کارگران و کودکان؛ پرخطر از نظر حوادث چشمی

سیزدهمین سمینار چشم فارابی با موضوع ترومای چشم از 19 تا 21 اردیبهشت 86 در هتل المپیک تهران در حالی برگزار میشود که تروما یا ضربات وارده به چشم از مهمترین علل نابینایی در سراسر دنیا محسوب میشود و آمارها حاکی است که حدود نیم میلیون نفر در دنیا به دلیل حوادث و تروماهای چشمی نابینای کامل هستند.

کد خبر: ۱۳۴۱۱۵

تنها ثبت ضایعات چشمی از سال 1988 تا 1990 در امریکا نشان میدهد که سالانه 2.5 میلیون ضایعات چشمی در امریکا به ثبت میرسد و200 میلیون دلار صرف هزینههای بیمارستانی مصدومان ضایعات چشمی میشود و با احتساب بیکاری و حقوق قانونی، حدود 4 بیلیون دلار هزینه دارد.
شایعترین تروما و ضایعات چشمی را حوادث شغلی و در محیطهای کارگری شکل می دهد. 80 درصد کسانی که در معرض ترومای چشمی قرار دارند، مردان هستند که این رقم 4 برابر آمار زنان است؛ این در حالی است که نتایج تحقیقات نشان میدهد شایعترین سن این ضایعات حدود 30 سال یعنی برای قشر جوان و فعال جامعه است. براساس نتایج پژوهشهای مرکز چشم فارابی 33 شغل از مشاغل صنعتی نظیر تراشکاران، صافکاران، آهنگران، مکانیکها، جوشکاران و باتریسازان به لحاظ بیاحتیاطی و عدم رعایت نکات ایمنی، در معرض خطر ضایعات چشمی قرار دارند.در واقع دلیل عمده آسیبها و ضایعات چشمی در محیطهای کارگری را بیتوجهی کارفرما و کارگران نسبت به استفاده از عینکهای محافظ چشمی حین کار ایجاد میکند، بنابراین باید استفاده از عینک محافظ در محیطهای کارگری اجباری اعلام شود تا کمتر شاهد حوادث چشمی در کارگران صنعتی باشیم. در واقع یک سوم بیمارانی که براده فلزی به داخل چشم آنان نفوذ میکند، به دلیل عفونت و پارگیها به نابینایی و بقیه به افت شدید دید دچار میشوند.
دومین محیط پرخطر در ایران به لحاظ بروز حوادث چشمی، مدارس سپس محیط خانه و خانواده است؛ حال آن که در کشورهای صنعتی و پیشرفته، شایعترین دلیل بروز حوادث چشمی تصادف سپس ضربههای ورزشی است. بنابراین والدین هم باید نسبت به مراقبت از کودکان در منزل به عنوان دومین گروه پرخطر و نسبت به خطرات حین بازی با شاخه درخت، پرتاب سنگ و برخورد نوک مداد به چشم بویژه در مدارس توجه بیشتری مبذول دارند. فراموش نکنیم نیم تا 5 درصد ضربات وارده به سر به افت بینایی افراد منجر میشود،50 درصد از این موارد به درجات شدیدی از کاهش بینایی دچار میشوند. به همین دلیل استفاده از کلاه ایمنی حتی در تمرینات ورزشی الزامی است؛ بهطور کلی خراشیدگی، زخم و بریدگی پلک فوقانی و تحتانی، آسیب مجاری اشکی و اشکریزش، خونریزی زیر ملتحمه، شکستگی کاسه چشم و کوبیدگی نسوج داخل چشم از آسیبهای ورزشی در ناحیه سیستم بینایی هستند که شکستگی کاسه چشم به صورت دوبینی، گودافتادگی چشم و بیحسی در ناحیه گونه تظاهر میکند که درمان آن جراحی است.
از 11 هزار مراجعه کننده ماهانه به اورژانس چشم فارابی، 5 هزار نفر صرفا به دلیل ضایعات چشمی مراجعه میکنند و بخش عمدهای از این تعداد، درمان سرپایی میشوند و 150 تا 200 نفر نیازمند درمان بستری هستند. در این میان 30 تا 40 درصد کوریهای یک چشمی ناشی از حوادث و تروماهای چشمی است و چنانچه فردی به ضایعه چشمی دچار شود 70 روز از کار بیکار میشود و 40 درصد آنان برای ادامه کار با مشکلات قانونی مواجه میشوند. البته در ایران، آمار دقیقی از میزان ضایعات چشمی در دست نیست و بسیاری از این افراد تا پیش از بروز عارضهای حاد، از مراجعه به چشم پزشک خودداری میکنند و به عنوان مثال با سکه پلیسه داخل چشم خود را خارج میکنند.
به طور کلی تروماهای چشمی را میتوان به 2 گروه نافذ و غیرنافذ تقسیم کرد: به ورود جسم خارجی نوکتیز به داخل چشم حین کار، ضربه نافذ گفته میشود که در این نوع صدمات، جسم خارجی بلافاصله پس از معاینه چشم پزشک خارج میشود و اغلب میزان آسیب وارده به چشم، یک هفته بعد مشخص میشود. البته ضربههای غیرنافذ نظیر برخورد مشت یا در داشبورد ماشین در ساعات اول، علائم را نشان نمیدهند و بیمار پس از گذشت چند ماه با علائم آسیب به پزشک مراجعه میکند، بنابراین این گونه آسیبها نیاز به پیگیری مکرر دارند. ضربههای وارده به ناحیه چشم جزو موارد اورژانس در تمامی مراکز چشمپزشکی است که به درمانهای بموقع و دقیقی نیاز دارد، به عنوان مثال در برخی موارد ضربههای شدید به چشم خطری برای بروز کدورت قرنیه و آب مروارید است که تهدیدی برای بینایی افراد تلقی میشود.
آسیب وارده به چشم از بخشهای جلویی شروع و به شبکیه و دیگر قسمتهای چشم میرسد. آسیبهای وارده به چشم سبب بروز بیماریهای مختلفی نظیر آب مروارید، خونریزیهای پشت چشم، پارگی شبکیه و اختلال در میدان دید افراد میشود که میزان این آسیبها بستگی به وسعت و شدت ضربه وارده به چشم دارد به نحوی که در بسیاری از مواقع به تخلیه کامل چشم منجر میشود.
در کل باید گفت، نخستین قدم در برخورد با آسیبهای چشمی، ارزیابی میزان صدمات وارده، سپس آغاز اقدامات درمانی اولیه است که درمانهای پیشرفته بعدی نیز به تناسب میزان جراحت متفاوت است. به نظر میرسد با توجه به متوسط سن 30 سال در بروز حوادث چشمی در کشور و عوارض روحی حاصل از آن و از کار افتادگی در عنفوان جوانی در کارگران مشاغل صنعتی، مسوولان بهداشتی کشور و کارفرمایان باید دقت بیشتری نسبت به اجباری کردن استفاده از عینکهای محافظ برای کارگران داشته باشند تا ضمن صرفهجویی در هزینههای درمانی از بروز صدمات شدید چشمی منجر به تخلیه، جلوگیری شود. در ضمن از آنجا که براساس نتایج پژوهشهای مرکز چشم فارابی، کارگران و کودکان از گروههای پرخطر ضایعات تروماتیک چشمی هستند، آموزش بهداشت حرفهای و ارائه آموزشهای لازم به پدر و مادر برای توجه بیشتر به بهداشت چشم الزامی است.