگ استفاده می‌کند) نیاز دارد، و از طرف دیگر کپسول اوریون قرار است سالم مجددا به زمین بازگردد، بنابراین زمان‌بندی بسیار مهم است. اوریون باید به کمک نیروی سنگ قلابی از ماه عبور کند، نه این‌که با آن برخورد کند، بنابراین موقعیت پرتاب‌کننده موشک، زمین، ماه و کپسول در تمام مدت باید دقیقا مشخص باشد.

این شرایط در مورد پرتاب تلسکوپ فضایی جیمز وب نیز صادق بود. در این مورد، کنترل‌کنندگان ماموریت باید مطمئن می‌شدند تلسکوپ در مسیر رسیدن به نقطه لاگرانژ۲ (نقطه تعادل گرانشی بین زمین و خورشید) به ماه برخورد نمی‌کند. به دلیل شرایط آب و هوایی بد، پرتاب تلسکوپ چند بار معلق شد؛ سرانجام در دی۱۴۰۰ با موشک آریان ۵ از گویان فرانسه پرتاب شد. چرا می‌گویند «معلق کردن» و از اصطلاح لغو کردن برای این موارد استفاده نمی‌شود؟ در واقع زبان ویژه‌ای برای ماموریت‌های فضایی وجود دارد. ماموریتی که لغو شده باشد (cancelled)، دیگر راه‌اندازی نخواهد شد. برای مثال، آزمایشگاه بین‌المللی اشعه ایکس قرار بود در سال۲۰۲۱ به طور مشترک با همکاری ناسا، آژانس فضایی اروپا (ESA) و آژانس اکتشافات هوافضای ژاپن (JAXA) راه‌اندازی شود، اما به دلیل کمبود بودجه لغو شد. برنامه‌ریزی انجام شده‌بود، تحقیقات صورت گرفته‌بود، اما چیزی ساخته نشد. این یک لغو ماموریت است که معمولا در مراحل رشد اتفاق می‌افتد. عبارت «معلق شده» (scrubbed) از دورانی آمده‌است که جزئیات ماموریت با دست روی تخته گچی نوشته می‌شد. اگر شرایط آب‌وهوایی بد یا خرابی تجهیزات رخ می‌داد، اطلاعات زمان شروع ماموریت با پارچه‌ای از روی تخته گچی پاک می‌شد؛ یا به اصطلاح حالت تعلیق درمی‌آمد (scrubbed). در این حالت هنوز فرض بر این است که این ماموریت انجام می‌شود، اما به زمان دیگری موکول خواهدشد؛ بنابراین این خبر خوبی برای همه کسانی است که مشتاقانه منتظرند برای اولین‌بار در ۵۰ سال گذشته ماموریت‌های ماه را دوباره ببینند. پرتاب آرتمیس۱ صرفا به پنجره پرتاب بعدی موکول شده‌است.

روزنامه جام جم