حاشیه‌نشینی مسائل اجتماعی در بودجه

سهم دارو در بودجه
در حالی یارانه ۵۴۵ میلیارد تومانی برای دارو و شیرخشک در سال آینده پیشنهاد شده‌ که این رقم در سال گذشته بالغ بر ۵۰۰ میلیارد تومان در بودجه سالانه بوده است. بنا بر اعلام سازمان غذا و دارو، یارانه دارو و شیرخشک در سال ۹۹ حدود ۹ درصد افزایش خواهد داشت. همچنین ارز در نظر گرفته شده برای دارو همچنان ۴۲۰۰ تومانی است. این درحالی است که صاحبان صنایع دارویی خواستار آزاد شدن ارز دارو بودند. این در شرایطی است که بنابر اعلام وزیر بهداشت در حال حاضر ۹۷ درصد داروهای مورد نیازمان را در داخل کشور تولید می‌کنیم و حدود ۳ درصد آن وارداتی است.

تیر خلاص به آموزش و پرورش
نگاهی به ارقام تخصیصی بودجه سال 99 به نهادهای اجتماعی نشان می‌دهد فارغ از مبلغ پیشنهادی خود این نهادها ارقام در نظر گرفته شده نسبت به بودجه سال گذشته افزایش داشته، اما این ماجرا درباره وزارت آموزش و پرورش شکل دیگری است و بودجه این وزارت در سال 99 کاهش چشمگیری نسبت به سال گذشته دارد. ارقام ذکر شده برای بودجه سال آینده، به معنای کاهش بیش از پیش قدرت خرید معلمان و کاهش رضایت شغلی است و به نظر می‌رسد تنها راهکار حل و فصل اختلاف نظرها در زمینه بودجه، تشکیل جلسه شورای‌عالی آموزش و پرورش با ریاست رئیس‌جمهور باشد. در حالی که بودجه پیشنهادی این وزارتخانه برای سال 99، 74 هزار میلیارد تومان بوده اما دولت رقم 54 هزار میلیارد تومان را در بودجه سال آینده این وزارتخانه در نظر گرفته است. این تغییر در فعالیت‌هایی همچون فعالیت‌های ورزشی و پرورشی کاهشی 30درصدی داشته است! به باور بسیاری از کارشناسان حوزه آموزش نخستین تأثیر کسری 20 هزار میلیارد تومانی بودجه آن هم در وزارتخانه‌ای که 98درصد اعتباراتش صرف پرداخت حقوق می‌شود، حرکت سریع‌تر در مسیر «پولی‌سازی» آموزش و کاهش کیفیت مدارس دولتی در سال 99 باشد.
علی الهیار ترکمن، معاون برنامه‌ریزی و توسعه منابع وزارت آموزش و پرورش هم پیشتر بودجه پیشنهادی این وزارتخانه را برای سال آینده ۷۴ هزار میلیارد تومان عنوان کرده و گفته بود: اگر بودجه با رقم امسال ۵۴ هزار میلیارد تومان بسته شود در درجه اول ۲۰ درصد از پوشش تحصیلی در معرض خطر قرار می‌گیرد.
به همین منظور وزارت آموزش و پرورش گزارش کاملی را مبتنی بر نیازهای این وزارتخانه، الزامات سند تحول بنیادین آموزش و پرورش و حداقل نیازهای اعتباری مشخص کرد که رقم آن ۷۴ هزار میلیارد تومان است.
مشکلات آموزش و پرورش یکی دو تا نیست و سال‌هاست که انباشتی از مشکلات را به دوش می‌کشد اما حالا رقم اختصاصی بودجه به نوعی تیر خلاصی است بر پیکره بی‌جان آموزش و پرورش. البته که این تنها وزارتخانه آموزش و پرورش نیست که از بودجه ضربه می‌خورد بلکه بسیاری از مشکلات کسری بودجه امسال روی دوش خانواده‌هاست.
آن‌طور که محمدرضا نیک‌نژاد، فعال صنفی معلمان نیز درباره تأثیرات منفی تصویب چنین بودجه‌ای برای وزارت آموزش‌وپرورش به تسنیم می‌گوید: هم‌اکنون مدت‌هاست که بار مالی مدارس دولتی روی دوش آموزش‌وپرورش نیست و این خانواده‌ها هستند که هزینه‌ها را متحمل می‌شوند و تأثیر مستقیم کاهش بودجه روی مدارس دولتی خواهد بود؛ وقتی بودجه آموزش‌‌وپرورش کم بیاید، مدرسه دولتی که به‌عنوان مثال 500 هزار تومان شهریه دریافت می‌کند تحت فشار مالی قرار می‌گیرد.
بنابراین یا باید این فشار را به خانواده‌ها تحمیل و پول بیشتری را از آنها دریافت کند یا این‌که وضعیتش بدتر از قبل شود؛ کسری بودجه نه‌تنها در سطح امکانات و کیفیت مدارس دولتی تأثیرگذار است بلکه گام گذاشتن در مسیر پولی‌سازی آموزش است.

بنیاد شهید
دولت امسال هم برای بنیاد شهید و امور ایثارگران همچون سال‌های گذشته، رقم بودجه پیشنهادی را افزایش داده است. بودجه مصوب دولت برای بنیاد شهید و امور ایثارگران در سال 1398 یعنی دومین بودجه دولت دوازدهم مبلغ 13 هزار و 937 میلیارد تومان بوده است.
رقم پیشنهادی دولت برای بنیاد شهید و امور ایثارگران در سال 1399 در واقع 16 هزار و 72 میلیارد و 528 میلیون و صد هزار تومان است که این مبلغ نسبت به بودجه پیشنهادی سال گذشته، 2000 میلیارد تومان افزایش داشته است.
با توجه به جدول شماره 7 بودجه دستگاه‌های سیاستگذار در سال‌های 1399 و 1400، جزئیات بودجه‌های عنوان شده برای ریز برنامه‌های بنیاد شهید عنوان شده است. طبق این جدول دولت بیشترین مبلغ بودجه را برای بخش توسعه خدمات حمایتی ایثارگران اختصاص داده که مبلغ 14 هزار میلیارد تومان است و کمترین مبلغ را برای بخش پژوهش‌های کاربردی در حوزه ایثارگران با مبلغ سه میلیار تومان در نظر گرفته است. با توجه به دغدغه ایثارگران برای موضوع بیمه تکمیلی ایثارگری که در دو سال گذشته با کمبود بودجه فراوانی روبه‌رو بوده است، مبلغی که دولت برای بخش بیمه ایثارگران در نظر گرفته، باید از رقم‌های مهم بودجه امسال باشد.

سازمان تامین اجتماعی
بودجه مصوب سال ۹۸، سازمان تامین اجتماعی به عنوان بزرگ‌ترین ارگان اجتماعی ۶۲۳ میلیارد تومان بود که در سال ۹۹، هزار میلیارد تومان بودجه برای این سازمان برآورد شده و ۷۰۰ میلیارد تومان نیز از محل هدفمند کردن یارانه‌ها به سازمان تامین اجتماعی تخصیص داده شده است. سازمان تامین‌اجتماعی هم سال‌هاست با چالش‌های بسیاری رو‌به‌روست و شاید مهم‌ترین آن طی همه این سال‌ها توسعه بیمه‌های حمایتی باشد. آن‌طور که مصطفی سالاری، مدیرعامل سازمان تامین اجتماعی هم می‌گوید: « در سال جاری حدود ۳۰ هزار میلیارد تومان بابت بیمه‌های حمایتی به مطالبات سازمان از دولت اضافه می‌شود.» در رابطه با اهمیت و جایگاه سازمان تامین اجتماعی همین نکته بس که سازمان تامین اجتماعی بیش از ۴۳ میلیون بیمه‌شده در کشور را تحت پوشش دارد و از این جمعیت سه میلیون مستمری‌بگیر اصلی را تحت پوشش دارد که هر ماه از این سازمان مستمری دریافت می‌کنند.

سازمان بهزیستی
براساس جدول بودجه ارائه شده به مجلس شورای اسلامی بودجه مصوب سازمان بهزیستی در سال جاری، ۲۹۲۶ میلیارد تومان بوده که در سال آینده، ۵۲۱ میلیارد تومان اعتبارات هزینه‌ای و ۲۶۰۰ میلیارد تومان اعتبار از محل هدفمند کردن یارانه‌ها برای سازمان بهزیستی در نظر گرفته شده است. افزایش قابل توجه بودجه سازمان بهزیستی آن هم در سالی که مشکلات معیشتی فراوانی به مردم تحمیل شده است هم قابل توجه است، البته که مشکلات و چالش‌های این سازمان هم تمامی ندارد و این در حالی است که همواره سیاست کاهش آسیب‌های اجتماعی یکی از دغدغه‌های مسؤولان رده‌بالای نظام بوده است. این افزایش رقم بودجه برای سال آینده در حالی صورت گرفته است که بودجه امسال سازمان بهزیستی کشور حتی کفاف هزینه‌های روزمره معلولان را نمی‌دهد و باعث شده است که بسیاری از مراکز توانبخشی کشور در آستانه ورشکستگی قرار بگیرند. اگر وضعیت معلولان را در پیکره سازمان بهزیستی نمونه‌ای برای دیگر چالش‌های این سازمان هم در نظر بگیریم متوجه وضعیت کنونی آنها خواهیم شد. به عنوان مثال در بودجه سال گذشته بودجه برای هر معلول ۶۲۷ هزار تومان شده، اما حتی این مبلغ هم پرداخت نشده است. براساس جدول بودجه ارائه شده به مجلس شورای اسلامی بودجه قانون حمایت از معلولان امسال ۱۳۰۰‌میلیارد تومان در نظر گرفته شده است.

میثم اسماعیلی

جامعه