احیای تجارت

ابراهیم رئیسی در شعارهای انتخاباتی خود وعده افزایش تجارت‌ خارجی را داد. عمده هدف‌گذاری دولت سیزدهم در زمینه تجارت حول محور توجه به ظرفیت‌ کشورهای منطقه و جلوگیری از انفعال به خاطر برجام بوده است. حالا و در راستای این دو سیاست، تجارت‌خارجی ایران افزایش یافته است.

آمارهای اعلامی از سوی بانک‌مرکزی از موفقیت بی‌سابقه دولت سیزدهم در سال اول فعالیت خود در بخش صادرات و واردات کالا و خدمات حکایت دارد.

تجارت‌خارجی کشور در سال اول دولت رئیسی ۴۸درصد افزایش یافت که بالاترین رکورد افزایش سالانه در دو سه دهه اخیر محسوب می‌شود. این در حالی است که حتی پس از برجام هم چنین رشدی محقق نشد. این رشد در شرایطی اتفاق افتاد که به‌دلیل شیوع پاندمی کرونا بسیاری از اقتصادهای جهانی با رکود جدی مواجه شدند.

طی سال‌های ۱۳۹۲ تا ۱۴۰۰ به‌دلیل تفکر غربگرای حاکم بر دولت وقت، توجه کمتری به ظرفیت‌های کشورهای همسایه می‌‌شد و تلاش‌های فراوان درخصوص آوردن شرکت‌های اروپایی به ایران نیز سرانجام خاصی نداشت و این معطل‌گذاشتن کشور خسارت‌های فراوانی را به کشور تحمیل کرد و بنا به آمارهای اعلامی از سوی بانک‌مرکزی، تجارت‌خارجی در سال ۹۹ به منفی ۲۱درصد تنزل یافت. با وجود محدودیت‌‎های ناشی از کرونا و ادامه تحریم‌های بین‌المللی، دولت با رشد ۴۸درصدی تجارت‌خارجی نسبت به مدت مشابه سال گذشته ثابت کرد که برای رشد اقتصادی نباید تنها به کشورهای غربی اکتفا نمود.

از زمان استقرار دولت سیزدهم و از اول شهریورماه سال ۱۴۰۰ تا پایان تیرماه ۱۴۰۱ بالغ بر ۱۵۱میلیون و ۴۹۶هزار تن کالا به ارزش ۱۰۱میلیارد و ۸۲۰میلیون دلار بین ایران و سایر کشورهای جهان تبادل شد که از لحاظ وزنی با رشد ۴درصدی و از لحاظ ارزش با رشد ۳۱درصدی نسبت به مدت مشابه همراه بوده است.

در این مدت ۱۱ماهه و نسبت به مدت مشابه در دولت قبل، پنج‌میلیون و ۷۵۲هزار تن کالا و ۲۳میلیارد و ۸۶۰میلیون دلار تجارت بیشتر بین ایران و سایر کشورها رقم خورده است.

همچنین در ۱۱ماه فعالیت دولت سیزدهم حدود ۱۱۳میلیون تن کالا به ارزش ۴۸میلیارد و ۱۹۸میلیون دلار صادرات غیرنفتی انجام شده که ۱۰میلیارد و ۱۱۱میلیون دلار نسبت به مدت مشابه قبل معادل ۲۷درصد رشد داشته است.

احیای سازمان توسعه تجارت در دولت سیزدهم

مجیدرضا حریری - رئیس اتاق ایران - چین: در تمام نقاط جهان شرکای اول تجاری هر کشور به دلیل مجاورت منطقه‌ای و حمل‌ونقل آسان، کشورهای همسایه آن است. باید بپذیریم در سال‌های گذشته به‌جز کشورهای افغانستان و عراق، درخصوص سایر همسایگان خود غفلت کردیم. البته با روی‌کارآمدن دولت سیزدهم، تغییر در سیاست اقتصادی تجارت خارجی کشور کاملا مشهود بوده.

دولت جدید به‌درستی با هدف‌گذاری دقیق، اشکالات جزئی در جریان مبادلات تجاری میان ایران و همسایگان در آسیای میانه را شناسایی و با استفاده از دیپلماسی سیاسی و استفاده از ظرفیت اتحادیه اوراسیا، بخشی از موانع موجود را برطرف کرد. در گام بعدی باید همسایگان جنوبی در حوزه خلیج‌فارس را مورد توجه قرار دهیم و کشورهایی مانند کویت، بحرین و عربستان نیازمند هدایت دیپلماسی برای افزایش تبادلات پایدار هستند.

ظرفیت اقتصادی کشورهای همسایه مانند قطر، عمان و امارات به‌عنوان هاب اقتصادی منطقه قابل چشم‌پوشی نیست و باید اقداماتی برای افزایش ظرفیت فعالیت تجاری با این همسایگان داشته باشیم. کشورهای چین و هند به‌عنوان دو اقتصاد بزرگ در جهان باید مورد توجه ویژه‌ای قرار گیرند. البته چین به‌عنوان شریک اول تجاری ایران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و هند نیز به‌عنوان یک اقتصاد نوظهور ظرفیت بسیار بالایی برای افزایش تبادلات تجاری دارد.

در کنار کشورهای ذکرشده، افزایش تعامل اقتصادی با کشورهای آفریقایی نیز موردتوجه قرار گرفته که با ظرفیت‌سنجی می‌توان این بازار را نیز توسعه داد.

در دولت سیزدهم و پس از یک دهه، سازمان توسعه تجارت به‌عنوان فرمانده راهبردی توسعه تجارت‌خارجی ایران بار دیگر احیا شده است و این سازمان با نقش‌آفرینی در حوزه تجارت فرامرزی، تعامل خوبی با معاونت دیپلماسی اقتصادی وزارت خارجه برقرار کرده که می‌تواند نوید روزهای خوبی را برای تجارت خارجی دهد.

حضور ایران در سازمان کنفرانس شانگهای نیز در راستای همین توسعه تجارت خارجی است و با وجود ماهیت امنیتی آن بازارهای گسترده‌ای نیز برای ایران به دنبال دارد.

علاوه‌ بر این سازمان پیوستن ایران به پیمان بریکس و دعوت ایران برای حضور در بریکس‌ پلاس نیز بخشی دیگر از راهبردهای توسعه تجاری است. حضور ایران در پیمان اوراسیا و پیمان‌های اقتصادی ذکرشده می‌تواند اقتصاد ایران را با تبادلات جهانی پیوند دهد و اثرات منفی تصمیم‌های کشورهایی را که با ایران زاویه دارند به حداقل ممکن برساند.

تحریم بر اقتصاد کشور تاثیرگذار است و نمی‌توان اثرات منفی آن را انکار کرد. ما به‌دلیل تحریم، مشکلاتی در حوزه بانک، بیمه و حمل‌ونقل داریم اما باید بپذیریم ۵۰درصد برداشته‌شدن تحریم‌ها بر دوش ایران و ۵۰درصد دیگر مربوط به اقدامات طرف غربی و آمریکاست بنابراین نباید تجارت با همسایگان و کشورهای چین و هند را فدای تجارت ۱۰میلیاردی با کشورهای غربی کنیم و باید با مقاوم‌سازی اقتصاد به‌دنبال خنثی‌سازی تحریم‌های ظالمانه باشیم.یکی از راه‌های خنثی‌سازی تحریم، تنوع‌بخشی به سبد تجارت خارجی است.

باید اذعان کرد حتی درصورت نبود تحریم‌ها این سیاست تنوع‌بخشی باید دنبال شود. در سال‌های اخیر حدود ۸۰درصد تجارت خارجی با پنج کشور مانند چین، هند، امارات، افغانستان و ترکیه صورت گرفته که از کاهش تنوع حکایت دارد. پس این تنوع‌بخشی در صادرات و واردات الزامی است.