سایه جنگ بر اسکاندیناوی

معنای عضویت استکهلم و هلسینکی در ناتو، چیزی جز تشدید تنش‌ ها میان روسیه و اسکاندیناوی نیست.

استقرار موشک اتمی روسیه نزدیک منطقه اسکاندیناوی، حداقلی‌ترین اثر این تصمیم بوده است. ماگدالنا اندرسون، نخست وزیر سوئد روز دوشنبه ۱۶می از ارائه درخواست رسمی کشورش برای پیوستن به سازمان پیمان آتلانتیک شمالی، ناتو خبر داد.

به گفته اندرسون، سوئد در حال خروج از یک دوره و ورود به دوره جدید است. با وجود این، حزب سوسیال دموکرات، حزب حاکم سوئد اعلام کرده است این کشور در صورت موافقت ناتو با عضویت استکهلم، با استقرار تسلیحات هسته‌ای و پایگاه‌های نظامی دائمی ناتو در خاک خود مخالفت خواهد کرد.

پیشتر، نخست وزیر سوئد با رد درخواست احزاب مخالف دولت برای بررسی طرح پیوستن این کشور به ناتو، گفته بود پذیرش این درخواست پس از حمله روسیه به اوکراین باعث بی‌ثباتی اروپا می‌شود. بر اساس گزارش‌های منتشر شده، دو حزب کوچک چپ و سبز سوئد با عضویت استکهلم در ناتو مخالف هستند.

بحث در مورد پیوستن به ناتو در سوئد و فنلاند پس از حمله نظامی روسیه به اوکراین آغاز شد اما بنا به گزارش رسانه‌های سوئد و فنلاند، جمع زیادی از مردم این دو کشور پس از حمله نظامی روسیه به اوکراین، طرفدار عضویت سوئد و فنلاند در ناتو هستند.

خشم کرملین از سوئد و فنلاند

روسیه بارها بر مخالفت خود با عضویت سوئد و فنلاند در ناتو تأکید و تهدید کرده است این اقدام، عواقب ناخوشایند سیاسی و نظامی خواهد داشت. با این حال ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو گفت درخواست سوئد و فنلاند برای پیوستن به این پیمان نظامی با فوریت بررسی می‌شود.

گرچه مقام‌های ناتو نسبت به روند تصویب سریع عضویت سوئد و فنلاند در این پیمان نظامی ابراز امیدواری کرده‌اند اما تمام ۳۰عضو فعلی آن باید با درخواست این دو کشور موافقت کنند.

پیشتر ترکیه مخالفت خود را با عضویت سوئد و فنلاند در ناتو اعلام کرده بود. آمریکا، بریتانیا و چند کشور اروپایی از تصمیم فنلاند و سوئد برای پیوستن به ناتو حمایت کرده‌اند.

فنلاند با داشتن ۱۳۰۰ کیلومتر مرز مشترک با روسیه در صورت عضویت در ناتو، مرزهای زمینی بین کشورهای عضو این پیمان نظامی و روسیه را دو برابر کرده و به ۲۶۰۰ کیلومتر می‌رساند.

مخالفت اردوغان با عضویت سوئد و فنلاند در ناتو

رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه بار دیگر اعلام کرد با عضویت سوئد و فنلاند در پیمان نظامی ناتو مخالف است، چراکه به سرانجام این کار خوشبین نیست و آن را برخلاف منافع مشترک هم‌پیمانان ناتو می‌داند.

به این ترتیب، ترکیه که پیش از این با خرید سامانه ضد موشکی از روسیه در سال ۲۰۱۹ و سپس حمایت از آذربایجان در جریان مناقشه قره‌باغ خشم بسیاری از کشورهای عضو ناتو را برانگیخته بود، بار دیگر موضعی متفاوت از دیگر هم‌پیمانان غربی‌اش آن‌هم در بحبوحه جنگ اوکراین گرفت.

برای پذیرش عضو جدید در این ائتلاف نظامی، رسیدن به اجماع در میان همه اعضا الزامی است، بنابراین از نظر تئوری، ترکیه کاملا قادر به جلوگیری از الحاق سوئد و فنلاند است.

آنکارا نیز بر این موضوع واقف است و به همین دلیل، سرسختانه در مقابل این خواسته جمعی ایستاده که یکی از دلایل آن، نزاع دیرینه ترکیه با این دو کشور اسکاندیناوی به‌ویژه سوئد بر سر حزب کارگران کردستان ترکیه است.

پاتک آنکارا به آتلانتیکی‌ ها

حزب کارگران کردستان ترکیه موسوم به «پ ک ک» که در سال ۱۹۷۸ تشکیل شد، دهه‌هاست با دولت مرکزی ترکیه در نبرد است و علاوه بر این کشور از سوی ایالات متحده و اتحادیه اروپا نیز در فهرست سازمان‌های تروریستی قرار گرفته است.

سوئد از دهه ۸۰ میلادی میزبان پناهجویان سیاسی بسیاری بوده و ترکیه همواره اصرار داشته بسیاری از این پناهجویان، مظنون به عضویت در گروه «پ‌ک‌ک» هستند.

الیز ماسیکار، تحلیلگر فرانسوی و متخصص جامعه‌شناسی سیاسی ترکیه با اشاره به این نزاع قدیمی می‌گوید:«یکی از باورهایی که در میان ملی‌گرایان ترک ریشه دوانده، این است که اگر گروه پ‌ک‌ک با وجود ۴۰سال جنگ هنوز وجود دارد به این دلیل است که این گروه پایگاه‌هایی در خارج از ترکیه دارد.» به همین دلیل آنکارا به دنبال قطع حمایت سوئدی‌ها و فنلاندی‌ها از کردها در مقابل حمایت او از ورود این دو کشور به ناتو است.

بر اساس گزارش دویچه وله، اردوغان در جریان سخنرانی در شهر آنکارا تاکید کرد در صورت عضویت این کشورها، ناتو دیگر یک سازمان امنیتی نخواهد بود بلکه به مأمنی برای حامیان تروریست‌ها تبدیل خواهد شد.

او همچنین گفت بهتر است هیچ هیأتی از سوئد و فنلاند برای متقاعد کردن ترکیه به این کشور سفر نکند، زیرا در جریان گفت‌وگوهای وزیر خارجه ترکیه با همتایان سوئدی و فنلاندی خود نیز هیچ‌کدام از این دو کشور اروپایی حاضر نشده‌اند موضع روشنی در قبال سازمان‌های تروریستی اتخاذ کنند.

در هر حال، عضویت نهایی سوئد و فنلاند در ناتو، قطعا بر شدت و دامنه بحران‌های جاری میان روسیه و اعضای پیمان آتلانتیک شمالی خواهد افزود و حتی در صورت پایان نبرد اوکراین، شاهد شکل گیری منازعات دیگری میان مسکو و غرب خواهیم بود.

سعید سبحانی - گروه بین‌الملل روزنامه جام جم