آغاز مقابله با غول 110 متری زباله در سراوان

نبود زمین کافی برای دفن زباله در مناطق شمالی از یک‌سو و نبود مدیریت صحیح جمع‌آوری زباله و کارخانه‌های زباله‌سوز و تصفیه شیرابه از دیگر سو باعث شده سایت‌های قدیمی انباشت زباله در این استان‌ها سرریز و تبدیل به تپه‌ها و کوه‌های عظیم بدبو و متعفن زباله و رودهای عفونی و جاری شیرابه شود؛ شرایطی که نه‌تنها درحال بلعیدن طبیعت بکر و زیبایی‌های استان‌های شمالی که عامل به خطر انداختن سلامت هموطنان‌مان در این مناطق شده است.

سراوان مصداق بارز این ادعاست؛ منطقه‌ای جنگلی و بکر با چند روستا و هزاران خانوار که امروز آن را نه به‌نام زیبایی‌هایش که به‌نام کوه عظیم زباله‌هایش می‌شناسند که ارتفاع آن از 100 متر تجاوز کرده و چون غولی زشت و کریه، زیبایی و سلامت منطقه و مردمانش را نشانه گرفته البته اواسط هفته گذشته سخنگوی ستاد مدیریت پسماند گیلان به مردم اطمینان خاطر داد که محل دفن زباله سراوان تا پایان امسال تعطیل می‌شود و زباله جدیدی وارد این دفن‌گاه نخواهد شد.

سراوان مصداق بارز اين ادعاست؛ منطقه‌اي جنگلي و بكر با چند روستا و هزاران خانوار كه امروز آن را نه به‌نام زيبايي‌هايش كه به‌نام كوه عظيم زباله‌هايش مي‌شناسند كه ارتفاع آن از صد متر تجاوز كرده و چون غولي زشت و كريه، زيبايي و سلامت منطقه و مردمانش را نشانه گرفته و چون غده‌اي سرطاني و مرگبار روز به روز در حال رشد و انتشار در پيكره رنجور سرزمين شمالي است.

حكايت كوه عظيم سراوان، فقط حكايت يك كوه 110 متري زشت و بدمنظر و بدبو از زباله در خطه سرسبز سراوان نيست، حكايتي است كه سر ديگر آن به يك جوي شيرابه متعفن و بدبو مي‌رسد؛ يك باريكه آب سياه‌رنگ و خطرناك كه از لابه‌لاي كوه زباله جاري مي‌شود و در حاشيه جنگل و جاده، راهش را گرفته و از روستاهاي پرجمعيت سراوان و كچا عبور مي‌كند و خود را به رودخانه گوهررود مي‌رساند؛ رودخانه‌اي كه در رشت به زرجوب پيوسته و رودي بزرگ را شكل مي‌دهند.

آب اين رود اما پاك و زلال و شيرين نيست، اين رود كه از قلب رشت مي‌گذرد از اينجا به بعد مملو از شيرابه‌هاي سمي بدبو، فاضلاب شهري، صنعتي و بيمارستاني رشت و شهرها و روستاهاي همجوار است و واي به روزهاي پس از اين كه از ميزان بارش‌ها كم شده و بر گرما و هرم آفتاب در بهار و تابستان افزوده مي‌شود.

از حالا به بعد به‌ويژه در اوج تابستان، محتواي اين رود بزرگ چيزي جز شيرابه و فاضلاب نيست؛ معجوني بدمنظر و متعفن كه مستقيم راهي تالاب انزلي و پس از آن درياي خزر شده و سپس راهي بدن زيست‌مندان و آبزياني كه هر روزه مهمان سفره‌هاي من و شما مي‌شوند.

رودخانه شيرابه و فاضلاب را رها كنيم و برگرديم سمت منطقه سراوان و كوه عظيم زباله‌اش كه بيش از 30 سال است موي دماغ جمعيت 9000 نفري روستاي سراوان و ساير روستاهاي همجوار شده و زندگي را بر آنها سخت و زهر كرده است.

اين كوه زباله از ابتدا اينجا نبود، وقتي هم در تابستان 63 محل انباشت زباله شد، از آن به‌عنوان سايتي كوچك و موقت ياد شد كه به‌زودي جمع‌آوري و پاكسازي خواهد شد.

در عمل اما نه‌تنها سايت زباله جمع نشد كه با تخليه روزي هزار تن زباله از شهرستان رشت، شهرها، روستاها و مناطق همجوار در آن، سال به سال بر وسعت و ارتفاع آن افزوده شد تا به امروز که به وسعت 20 زمين فوتبال و ارتفاع 110 متر برسد و منظر زشت و بوي متعفن و آلودگي بيماري‌زا و غيرقابل تحمل آن امان مردم روستاهاي همجوار به‌ويژه سراواني‌ها را ببرد و دست به تجمع و اعتراض بزنند و مانع ورود كاميون‌هاي حمله زباله به منطقه شوند.

اين تحصن و اعتراض البته با وعده مسؤولان براي رسيدگي فوري خاتمه يافت اما درد مردم بومي خاتمه نيافته است؛ دردي كه از زباله، بوی تعفن، پشه و مگس آغاز و به انواع بيماري‌هاي پوستي و تنفسي منجر می‌شود.

ما توانستيم تلفني با چند نفر از اهالي روستاي سراوان صحبت كنيم؛ حرف مشترك همه آنها يكي بود: «آب سالم نداريم، زندگي‌مان پر از پشه و مگس شده، بوي تعفن گرفته، هوا نداريم و نمي‌توانيم نفس بكشيم و مهم‌تر از همه اين‌كه بيش از 30 سال است تحمل كرديم و وعده امروز و فردا شنيديم و ديگر نمي‌توانيم تحمل كنيم، به فريادمان برسيد.»

وعده‌ها هزار هزار

اين يك حقيقت است كه استان‌هاي شمالي به خاطر اقليم خاص خود زمين براي دفع زباله كم دارند، پس تنها راه رفع بحران زباله ايجاد كارخانه‌هاي زباله‌سوز و استقرار تصفيه‌خانه براي تصفيه شيرابه‌هاست. اين را همه مسؤولان شهري و استاني خطه شمال مي‌دانند و تا وقتي يادمان مي‌آيد از وعده ساخت و طلب بودجه براي تكميل آنها سخن گفته‌اند؛ وعده‌ها و اخباري كه بيشتر روي كاغذ بوده و درنهايت هميشه نيمه‌كاره رها شده و به بهانه نبود بودجه كافي به هيچ سرانجامي نرسيده است.

ساخت كارخانه زباله‌سوز در دولت احمدي‌نژاد مصوب شد اما پس از آن بدون اجرايي‌شدن متوقف شد. در دولت روحاني و در سال 97 ساخت آن مجدد آغاز شد و طي چند سال اخير فقط 20 درصد پيشرفت داشت، كندي حيرت‌آوري كه علت آن تغيير مداوم شهرداران و تخصيص اعتبارات كم اعلام شده است.

چندي پيش البته جواد شفيعي، سرپرست اداره‌كل سياسي و انتخابات استانداري گيلان گفت كه براي حل اين مشكل چند راهكار در نظر گرفته شد: ساخت كارخانه‌هاي كود آلي و زباله‌سوز ۶۰۰ تني، ساخت تصفيه‌خانه شيرابه‌هاي حاصل از زباله‌هاي سراوان و بهسازي و پوشش محل دفن زباله.

در همين حال دولت جديد هم توجه ويژه‌اي به اين مهم نشان داده، طوري كه براي نخستين‌بار طي 40 سال گذشته وزير كشور در اسفند پارسال به سايت زباله سراوان رفت و مشكل را از نزديك ديد و به رئيس‌جمهور گزارش داد و پس از آن گفت كه در راستاي اجراي دستور سفر رئيس‌جمهور به گيلان هزار و ۲۰۰ ميليارد تومان براي ساماندهي پسماند گيلان اختصاص خواهد يافت كه ۶۰۰ ميليارد تومان از سوي سازمان برنامه و بودجه كشور و ۶۰۰ ميليارد تومان هم از محل منابع شهرداري رشت و ساير شهرداري‌هاي استان در سال‌هاي ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳ خواهد بود.

منتظر اجراي وعده‌ها مي‌مانيم

حالا بايد دوباره منتظر ماند و ديد وعده‌هاي اخير مسؤولان به‌ويژه در دولت رئيسي كي و چگونه محقق مي‌شود. حال این‌که ديگر نمايندگان استان گيلان هم ساكت ننشسته و در صحن مجلس به اين موضوع پرداخته و گفته‌اند موضوع زباله‌هاي سراوان يك موضوع ملي است كه بايد در وجه ملي به آن رسيدگي و چاره‌انديشي شود.

در همين راستا محمدرضا احمدي سنگري، نماينده مردم رشت در مجلس مي‌گويد كه مردم استان گيلان بيش از ۳۶ سال است که شكايت مي‌كنند ولي در ادوار گذشته فقط وعده و وعيد شنيدند و هربار بيش از گذشته اعتمادشان سلب شد. براي همين با دهان روزه و چشمان گريان تحصن كرده و از مسؤولان استمداد طلبيده‌اند.

بهسازی محل دفن زباله‌ها

در نهایت این‌که فشارها و اعتراضات بحق مردمی از یک سو و دستور ویژه و پیگیری رئیس‌جمهور و معاونانش از دیگر سو، گویا تا حدی جواب داده و اخبار خوشی از منطقه سراوان به گوش می‌رسد.

به طور مثال سیدامیرحسین علوی، شهردار رشت از آغاز عملیات سازماندهی و بهسازی محل دفن زباله سراوان خبر داده و گفته: پوشاندن مخزن دفن زباله و کنترل شیرابه با مصالح خاکی و آهک و ضدعفونی، از جمله برنامه شهرداری رشت برای بهسازی محل دفن زباله در منطقه سراوان است. سمپاشی محل دفن زباله هم که مدتی متوقف شده‌بود، دوباره از سر گرفته شده‌است.

صبور باشید، تعطیل می‌شود

اقدامات شهرداری رشت یعنی سمپاشی و سازماندهی محل دفن زباله اگرچه برای راضی کردن مردم منطقه و کاستن از تبعات منفی زباله‌هاست اما به هرحال اقدامی موقت و ناکارآمد است و انتظار مردم بیش از این و تعطیلی کامل سایت دفن زباله بوده که در حال بلیعدن دهستان سراوان و جنگل‌های گیلان است.

خوشبختانه گویا چنین تصمیمی هم در دستور کار مسؤولان کشوری و استانی قرار گرفته، نشان به آن نشان که سخنگوی ستاد مدیریت پسماند گیلان گفته محل دفن زباله سراوان تا پایان امسال تعطیل می‌شود و زباله جدیدی وارد این دفن‌گاه نخواهدشد.

جواد شفیعی در گفت‌وگو با ایرنا تاکید کرده که تا پایان امسال این محل باید تعطیل و ظرف چند ماه مراحل بهسازی نهایی و درختکاری آن در ابتدای سال ۱۴۰۲ به سرانجام برسد. به این ترتیب درصورت تخصیص اعتبار مورد نیاز، اطراف زباله‌ها دیوار شنی کشیده و پس از آن تا دو یا سه سال آینده در منطقه درختکاری خواهدشد. همزمان ساختمان شماره یک زباله‌سوز هم درحال تکمیلی است.

فاطمه مرادزاده - دبير ايران