دنیای بچه‌ها مثل انیمیشن است

روز میکی موس، بهانه‌ای شد تا با‌هادی محمدیان کارگردان انیمیشن‌هایی مانند فیل‌شاه و شاهزاده رم هم‌صحبت شوم و با او درباره دنیای شگفت‌انگیز انیمیشن و امکاناتی که در اختیار سازند‌ه‌ها و تماشاچیان می‌دهد صحبت کنم.
شباهت کودکان با دنیای انیمیشن
محمدیان از بچه‌‌ها تعریف جامع و کاملی دارد و درباره فضای ذهنی آنها می‌گوید: ذهن بچه‌ها از دنیای ما آدم‌بزرگ‌ها، بزرگ‌تر است. ذهن تحلیلی آنها هنوز فعال نشده و چون دنبال علت و معلول نیستند، هر چه را می‌بینند، می‌پذیرند.برای همین است که می‌گویند بچه‌ها مثل خمیر هستند و می‌توان آنها را به دلخواه شکل داد.کودکان انیمیشن و شخصیت‌های کارتونی را دوست دارند و بیشتر از مدیوم‌های دیگر با آنها ارتباط برقرار می‌کنند چون در انیمیشن هیچ محدودیتی وجود ندارد، درست مثل دنیای خیال بچه‌‌ها.شخصیت‌های کارتونی از هر مانعی عبور می‌کنند در آب و آتش و عمق زمین و فراز آسمان حرکت می‌کنند، بچه‌ها را هم اگر محدود نکنیم و آنها را رها بگذاریم همه این‌کارها انجام می‌دهند.برای همین است که کودکان با شخصیت‌‌های انیمیشن بیشتر همذات‌پنداری کرده و آنها را دوست دارند. محمدیان که متولد سال 61 است،‌می‌گوید: من از میکی موس خاطره ندارم.وقتی بچه بودم شخصیت‌هایی مثل بامزی، خرس مهربان، واتو واتو، میتی کمان و شخصیت‌های سریال فوتبالیست‌ها را دوست داشتم.به واتو‌واتو علاقه‌مند بودم چون او فضانورد بود و بامزی با خوردن یک ظرف عسل بسیار قوی می‌شد.این شخصیت‌ها چنان باورپذیر و به گمانم در دسترس بودند که من دوست داشتم روزی‌روزگاری شبیه آنها شوم.
قهرمان و ضد‌قهرمان‌های جذاب
به محمدیان می‌گویم، این شخصیت‌هایی که از آنها نام بردید در واقع یک جور قهرمان بودند و علاقه شما به آنها نشان می‌دهد که انیمیشن قدرت زیادی در قهرمان‌سازی برای کودکان دارد.
این انیماتور می‌گوید: هر آدمی در هر سنی نیاز به قهرمان دارد.بچه‌ها چون در حال شکل دادن شخصیت‌شان هستند بیشتر به قهرمان نیازمندند.کودکان خود را به جای قهرمانان داستان‌ها و کارتون‌ها و فیلم‌ها می‌گذارند و هر‌چقدر این قهرمانان باورپذیرتر باشند و بتوانند همذات‌پنداری بچه‌ها را برانگیزند، قوی‌تر و موفق‌تر هستند.بچه‌ها قبل از ارتباط با یک اثر دراماتیک با قصه یا فیلم با اسباب بازی‌های خود ارتباط برقرار می‌کنند و دنیای خیال و آرزوهای خود را در کنار این اسباب‌بازی‌ها به نمایش می‌گذارند، مثلا خود را سوار هواپیمای اسباب‌بازی فرض می‌کنند و در آسمان پرواز می‌کنند.برای باورپذیرتر شدن قهرمان انیمیشن و یا داستان باید یک ضدقهرمان قوی هم داشت تا کودک با کنار هم قرار دادن این دو، قهرمان را تحسین کرده و او را بپذیرد و حتی از او الگو بگیرد.بچه‌ها با قهرمان‌های خاکستری که گاهی کار خوب انجام می‌دهند و گاهی بد زیاد ارتباط برقرار نمی‌کنند و در پذیرش او دچار تردید می‌شوند.مثلا انیمیشن اسباب بازی 4 که به تازگی به بازار آمده برخلاف سری‌های قبلی‌اش قهرمان و ضد قهرمان پررنگی ندارد و به همین دلیل زیاد مورد استقبال بچه‌ها قرار نگرفته هر چند مخاطبان بزرگسال این سری را دوست داشتند.چون ذهن تحلیلی آدم‌بزرگ‌ها می‌تواند این روند داستان را درک کند اما بچه‌ها قهرمان و ضد و قهرمان واقعی می‌خواهند.
اول جذابیت بعد آموزش
به کارگردان فیلم شاهزاده رم می‌گویم ، انیمیشن قدرت این را دارد که با شخصیت‌های فانتزی و کمیک خود بچه‌‌ها را شاد کند.به این قدرت انیمیشن در کشور ما چقدر توجه می‌شود؟
می‌گوید: من ترجیح می‌دهم به جای واژه شاد از واژه سرگرمی استفاده کنم.انیمیشن، قدرت سرگرم‌سازی بسیار بالایی دارد.در آمریکا و اروپا که حدود صد سال است انیماتور پا گرفته و الان به قله رسیده و همه دنیا را فتح کرده، روی وجه سرگرمی‌سازی انمیشین سرمایه‌گذاری زیادی شده طوری‌که اکنون بیشتر انیمیشن‌ها فقط سرگرمی هستند تا آموزشی.در حالی‌که از این هنر به‌شدت می‌توان برای آموزش استفاده کرد.در کشور ما اما هنر انیمیشن هنوز خیلی جوان است با همه اینها ما از آن طرف بام افتاده‌ایم و خیلی‌ها فکر می‌کنند باید همه تمرکز خود را روی آموزش بگذارند و از این هنر صرفا برای ارائه پیام‌های اخلاقی و آموزشی استفاده کنند.
اول باید اثری جذاب، با داستانی قوی و دراماتیک و قهرمان و ضد قهرمان‌های باورپذیر و خوش و آب و رنگ خلق کرد ، به وسیله آنها مخاطب را پای اثر نشاند و درکنارش به بچه‌ها آموزش هم داد.انیمیشن به عنوان قدرتمند‌ترین وسیله کمک‌آموزشی می‌تواند در کنار معلمان و خانواده‌ها باشد به شرط این‌که خوب ساخته شود و از استانداردهای ساختاری و روایی برخوردار باشد.
هنرانیمیشن در کشور ما نوپاست اما می‌توان با استفاده از زیرساخت‌‌های مناسب و افراد متخصص و خلاقی که کم هم نیستند،این هنر را توسعه داد.البته در این میان توجه و حمایت لازم و کافی هم شرط است.

طاهره آشیانی
روزنامه‌نگار