خطر کاهش آی‌کیو، کوتاهی قد و افزایش بیماری‌‌

به گزارش جام جم آنلاین، سرانه مصرف گوشت قرمز در خانواده‌های ایرانی کمتر از 6کیلوگرم در سال برآورد می‌شود. این درحالی است که سرانه مصرف آبزیان نگران کننده‌تر گزارش می‌شود؛ 30گرم در هفته سرانه مصرف آبزیان از سوی خانواده‌های ایرانی است، سرانه‌ای که در دنیا حدود 170 گرم در هفته است.

دکتر کوروش جعفریان، استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران و متخصص تغذیه و رژیم شناسی دراین باره به جام‌جم آنلاین می‌گوید:‌ ‌دغدغه اصلی ما در کاهش مصرف منابع پروتئین حیوانی در بین شهروندان این است که موادی مانند آهن و روی ‌ را سخت‌تر می‌توان از منابع گیاهی تامین کرد.

دکتر حامد‌ پورآرام، متخصص تغذیه و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران نیز دراین باره به جام ‌جم آنلاین می‌گوید: ‌منابع پروتئین حیوانی ‌ نقش مهمی در رشد و نمو و بازسازی سلول‌ها‌ی آسیب دیده بدن ایفا می‌کنند، بنابراین حذف آنها می‌تواند سلامت شهروندان را به خطر بیندازد.

به گفته او منابع پروتئینی حیوانی در واقع منبع مناسب آهن، روی، ویتامین B12 و B6 هستند.

گروه‌های در خطر

کاهش سرانه مصرف پروتئین‌های حیوانی در کشور سلامت‌ همه شهروندان را تهدید می‌کند. اما در این بین نباید فراموش کرد که برخی گروه‌ها مانند کودکان، نوجوانان و مادران باردار به دلیل شرایط ویژه‌ای که دارند بیشتر در خطر هستند.

دکتر جعفریان در این باره می‌گوید: کودکان و نوجوانان به ویژه دختران در حال رشد نیاز بالایی به آهن و روی دارند.

آن طور که او توضیح می‌دهد تبعات کاهش مصرف پروتئین‌های حیوانی گریبان این گروه‌ها را خواهد گرفت، چراکه با کاهش مصرف پروتئین حیوانی آنها دچار کم‌خونی خواهند شد.

در واقع به این شکل کودکان و نوجوانان و جنین مادران باردار قادر نخواهند بود رشد مناسبی داشته باشند.

جعفریان ادامه می‌دهد: مادران باردار نیز دچار کم خونی هستند و اگر به منابع پروتئین حیوانی دسترسی نداشته باشند ممکن است سلامت خود و جنین‌شان به خطر بیفتد.

دکتر پور آرام نیز در گفت‌وگو با جام جم آنلاین تاکید می‌کند: ‌منابع حیوانی پروتئین تقویت کننده سیستم ایمنی بدن هستند و کمبود مصرف آنها در طولانی مدت زمینه را برای کاهش ریز مغذی‌هافراهم می‌کند.

آن طور که او توضیح می‌دهد این روند در طولانی مدت سبب ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن می‌شود و به این ترتیب بدن شخص توانایی‌اش را برای مقابله با‌ عفونت‌ها از دست می‌دهد.

خطر پرورش یک نسل ضعیف

کارشناسان تاکید می‌کنند کاهش سرانه پروتئین‌های حیوانی سبب می‌شود کودکان و نوجوانان نتوانند به رشد مناسب دست پیدا کنند و این خطر هرچند در ابتدا این افراد و خانواده‌هایشان را تهدید می‌کند. اما خیلی زمان نمی‌برد که جامعه نیز باید هزینه‌های این بی‌توجهی را بپردازد.

دکتر جعفریان، استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران عنوان می‌کند:‌ نتایج مطالعات انجام شده نشان می‌دهد کمبود آهن و روی سبب کوتاهی قد افراد می‌شود. علاوه بر این مصرف نشدن این مواد از سوی کودکان و نوجوانان باعث می‌شود آنها از نظر توانمندی ذهنی و هوشی نیز دچار مشکل شوند.

به عبارت دیگر آنها نسبت به دیگر کودکان از بهره هوشی پایین تری برخوردار خواهند شد. این درحالی است که از نظر توان بدنی نیز این افراد گرفتار مشکلاتی خواهند شد، زیرا عضلات آنها قادر به رشد مناسب نخواهد بود.

‌به همین دلیل برخی کارشناسان توصیه می‌کنند بهتر است خانواده‌هایی که توانایی تامین مقدار مناسب موادی مانند پروتئین‌های حیوانی را ندارند. اولویت مصرف این مواد را به کودکان، نوجوانان و مادران باردار بدهند.

دکتر جعفریان تاکید می‌کند:‌ البته لازم به یاد آوری است که در این بین ‌ دست‌کم حاکمیت باید برای مراقبت از این گروه‌های در خطر برنامه جامعی تدارک ببیند، زیرا به بیان ساده ضعیف‌تر شدن این گروها در نهایت به ضعیف‌تر شدن جامعه و کشور منجر می‌شود.

این درحالی است که نتایج سیاست‌های غذا و تغذیه‌ای که در نظر گرفته می‌شود در بلند مدت مشخص‌خواهد شد.

‌او دراین باره می‌گوید:‌‌ عوارض و یا فواید یک رژیم غذایی ممکن است 30 سال بعد خود را نشان بدهد برای نمونه ریشه برخی از سرطان‌ها و یا بیماری‌هایی مانند قلب و عروق‌ به رفتارهای غلط غذایی شخص در 10 تا20 سال گذشته بر می‌گردد.

دکتر پورآرام، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران نیز در این‌ باره می‌افزاید: با توجه به این مسائل مسؤولان حوزه سلامت باید به این مهم توجه کنند و ‌با برنامه‌ریزی مناسب ‌مانع کاهش بیشتر یا حذف این مواد ‌‌از سبد غذایی ‌خانواده‌‌ها شوند.

بنابراین می‌توان گفت دود کاهش سرانه مصرف منابع پروتئینی حیوانی در نهایت به چشم جامعه و کشور می‌رود، زیرا در آینده نگهداری و درمان افرادی که دچار مشکلات و بیماری‌های مختلفی شده‌اند فشارهای اقتصادی دولت را افزایش می‌دهد و توسعه کشور را محدود‌تر می‌کند.‌

البته در این بین لازم به یادآوری که کاهش مصرف گوشت قرمز می‌تواند در افزایش سلامت افراد نقش داشته باشد. اما این اتفاق در گرو شرایط مهمی است و آن جایگزینی منابع پروتئینی حیوانی با منابع گیاهی است.

دکتر جعفریان در این باره توضیح می‌دهد:‌ کاهش مصرف گوشت قرمز در افرادی ‌که دچار اضافه وزن و بیماری‌هایی مانند غلظت خون و دیابت هستند سبب بهبود شرایط جسمانی می‌شود البته به این شرط که این مواد با منابع گیاهی مناسب جایگزین شود.

جایگزینی فقط با مشورت کارشناسان تغذیه

با افزایش قیمت منابع پروتئین حیوانی مانند گوشت‌ قرمز، مرغ و ماهی می‌توان از مواد گیاهی به عنوان مواد جایگزین ‌ استفاده کرد. هرچند قیمت این مواد نیز افزایش قابل توجهی داشته ‌اما واقعیت این است که ‌ منابع گیاهی ‌ نسبت به منابع ‌ حیوانی از کیفیت پایین‌تری برخوردار است و جایگزینی این مواد آسان نیست و بدون کمک گرفتن از کارشناسان تغذیه می‌تواند سلامت افراد را به خطر بیندازد.

بسیاری از شهروندان تصور می‌کنند می‌توان به راحتی منابع گیاهی را جایگزین منابع پروتئین حیوانی کرد. این درحالی است که کارشناسان تاکید می‌کنند این جایگزینی به دانش و تخصص نیاز دارد و اگر به درستی انجام نشود آسیب‌های زیادی به دنبال دارد.

دکترپورآرام در این باره عنوان می‌کند: درخصوص جایگزینی پروتئین حیوانی با منابع گیاهی نیز باید گفت‌ برنامه ریزی دقیقی لازم است تا بتوان کمبود منابع پروتئینی حیوانی را با مواد گیاهی جایگزین کنیم. ‌

به گفته او جایگزینی منابع حیوانی پروتئین به راحتی امکان پذیر نیست،چون منابع مناسب آهن هستند و نباید فراموش کرد که آهن موجود در پروتئین‌های حیوانی نسبت به مواد گیاهی امکان جذب بهتری دارد. ‌

استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران تاکید می‌کند: جایگزینی مواد گیاهی باید به درستی انجام شود و در این خصوص باید با کارشناسان تغذیه مشورت کرد، چراکه اگر این مواد به شکل صحیحی جایگزین نشود، مشکل ساز خواهد شد. ‌

لزوم حمایت از کودکان، نوجوانان و مادران باردار

با توجه به هشدارهای کارشناسان باید از مسؤولان خواست برای بهبود شرایط تغذیه در جامعه تصمیم‌های مناسبی بگیرند و دست‌کم برای حمایت از گروه‌هایی مانند کودکان، نوجوانان و مادران باردار اقدامات مناسبی انجام دهند، چراکه آینده کشور در گرو حمایت از این افراد است.

دکتر جعفریان دراین باره توضیح می‌دهد: به منظور حمایت از کودکان و نوجوانان باید در مدارس لبنیات رایگان توزیع کرد، چون اگر چنین اقداماتی انجام نشود جامعه در آینده آسیب خواهد دید‌.

او ادامه می‌دهد: افزون براین باید در مدارس مکمل آهن نیز در اختیار دانش آموزان قرار بگیرد. البته در گذشته مکمل‌های مناسبی در مدارس توزیع نمی‌شد و نیاز است که مدیران آموزش و پرورش در این خصوص دقت لازم را داشته باشند.‌

به گفته او مسؤولان وزارت بهداشت و درمان نیز باید برای حمایت ازمادران باردار بسته‌های حمایتی مناسبی در نظر بگیرند، چراکه بی‌توجهی به مادران باردار سلامت مادران و جنین آنها را به خطر می‌اندازد.

به این ترتیب لازم به یاد آوری است که کاهش سرانه مصرف پروتئین‌های حیوانی در کشور زنگ خطری است که باید آن را جدی گرفت، چراکه بی‌توجهی به چنین مساله‌‌ای سبب می‌شود سلامت جسمی و روانی نسل آینده کشور به خطر بیفتد‌. اتفاقی که آسیب‌های جبران ناپذیری را به کشور تحمیل خواهد کرد.

مهدی آیینی | خبرنگار جام جم