سنگک و بربری؛ نان اغنیا

نانوایی‌های مناطق جنوبی و حومه شهر تهران به جام‌جم گفته‌اند در یک هفته‌ای که از افزایش قیمت نان سنگک و بربری به حدود 2000 تومان می‌گذرد کاهش مراجعه خانوارهای کم‌درآمد برای خرید نان سنگک و بربری کاملا محسوس بوده است.

در گذشته نه‌چندان دور برای خرید نان سنگک یا بربری باید در صف می‌ایستادید تا بتوانید دو یا چند نان تهیه کنید اما اکنون دیگر خبری از صف‌های طولانی برای خرید نان سنگک و بربری خصوصا در مناطق کم‌درآمد و پایین‌شهر نیست، زیرا خرید هر قرص نان بربری یا سنگک به قیمت 2000 تومان برای خیلی از مردم، دیگر نمی‌صرفد.

از هفته گذشته قیمت‌های جدید نان اعلام شد که طبق آن، قیمت نان لواش با افزایش 50 درصدی مواجه شد تا به رقم 300 تومان برسد.

از سوی دیگر قیمت انواع نان بربری و سنگک هم به هزار تا 2000 تومان افزایش یافت. این افزایش قیمت، خبر خوبی برای نانوایان بود تا با توجه به افزایش قیمت آرد و سایر هزینه‌ها به کسب‌وکارشان ادامه دهند اما برای اقشار کم‌درآمد، خبر خوبی نبود.

حقوق نانوایان هم دیده شود

نانوایان حق‌ دارند با توجه به تورمی که در کشور وجود دارد قیمت نان را افزایش دهند. چند سالی بود که قیمت نان ثابت مانده و تقریبا همه نانوایی‌ها برای این‌که بتوانند هزینه‌های خود را پوشش دهند از حجم چانه نان کم می‌کردند.

به عنوان مثال وزن هر چانه نان سنگک باید یک کیلوگرم باشد تا نان باکیفیتی پخت شود اما وزن چانه‌ای که اکنون پخت می‌شود به زحمت به 600 گرم می‌رسد.

این در حالی است که قیمت هر قرص نان سنگک برای وزن چانه 900 گرم تا یک کیلوگرم اعلام می‌شود. ثابت ماندن نرخ نان در طول چند سال متوالی و همچنین بی‌توجهی به هزینه‌های قشر زحمتکش نانوایی باعث شد تا وزن چانه نان‌ها کاهش یابد.

برای این‌که نانوایان با چانه‌ای که موظف هستند، نان را پخت کنند باید چند مساله مهم را در نظر گرفت. دولت در این زمینه نقش مهمی ایفا می‌کند و می‌تواند با ارائه یارانه به بخش آرد برای نانوایی‌ها تا حدی به این صنف کمک کند.

از سوی دیگر با گران کردن نان، باید دولت یارانه نقدی را افزایش دهد تا مردم برای تهیه این قوت غالب با مشکل مواجه نشوند.

در پنج سال گذشته و با وجود افزایش قیمت گندم و تورم 30 درصدی در کشور این کالای اساسی هرگز رنگ افزایشی به خود ندید تا این‌که هفته گذشته وزارت صنعت نرخ جدید نان را به نانوایی‌ها ابلاغ کرد.

بیژن نوروزمقدم، رئیس اتحادیه نانوایان سنتی تهران در مورد افزایش قیمت نان گفت: از سال ۹۳ تاکنون قیمت نان تغییر نداشته و طی چند سال گذشته تلاش کردیم با توجه به این‌که نان بخشی مهمی از سبد غذایی افراد مختلف جامعه به‌ویژه اقشار ضعیف جامعه است قیمت آن را بر اساس تورم و وضعیت معیشتی مردم تعیین کنیم.

آمار تورم نشان می‌دهد از سال 1393 تا نیمه اول امسال، کشور با تورم بیش از صد درصد مواجه بوده اما در این مدت، قیمت نان هیچ افزایشی پیدا نکرده بود که این مساله بر سودآوری نانوایی‌ها تأثیر منفی گذاشته و بسیاری، کار نانوایی را رها کرده‌اند.

نان هنوز هم ارزان است

افزایش نیافتن قیمت نان در پنج سال اخیر همزمان با افزایش تورم و قیمت گندم در سال‌های گذشته سبب شده که نانوایان همچنان و با وجود قیمت‌های جدید انواع نان، آن را ارزان بپندارند.

در همین خصوص محمدرضا عدالتی، رئیس اتحادیه نانوایان شهر قدس گفت: با وضع قیمت‌های جدید هم می‌توان گفت نان برای مصرف‌کنندگان بسیار ارزان است و متاسفانه نانوایان همچنان در حال زیاندهی هستند، چون این قیمت‌ها قیمت نهایی نان نیست.

تغییر الگوی خرید نان

سرتیپی، نانواداری که در شهر اندیشه به پخت نان بربری مشغول است، گفت: به صورت یارانه‌ای آرد را دریافت می‌کنیم ولی در سال های اخیر با افزایش قیمت گاز، برق، آب و هزینه‌های بیمه و حقوق کارگران، سوددهی واحدمان بسیار کم شده و دیگر این کار برایمان به صرفه نیست، ولی با این حال همچنان امیدواریم دولت فکر عاجلی به حال نانواداران بکند تا این صنعت رو به ورطه نابودی نرود.

وی افزود: هنوز اتحادیه نانوایان به ما نرخی اعلام نکرده و با همان قیمت قبل نان بربری پخت روزانه خود را به‌دست مصرف‌کننده می‌رسانیم.

چرخ آبی، نانواداری که در همین منطقه به پخت نان لواش مشغول است نیز در این‌باره گفت: از افزایش قیمت نان مصوب وزارت صنعت مطلعیم لکن هنوز اتحادیه به ما چیزی ابلاغ نکرده ولی انتظار داریم با افزایش قیمت نان از میزان خرید و تقاضا کم شود، چون مردم این منطقه وضع مالی خوبی ندارند.

نعمت بافنده، نانواداری که در شهرری به پخت نان سنگک مشغول است، گفت: قیمت آرد و اجاره واحد نانوایی بسیار افزایش یافته است، از سوی دیگر با افزایش نرخ نان، مردم این منطقه به شدت گلایه‌مند هستند.

وی با بیان این‌که نرخ‌های جدید نان را در این واحد تولیدی اعمال کرده است، افزود: نرخ نیمه‌دولتی آرد خنده دار است چون به قیمت آزاد به این نانوایی‌ها آرد فروخته می‌شود.

مهدی نقدی، نانواداری که در شهرری به پخت نان سنگک مشغول است، توضیح داد: تقاضای خرید نان توسط مردم همزمان با افزایش نرخ نان در کشور بسیار کاهش یافته است، از سوی دیگر قیمت جدید نان کفاف افزایش قیمت آب، برق و گاز را در پنج سال اخیر که هیچ افزایش قیمت نانی را شاهد نبوده‌ایم، نمی‌کند.

وی با بیان این‌که هزینه هر کیلو کنجد بین 28 تا 32 هزار تومان است، افزود: قیمت هر کیسه آرد بین 85 تا صدهزار تومان است، این در حالی است که پخت این کیسه 200 هزار تومان درآمد دارد که صدهزار تومان برای آرد، 30 هزار تومان شاطر، 20 هزار تومان هزینه پخت و ده هزار تومان هزینه خمیر زن آن می‌شود و فقط 30 هزار تومان برای نانوا باقی می‌ماند.

این نانوا گفت: از دو سال پیش ما قیمت را به 2000 تومان افزایش داده‌ایم چون با افزایش نیافتن آن در سال‌های گذشته در معرض ورشکستگی بودیم، با این حال معتقدم آزادسازی نرخ نان برای نانوایان بهتر باشد.

مرتضی محمودی، نانواداری که در منطقه نازی‌آباد به پخت نان بربری مشغول است، گفت: نرخ نامه جدید مبنی بر افزایش قیمت نان به دست ما رسیده اما هنوز قیمت خود را از هزار تومان به 1500 تومان افزایش نداده‌ایم و قصدی نیز برای این کار نداریم، چون مردم این منطقه بسیار فقیر هستند و همان هزار تومان را نیز به‌سختی تهیه کرده و نان خریداری می‌کنند.

وی افزود: مردم توانایی خرید نان با این قیمت را در این محله ندارند، بنابراین به اعتقاد بنده تنها در صورتی می‌توانیم این وضع را سروسامان بدهیم که یارانه نان هم به مردم اختصاص دهیم.

ابوالقاسم بابایی، نانواداری که در منطقه خانی‌آباد به پخت نان سنگک مشغول است، گفت: قیمت‌های جدید هم نمی‌تواند زیان نانوادار را کاهش دهد یا به صورت کلی رفع کند چون در پنج سال اخیر قیمت نان افزایش نیافته بود و از طرف دیگر با افزایش 200 تومانی قیمت نان انتظار دارند افزایش هزینه‌های جانبی نانوایان همچون حقوق و بیمه کارگر و مالیات جبران شود.

وی با بیان این‌که هنوز نرخ نامه جدید به دستشان نرسیده است، افزود: خانی‌آباد محله مردم مستضعف است که همان هزار تومان بهای سنگک با نرخ نامه قبلی را به زور تهیه می‌کنند، با این حال به نظر می‌رسد اگر دولت در نرخ نان دخالتی نداشته باشد و آن را آزاد بگذارد، بهتر است.

محمد جعفری، نانواداری که در منطقه شهر قدس به پخت نان لواش مشغول است، گفت: قیمت‌های جدید منطقی است، اما به نظر من با توجه به افزایش نرخ تورم و گندم در پنج سال اخیر بهتر بود قیمت اندکی بیشتر می شد.

وی افزود: با وجود این هنوز قیمت جدید به ما ابلاغ نشده است و هنوز لواش با قیمت 200 تومان به فروش می‌رسد، با این حال به نظر می‌رسد دولتی ماندن نرخ نان برای نانوایان بسیار بهتر از سایر تصمیمات بود.

حسین پوراکبر، نانواداری که در منطقه فاز سوم اندیشه به پخت نان سنگک مشغول است، گفت: مردم این منطقه بسیار مشکل دارند و از همین قیمت 700 تومانی سنگک هم ناراضی هستند و هنوز قیمت‌های جدید اعمال نشده است.

وی افزود: بیمه کارگر با حقوق، هزینه فیش آب، برق و گاز و سایر ملزومات نانوایان بسیار افزایش یافته، با این حال به نظر می‌رسد باید نرخ نان هر سال اندکی تغییر می‌کرد تا این افزایش قیمت ملموس نباشد چون همین الان هم نانوایان با ضرر نان را به دست مشتری می‌‌رسانند.

پوراکبر ادامه داد: بهتر است نرخ نان و قیمت آرد آزاد شود ولی یارانه آن به مردم اختصاص یابد تا به این وسیله این افزایش قیمت جبران شود.

ناتوانی مردم کم درآمد در خرید سنگک

افزایش قیمت نان در کشور طبیعتا قشر آسیب‌پذیر و دهک‌های پایین جامعه را با مشکل روبه‌رو خواهد کرد، به‌طوری که این افزایش قیمت طبیعتا با کاهش خرید نان سنگک و بربری روبه‌رو خواهد شد.

در همین خصوص، قاسم علی عزیزی، یکی از نانوایان شهرری گفت: اقشار ضعیف و مردم مناطق جنوبی تهران قوت اصلی‌شان نان است، ولی مردم دیگر مناطق تهران از غذاهای فست فودی استفاده می‌کنند؛ به همین دلیل افزایش نرخ نان طبیعتا به این قشر آسیب وارد می‌کند.

مهدی کی‌شمس، یکی از نانوایان منطقه جنوب شرق تهران هم با بیان این‌که از تقاضای نان سنگک در تهران کاسته شده است، افزود: متاسفانه با افزایش قیمت نان سنگک در این منطقه از میزان تقاضای مردم نسبت به خرید نان سنگک و بربری کاسته شده است.

علی بشیری، رئیس اتحادیه نانوایان شهرری نیز در این خصوص تصریح کرد: این طبیعی است که با افزایش قیمت نان در تهران شاهد این باشیم که در منطقه ری از میزان تقاضای نان خصوصا سنگک و بربری کاسته شود؛ چون مردم با گرانی سایر اقلام و اخیرا نان توان خرید ندارند و مجبورند از نان‌های ارزان‌قیمتی همچون لواش و تافتون استفاده کنند.

با این اوضاع،راه حل چیست؟
ارزان دادن آرد به نانوایان

یکی از پیشنهادهایی که همواره برخی از کارشناسان مطرح می‌کنند، این است که قیمت نان در کشور افزایش نیابد و در عوض دولت آرد مورد نیاز نانوایان را به قیمت بسیار اندک به دست آنها برساند؛ درواقع می‌توان گفت دولت با این کار یارانه پنهانی را به تولیدکننده اختصاص داده است.

یارانه دادن به مصرف‌کننده

یکی دیگر از پیشنهادهایی که کارشناسان برای حل مشکل نان در کشور مطرح می‌کنند، این است که دولت قیمت آرد و نان را آزاد گذاشته و در عوض به مصرف‌کننده به طور مستقیم یارانه اعطا کند.

در همین خصوص قاسم علی عزیزی، یکی از نانوایان شهر ری گفت: به اعتقاد بنده و همکارانم، دولت باید آرد را به‌صورت آزاد به نانوا تحویل می‌داد و در عوض هیچ دخالتی در قیمت‌گذاری نان نمی‌کرد.

بیژن نوروزمقدم، رئیس اتحادیه نانوایان سنتی تهران نیز در این‌باره افزود: در جلساتی که در گذشته برگزار شده، همواره پیشنهاد اتحادیه نانوایان این بوده است که گندمی که به‌صورت یارانه کیلویی 665 تومان به نانوایی‌های یارانه پز داده می‌شود، آزاد گذاشته شود، ولی قیمت‌های نان نیز واقعی شود و حتی یارانه مردم را نیز افزایش داد و نان نیز در سال‌های آینده متناسب با تورم افزایش یابد.

علی بشیری، رئیس اتحادیه نانوایان شهرری نیز در این خصوص تصریح کرد: سال 89 با آزادسازی قیمت نان وضع اکثر نانوایان بسیار خوب شد و این روند تا سال 90 نیز ادامه پیدا کرد، بنابراین به نظر می‌رسد دولت باید دوباره برای بهبود وضع نانوایان و جلوگیری از زیاندهی این مسیر را طی کند و حتی نانوایان آزادپز و یارانه‌پز را از بین برده و همه را یکسان کند.

در سال 89 با آزادسازی قیمت آرد و نان تا حدود زیادی از میزان ضایعات نان در کشور کاسته شد و خوشبختانه بهترین دوران برای نانوایی‌داران بود و امیدوارم که به این روند درست و منطقی سال 89 بازگردیم نه این‌که دولت به‌خاطر بقای خود ،تولیدکنندگان را از بین ببرند؛ بنابراین بهتر است نان را آزاد کرده و این یارانه را به خود مردم بدهد تا منافع مردم (مصرف‌کننده) و تولیدکننده تأمین شود.

افزایش هزینه‌های جانبی نانوایان

بیژن نوروزمقدم، رئیس اتحادیه نانوایان سنتی تهران گفت: در پنج سال گذشته که همواره قیمت نان ثابت بوده، هزینه‌های جانبی نانوایان همچون آب، برق و گاز افزایش یافته و از طرف دیگر حقوق کارگران ماهر نیز افزایش یافته است؛ به همین دلیل کارگران غیرماهر نیز با حقوق کمتری از حقوق کارگر ماهر مشغول به کار می‌شدند، لکن حقوق آنها هر سال توسط وزارت کار افزایش می‌یافت و آنها ملزم به بیمه کردن این کارگران بودند.

وی افزود: از طرف دیگر هزینه‌های زندگی خود نانوایان افزایش یافته است و ملکی که نانوایی در آن مستقر است نیز اگر به صورت اجاره‌ای باشد، قیمتش هر سال افزایش می‌یابد، چون با تأمین هزینه‌های تمام‌شده نانوا و اندکی سود می‌شود نانوایان را راضی به ادامه فعالیت کرد.

امین محمودی - اقتصادی