برای بسته بندی داروهای خاص چه اصولی باید رعایت شوند؟

جعبه بسته بندی ممکن است به عنوان وسیله ای تعریف شود که داروهای خاص در آن محصور شده و در تماس مستقیم با دارو هستند.

کیفیت ظروف و بسته بندی مناسب داروهای خاص باید خصوصیات فیزیکی همه فرم ­های دارویی را حفظ کرده و از آن­ها در برابر آسیب یا شکستگی و از محتویات آن‌ها در برابر خطرات فیزیکی و مکانیکی محافظت کند که این موارد شامل لرزش، فشرده شدن، ضربه، سوراخ شدن، سایش و... است.

این بسته بندی ها باید توانایی تحمل شدید دما، فشار و همچنین مقاومت در برابر عوامل خارجی را داشته باشند. باز و بسته شدن و تعویض این بسته بندی ها باید آسان باشد و هزینه این نوع از بسته بندی‌ها بخشی جدایی ناپذیر از هزینه کلی آماده سازی بوده بنابراین نباید زیاد باشد.

جدا از همه این موارد، یک ظرف و بسته داروهای خاص باید از همه نظر جذاب و باید دارای ارزش تبلیغ و فروش باشد.

بسته بندی داروهای خاص شامل تمام فرآیند تولید تا توزیع از طریق کانال های پخش دارو تا رسیدن به دست مصرف کننده نهایی باشد.

انواع بسته بندی داروهای خاص

بسته بندی داروهای خاص را می توان به انواع مختلفی طبقه بندی کرد:

ظروف کاملا بسته: از ظروف کاملا بسته برای محافظت داروها در برابر آلودگی توسط مواد جامد و جلوگیری از تخریب محتوای آن در هنگام حمل و نگهداری استفاده می شود.

بسته بندی فشرده شده به وسیله هوا: از این نوع بسته بندی برای محافظت از داروها در برابر آلودگی جوی مایعات، جامدات یا بخارات استفاده می شود.

بسته بندی مهر و موم شده: نوع بسته بندی در واقع ظرفی است که اجازه عبور هوا یا گازهای دیگر از آن را نمی دهد. آن­ها به طور کلی برای داروهای تزریقی استفاده می شوند.

بسته بندی مقاوم در برابر نور: بسته بندی است که برای محافظت از داروهایی که در برابر نور مانند شیشه شفاف یا شیشه مات تجزیه می شود مورد استفاده قرار می گیرد.

بسته بندی تک دوز داروهای خاص: این بسته ها که از آن­ها برای تهیه تنها یک دوز دارو استفاده می شود، به گونه ای مهر و موم شده اند که نمی توان بدون برداشتن مهر و موم، از داروها استفاده کرد.

بسته بندی چند دوز: نوعی دیگر از بسته بندی داروهای خاص است که باید تعدادی از دوزها را در خود جای دهد. به گونه ای مهر و موم شده است که می توان بدون تغییر کیفیت، محتوای باقیمانده را استفاده کرد، به عنوان مثال ویال‌های چند دوز از نمونه های این نوع بسته بندی هستند.

بسته بندی آئروسل: ظروف مربوط به آئروسل ها باید به اندازه کافی قوی باشند تا بتوانند فشار وارد شده درون ظرف را در زمان استفاده از آماده سازی تحمل کنند.

بسته بندی کلی داروهای خاص

بسته بندی اولیه بسته بندی است که ابتدا محصول را پوشانده و در خود نگه می دارد و معمولا کوچکترین واحد توزیع یا استفاده است و مستقیما با محتویات در تماس است. آمپول، ویال، ظروف، قطره چکان، سرنگ، بسته نواری، بسته بندی قرصی شکل، نمونه هایی از بسته بندی اولیه هستند. بسته بندی ثانویه، جدا از بسته بندی اولیه است که ممکن است برای گروه بندی بسته اصلی استفاده شود. بسته بندی سوم یا ثانویه برای جابجایی فله ای، نگهداری در انبار و حمل و نقل استفاده می شود. رایج ترین شکل، بار واحد پالت شده است که محکم درون ظروف قرار می گیرد.

جدا از بسته بندی اولیه و ثانویه، در حال حاضر از دو نوع بسته بندی ویژه استفاده می شود. بسته بندی با دوز واحد یکی از این بسته بندی ها است که با کاهش خطاهای دارویی، داروی ایمن تری را تضمین می کند.

این نوع بسته بندی اجازه استفاده راحت تر و آسان‌ تر با استفاده از دستگاه‌هایی مانند سرنگ های پیش ساخته، قطره چکان، سیستم های دریافت دارو از طریق پوست، پمپ ها و اسپری‌های آئروسل می دهد. چنین دستگاه هایی این اطمینان را بوجود می‌آورند که محصول دارویی به درستی و به مقدار مناسب تجویز می شود.

ضرورت استفاده از بسته بندی استاندارد برای داروهای خاص

بسته بندی داروهای خاص یک مولفه مهم در توسعه فرمولاسیون‌های مختلف در صنعت داروسازی است. بسته بندی اشکال مختلف دارویی ارتباط تنگاتنگی بین یک دارو و بسته بندی آن دارد که نگرانی عمده ای برای ثبات و ایمنی دارو است.

انتخاب مواد بسته بندی بر اساس کارایی و ویژگی های عملکرد آن در حفظ کیفیت، قدرت و ایمنی محصولات دارویی تاثیر بسزایی دارد.

آزمایش پایداری محصولات دارویی و آزمایش سازگاری مواد بسته بندی بخشی جدایی ناپذیر از تحقیق و توسعه در صنایع دارویی است.

پایداری دارو در فرم‌های دوز جامد و مایع به اثر مواد بسته بندی برای محافظت از دارو در برابر تجزیه شیمیایی و تغییر در خصوصیات فیزیکی مانند شکل ظاهری، سختی، شکستگی، انحلال، تجزیه، تغییر وزن و رطوبت بستگی دارد.

دوام این امر به ویژه برای نگهداری محصولات در شرایط حساس بسیار ضروری است. استفاده از مواد بسته بندی غیر استاندارد توسط برخی از صنایع دارویی منجر به مشکلات پایداری، تداخل دارویی، اثر ضعیف در برابر رطوبت و تشکیل مواد خطرناک می شود.

در پایان هر فرآیند فرمولاسیون دارو، داروها معمولا در برابر آلودگی های بیولوژیکی و کلیه عوامل نامطلوب خارجی مانند رطوبت، نور، اکسیژن، شوک مکانیکی، دما و... محافظت می شود چرا که عوامل مختلفی می تواند خصوصیات فیزیکی، خواص شیمیایی و اثر درمانی دارو را تغییر دهد.

این تغییر در خصوصیات فیزیکی، خواص شیمیایی و اثر درمانی دارو، باعث ایجاد میکروب در آنها می شود و واکنش های نامطلوبی را از خود نشان می دهد.

بسته بندی دارویی دارای طیف وسیعی از کاربردهای مهم است. بسته بندی داروها علاوه بر اینکه برای نگهداری و محافظت از داروها استفاده می شود، برای اهداف شناسایی یا برندینگ، بازاریابی و تبلیغ مارک های مختلف و تسهیل استفاده از محصولات دارویی نیز ضروری است.

واحد تحقیق و توسعه مجتمع چاپ و بسته بندی کیان مهر