«نیچروان» بر کرسی ریاست اقلیم کردستان/ اربیل تغییر راهبرد می‌دهد؟

مسأله ای که پس از انتخاب نیچروان بارزانی به عنوان رئیس جدید اقلیم کردستان عراق بار دیگر اهمیت ویژه ای پیدا کرده است، مسأله حل و فصل اختلافات میان بغداد و اربیل بر سَر مسائل مختلف ازجمله مناطق مورد منازعه، عواید حاصل از فروش نفت و ... است. دولت بغداد امیدوار است روی کار آمدن نیچروان بارزانی نویدبخش فصل جدیدی از گفتگوهای سازنده برای حل اختلافات فیما بین باشد.
مقامات کنونی و جدید اقلیم کردستان خود به خوبی می دانند که نمی توانند تجربه تلخ حدود 2 سال پیش در این اقلیم را تکرار کنند؛ تجربه ای که در تاریخ 25 سپتامبر 2017 (3 مهرماه) به منصه ظهور رسید و طی آن، اربیل علیرغم هشدارهای دولت بغداد، به صورت غیرقانونی به برگزاری همه پرسی استقلال اقلیم کردستان از دولت مرکزی، مبادرت ورزید.
همه پرسی غیرقانونی استقلال از دولت مرکزی در سال 2017 به دنبال رؤیاهای تجزیه طلبانه «مسعود بارزانی» رئیس سابق اقلیم کردستان برگزار شد و به دنبال همین فریادهای جدایی طلبانه بارزانی بود که پیامدهای سختی به شهروندان کُرد ساکن این اقلیم تحمیل شد. برهمین اساس، مقامات کنونی اقلیم کردستان نیک می دانند که تجربه همه پرسی یا مشابه آن که گامی عملی در مسیر جدایی طلبی تلقی گردد، نمی تواند برای آن ها مثمر ثمر باشد.
از سوی دیگر، پُرواضح است که یکی از الزامات مرحله کنونی در عراق یعنی مرحله پساداعش حفظ یکپارچگی و تمسک جستن به وحدت کلمه است. بنابراین، بدون شک کوبیدن بر طبل تفرقه، جدایی و تجزیه‌طلبی روند پیشرفت عراق در این مرحله را به کلی تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. علاوه براین، چنین اقدامی موجبات ظهور و بروز جنگ سیاسی در عراق را فراهم می‎آورد، به گونه‌ای که این امکان را برای تکفیری‌ها فراهم می‌سازد تا در سایه درگیری‌ها و مناقشات سیاسی بیهوده به ترمیم و بازسازی صفوف متلاشی شده و ازهم پاشیده خود مبادرت ورزند.
بر همین اساس، همانطور که در سال 2017 برگزاری همه پرسی غیرقانونی استقلال اقلیم کردستان از دولت مرکزی زمینه ظهور و بروز نا امنی و بی ثباتی در عراق را فراهم کرد، اکنون نیزعدم تمایل احتمالی رئیس جدید اقلیم کردستان برای حل اخلافات با بغداد می تواند تبعاتی را به دنبال داشته باشد؛ چراکه در این صورت، در امان ماندن عراق از پیامدهایِ بحران های کنونی در شرایط حساسِ حال حاضرِ منطقه بسیار بعید به نظر می رسد.
درهمین ارتباط، «سید عمار حکیم» رهبر جریان «حکمت ملی» عراق در سخنانی خواهان حل اختلافات موجود میان اربیل و بغداد شد و تصریح کرد: «در مرحله حساسی قرار داریم و منطقه با وضعیت بسیار دشواری دست به گریبان است و کسی که گمان می‌کند از تبعات و پیامدهای بحران‌ها می‌تواند در امان بماند، در اشتباه است».
از سوی دیگر، نباید از کنار نقش آفرینی ایادی خارجی به ویژه ایالات متحده آمریکا در سوء استفاده و بهره‌برداری از برخی شکاف های موجود در عراق، به سادگی عبور کرد. جای هیچ شک و تردیدی وجود ندارد که منافع بیگانگان از جمله ایالات متحده آمریکا در عدم پایان شکاف های داخلی در عراق به ویژه میان بغداد و اربیل، نهفته است.
علت این مسأله هم آن است که واشنگتن در چنین شرایطی می تواند با فراغ بال بیشتری دست طمع به سمت عراق، ثروت‌ها و منابع طبیعی آن دراز کند. این واقعیت برهیچکس پوشیده نیست که طرح تجزیه عراق، یک طرح تماما آمریکایی است و به همین دلیل است که عدم حل اختلافات بغداد و اربیل، منافع واشنگتن را تأمین می کند.
در همین راستا باید گفت که «جو بایدن» معاون سابق رئیس جمهوری آمریکا کسی است که برای اولین بار در سال ۲۰۰۶ از طرح شوم تجزیه عراق و تقسیم آن به سه بخش «شیعی، کُردی و سُنّی» سخن به میان آورد. اظهارات «جو بایدن» به خوبی نمایانگر موضع ایالات متحده آمریکا در قبال تجزیه عراق است.
در ساختار قدرت سیاسی آمریکا، بایدن تنها کسی نیست که بر لزوم تجزیه عراق تأکید کرده است. تجزیه همسایه غربی ایران آنچنان برای واشنگتن حائز اهمیت است که در اظهارات دیگر مقامات آمریکایی می‌توان به خوبی به آن پی بُرد. در همین ارتباط، «ریموند اودیرنو» فرمانده آمریکایی پیشتر با بیان این ادعا که برقراری میان آشتی شیعیان و اهل سنت عراق هر روز دشوارتر می‌شود، مدعی شده بود که تجزیه این کشور شاید تنها گزینه باشد!
بر اساس آنچه که گفته شد، درحال حاضر و با روی کار آمدن نیچروان بارزانی به عنوان رئیس جدید اقلمی کردستان عراق، ضرورت تکیه بر منطق «گفتگوی سازنده» به منظور حل و فصل اختلافات میان بغداد و اربیل بیش از پیش احساس می شود؛ تا بدین ترتیب در سایه افزایش وحدت داخلی در عراق، میزان دخالت های بیگانگان در این کشور به حداقل میزانِ خود برسد.
در این میان، جمهوری اسلامی ایران که به عنوان یک قدرت پرنفوذ در منطقه به خوبی دریافته که آمریکایی‌ها مترصد استفاده از هر فرصتی برای ضربه زدن به عراق است، مواضع اصولی خود درخصوص لزوم حل و فصل اختلافات بغداد و اربیل را بارها در مناسبت های مختلف به صورت شفاف اعلام و تأکید کرده است که عدم تحقق این امر، بهترین فرصت را برای ایالات متحده جهت ضربه زدن به عراق را فراهم می کند.
در هر صورت، دولت عراق امیدوار است با روی کار آمدن «نیچروان بارزانی» به عنوان رئیس اقلیم کردستان، فصل نوینی از روابط میان بغداد و اربیل آغاز شده و این اقلیم ضمن کنار گذاشتن استراتژیِ مبتنی بر «مذاکره برای مذاکره» در تعامل با دولت مرکزی، گام های جدی و عملی را در مسیر حل و فصل اختلافات میان دو طرف بردارد.

رامین حسین آبادیان-