سوءاستفاده برای گرفتن امتیاز بیشتر

گزینه اول، بازگشت بدون حاشیه و پیش‌شرط است. به‌هرحال آمریکا از برجام خارج شد و ایران بعد از خروج ایالات‌متحده از برجام تا یک سال هم نسبت به آن پایبند بود. ازاین‌رو منطق حکم می‌کند کسی که توافق هسته‌ای را ترک کرده، باید مثل سابق و بدون هیچ پیش‌شرطی به این توافق برگردد بنابراین بحث بازگشت بدون پیش‌شرط آمریکا به برجام انتظار خیلی زیادی نیست حتی چند هفته قبل ۵۰نفر از دیپلمات‌های سابق آمریکا با انتشار نامه‌ای خواستار بازگشت بدون حاشیه و بدون پیش‌شرط آمریکا به برجام شدند بااین‌حال شواهد نشان می‌دهد مقامات دولت بایدن قصد ندارند این کار را انجام دهند.

گزینه دوم، بازگشت گام‌به‌گام به برجام است. به این معنا که در مقابل هر اقدامی که از سوی آمریکا و ایران برداشته می‌شود، طرف مقابل هم یک گام بردارد. به‌عبارت‌دیگر این بازگشت به‌صورت تدریجی و گام‌به‌گام باشد که البته شواهد نشان می‌دهد این موضوع هم گزینه مقامات آمریکایی نیست.

گزینه سوم که این روزها از سوی آمریکا مطرح می‌شود این است که ایران از همه گام‌های خود در کاهش تعهدات هسته‌ای عقب‌نشینی کند و دوباره به تمام تعهدات برجامی برگردد و علاوه بر این در حین مذاکرات احتمالی،‌ دوباره امتیاز بدهد و موضوعاتی چون مباحث موشکی و منطقه‌ای را نیز محور مذاکرات قرار دهد.

منظور آمریکا از طرح موضوع مذاکرات، گرفتن امتیازات بیشتر از ایران و عقب‌نشاندن کشورمان از مواضع خود است.

به نظر می‌رسد دولت بایدن گزینه سوم را دنبال می‌کند و به‌عبارت‌دیگر طرح چنین موضوعاتی همان خواسته‌های ترامپ است منتها با ادبیاتی متفاوت. این مساله نشان می‌دهد فرقی میان دموکرات‌ها و جمهوریخواهان در ضدیت با مردم ایران نیست.

در نقطه مقابل، دولت ایران هم درست عمل نکرد و از ماه‌ها قبل در حال طرح این مساله است که باروی کار آمدن دولت بایدن، فرصت جدیدی برای احیای برجام ایجادشده و با طرح همین مباحث طرف مقابل دچار این توهم شد که گویی برجام یک کالای ارزشمند در نگاه ایران است و وقتی این موضوع این‌قدر ارزش دارد، بنابراین نباید از آن راحت گذشت و می‌توان از هر فرصتی برای گرفتن امتیاز استفاده کرد.

راهکار خروج از چنین شرایطی پایان برخی خوشبینی‌ها به تیم بایدن و پیگیری قاطعانه اقداماتی است که در راستای کاهش تعهدات هسته‌ای در جریان است.

فؤاد ایزدی - استاد دانشگاه تهران / روزنامه جام جم