کرونا، «مرگ» را پر فروش‌ کرد

به عنوان نمونه فیدیبو بیش از ۱۰۰ هزار عنوان محتوا بارگذاری کرده و طاقچه نیز بیش از ۷۵ هزار کتاب متنی و صوتی را در دسترس علاقه‌مندان به کتاب قرار داده و همکاری‌هایی با برنامه‌های تلویزیونی خندوانه و کتاب‌باز داشته است. این کتابخوان‌های الکترونیک در سال ۱۳۹۹، سالی که کتابفروشی‌ها و انتشاراتی‌ها به اجبار تعطیل بوده‌اند، بیشتر از همیشه نیاز علاقه‌مندان به کتاب را برطرف کرده‌ و نیز توانسته‌اند به جمع کتابخوان‌ها و سرانه مطالعه در کشور اضافه کنند. حالا طاقچه و فیدیبو آماری منتشر کرده‌اند که می‌توان رفتار علاقه‌مندان به کتاب در سال کرونا را در این‌ آمار جست‌ و جو و بررسی کرد. به عنوان مثال در سال گرفتار کرونا، کتاب‌هایی با موضوع مرگ برای کتابخوان‌ها جذابیت بیشتری داشته و نیز کتاب‌های انگیزشی و خودیاری. موارد دیگری هم هست که به رشد میزان مطالعه یا توجه مخاطبان به کتاب مشخصی نقش داشته است. این جزئیات و برداشت‌های ما را در ادامه بخوانید.

از بورس‌بازی تا خودیاری
فیدیبو در گزارش مفصلی که درباره رفتارهای کتابخوانی کاربرانش در سال ۱۳۹۹ منتشر کرده، چند نکته را در استقبال مخاطبان از کتاب‌ها موثر دانسته است که از این قرارند:
همه‌گیری کرونا استقبال از کتاب‌های روان‌شناسی، انگیزشی و خودیاری را افزایش داده است
داغ شدن بازار بورس دو کتاب را به فهرست کتاب‌های پرمخاطب آورده بود
چهره‌های معروف مثل نوید محمدزاده برای خوانش کتاب صوتی هیچ دوستی جز کوهستان، امیرمهدی ژوله برای خوانش کتاب بی‌شعوری و عادل فردوسی‌پور برای ترجمه و خوانش کتاب «هنر شفاف‌ اندیشیدن»
این همه ماجرا نیست. در میان‌ پرفروش‌ترین کتاب‌های فیدیبو می‌شود کتاب‌های کلاسیک پرطرفدار را دید و همین طور کتاب عطیه عطارزاده، بانوی جوان نویسنده. فهرست کتاب‌های محبوب در فیدیبو به این شرح است:

بهار
تالیف:
کلیدر
دایی‌جان ناپلئون
بازگشت
هیچ دوستی به جز کوهستان
شوهر آهوخانم
ترجمه:
تو نمی‌توانی روزم را خراب کنی
تانگ‌فو، روش برخورد با افراد دشوار
جنایت و مکافات
انسان در جست‌وجوی معنا
اضطراب منزلت

تابستان
تالیف:
سمفونی مردگان
صفر تا صد سرمایه‌گذاری در بورس
آمادگی آزمون اصول بازار سرمایه
حماسه حسینی
قاب‌های خالی
ترجمه:
پاکسازی ذهن
اثر مرکب
جز از کل
اصل‌گرایی
ملت عشق

پاییز
تالیف:
من شماره ۳
۹۷۶ روز در پس‌کوچه‌های اروپا
هیچ دوستی به جز کوهستان
جنون قدرت و قدرت نامشروع
دو دنیا
ترجمه:
بنویس تا اتفاق بیفتد
مغازه خودکشی
والدین سمی
جزء از کل
باشگاه پنج صبحی‌ها

زمستان
تالیف:
چشم‌هایش
سمفونی مردگان
هیچ دوستی به‌جز کوهستان
آمادگی آزمون اصول بازار سرمایه
یک عاشقانه آرام
ترجمه:
ملت عشق
عادت‌های اتمی
کار عمیق
والدین سمی
هنر شفاف اندیشیدن


عادت‌های کتابخوانی
در کنار فهرست پرفروش‌ها و اطلاع‌رسانی درباره طرح‌های مختلف عرضه کتاب در نرم‌افزارهای کتابخوانی، آمار دیگری هم درباره عادت‌ها و روش‌های کتاب‌خواندن کاربران منتشر شده که دانستن آنها هم خالی از لطف نیست؛ مثلا فیدیبو اعلام کرده میانگین مطالعه کاربرانش سال گذشته روزی هشت ساعت خواندن کتاب الکترونیک و پنج ساعت گوش دادن به کتاب صوتی بوده. بیشترین میزان مطالعه به ساعات ۲۱ تا ۲۴ شب اختصاص داشته. رکوردهای بیشترین میزان شنیدن کتاب صوتی یا مطالعه کتاب الکترونیک هم در فروردین‌ماه بوده است.
کتاب‌های صوتی در سال گذشته مورد توجه قرار گرفته‌اند؛ مشارکت چهره‌های فرهنگی هنری ازجمله بازیگران محبوب مردم در تولید این کتاب‌ها، استقبال مخاطبان را در پی داشته و نیز پادکست‌ها هم توانسته‌اند در روزهای خانه‌نشینی کرونا برای خودشان جایگاهی در عادت‌های مطالعاتی مردم دست‌ و پا کنند.
شاید برخی عادت‌های کتابخوانی بعد از دوران کرونا کمرنگ شوند یا تغییر پیدا کنند اما این داشته‌های آماری و تحلیل هرکدام اطلاعاتی از وضعیت کتاب در جهان بعد از کرونا به دست می‌دهند که در برنامه‌ریزی‌های بعدی مدیریت و صنوف فرهنگی کشور کاربرد خواهند داشت.

 

کتاب در جهان بعد از کرونا
کرونا ضربه‌های جبران‌ ناپذیری به زندگی و کسب و کار خیلی‌ها در جهان وارد کرد و ما در این‌ باره از مردم جهان مستثنا نبوده و نیستیم. ضمن این‌که بسیاری از این آسیب‌ها برای ما ادامه دارد و حتی نمی‌دانیم در جهان پس از کرونا چه اتفاقاتی در انتظارمان خواهد بود؛ به‌خصوص در حوزه فرهنگ و هنر و انتشار کتاب. در بیشتر از یک سال گذشته صنعت نشر آسیب‌های جدی دیده، تولید کاغذ در جهان کاهش داشته و قیمتش با شیب تند رو به افزایش بوده است. کتابفروشی‌ها و ناشران زیادی در دنیا کسب و کارشان را از دست دادند و برای همیشه تعطیل شدند، نمایشگاه‌های بزرگ و کوچک بین‌المللی یا برگزار نشدند یا به‌ صورت آنلاین به کارشان ادامه دادند و امروز که صنعت نشر در جهان دارد نفسی تازه می‌کند ما هنوز گرفتار محدودیت‌های کرونایی هستیم اما در همین سال تلخ اتفاقاتی رخ داده که امیدهایی برای جهان پس از کرونا فراهم می‌آورد. آمارها و اطلاعاتی که نرم‌افزارهای کتابخوان از علاقه‌مندی‌ها و عادت‌های کتابخوان‌ها منتشر کرده‌اند، تغییرات خلق و خوی مخاطبان، پژوهش‌هایی که درباره تغییرات زیستی انسان در دوره همه‌گیری صورت گرفته و نیز کتاب‌هایی که در ایران و جهان درباره این دوره سخت و متفاوت منتشر شده، در کنار هم می‌توانند راهگشای جهان آینده باشند.
کرونا تاثیر قابل اعتنایی بر توسعه تکنولوژی در ارتباطات و کسب و کارها داشته و حوزه فرهنگ و هنر هم از این قاعده مستثنا نبوده است. در جهان بعد از کرونا با ارجاع به داده‌های آماری می‌شود در زمینه تولید و عرضه کتاب نقش پررنگ‌تری برای تکنولوژی در نظر گرفت تا جایی که شاید بشود زیان‌های ناشی از دوره همه‌گیری و تاثیرات آن را  جبران کرد.


تجربه مرگ در طاقچه
در سالی که کرونا خیلی‌ها را خانه‌نشین کرد و فهرست مبتلایان به ویروس کووید - ۱۹ و مرگ در اثر این ابتلا در تمام جهان تکان‌ دهنده بود، علاقه‌مندان به کتاب در اپلیکیشن طاقچه سراغ موضوع مرگ رفتند. بر اساس آمار منتشر شده از این اپلیکیشن، کتاب الکترونیک «شنود، تجربه نزدیک به مرگ» پرفروش‌ترین کتاب در سال گذشته بود و به‌جز آن سه کتاب دیگر هم در ارتباط با موضوع مرگ در فهرست پرفروش‌های این اپلیکیشن دیده می‌شد.
در این اپلیکیشن هم سهم کتاب‌های روان‌شناسی قابل اعتناست؛ از ۲۰ کتاب برتر پرفروش طاقچه ۱۱ عنوان به موضوعات روان‌شناسی، انگیزشی و خودیاری اختصاص دارد و در طاقچه هم مثل فیدیبو می‌شود رد طرفداران چهره‌های مطرح دنیای بازیگری را دید چرا که «مغازه خودکشی» با خوانش هوتن شکیبا در صدر فروش کتاب‌های صوتی قرار داشت. همچنین کتاب «سلیمانی‌عزیز» بعد از شهادت سردار حاج‌ قاسم سلیمانی در دی‌ ماه سال ۱۳۹۸ مورد توجه کتابخوان‌ها قرار گرفته و «سه دقیقه در قیامت» از آن کتاب‌های مرتبط با موضوع مرگ است که البته تجربه یکی از مدافعان حرم را شامل می‌شود.
فهرست ۲۰ کتاب پرفروش‌ در طاقچه از این قرار است:
شنود، تجربه نزدیک به مرگ
کتاب صوتی آداب معاشرت
خودت را به فنا نده
کتاب صوتی مغازه خودکشی
کتاب صوتی اثر مرکب
چگونه یک نماز خوب بخوانیم؟
زنان زیرک
خرده‌عادت‌ها
سه دقیقه در قیامت
جزء از کل
عادت‌های اتمی
کتاب صوتی انسان در جستجوی معنا
کتاب صوتی خالی شدن از احساسات منفی
اشتباهات یک زن
سلیمانی عزیز
کاش وقتی ۲۰ ساله بودم می‌دانستم
بازگشت
تولستوی و مبل بنفش
برنامه‌ریزی به روش بولت ژورنال
چگونه کمال‌گرا نباشیم؟