برای کارگردانی متن خوب دارم پیشنهــاد نه !

بازپخش سریال «خورشید شب» که مروری دارد بر زندگی شیخ مفید و اقبال مخاطبان به این مجموعه که نزدیک به دو دهه قبل تولید شد همچنان از نیاز مخاطبان روزگار ما به چنین مجموعه‌هایی حکایت دارد.

واقعیت این است که یکی از بهترین ژانرها برای جلب مخاطب، ژانر تاریخی است و در دهه‌های پیش سریال‌های تاریخی خوبی برای تلویزیون تولید شد که یکی از آنها همین سریال زندگی شیخ مفید است. متأسفم که به دلایل مختلف که اصلی‌ترین آنها کمبود بودجه است دیگر چنین سریال‌هایی تولید نمی‌شود و بیشتر طرح‌های زودبازده است که در دستور کار قرار گرفته است. سریال تاریخی بودجه می‌خواهد اما محدودیت بودجه موجب شده که به جای سریال‌های تاریخی در سال‌های اخیر بیشتر سریال‌های ملودرام روز تولید شود که خیلی زود هم به پخش می‌رسند ولی جای خالی تولیدات تاریخی باقیست و کم نیستند دوستانی که به‌دنبال تولید آثار تاریخی هستند و به‌دلیل کمبود امکانات به جایی نمی‌رسند.

امکانات که نسبت به دهه‌های قبل بیشتر شده و از منظر تصویرسازی رایانه‌ای هم که خیلی رشد داشته‌ایم. چرا باید برای تولید آثار تاریخی کمبود داشته باشیم؟

به لحاظ تکنیکی رشد داشته‌ایم و به لحاظ امکانات هم پیشرفت کرده‌ایم اما درباره لزوم تولید این سریال‌ها دچار تردید شده‌ایم! تا لزوم تولید سریال‌های تاریخی-مذهبی حس نشود معلوم است که تولیدات جدید در دستور کار قرار نمی‌گیرد و به جایش بازپخش «مختارنامه»، «یوسف پیامبر» یا همین «خورشید شب» انجام می‌گیرد اما به هر حال باید سیاستگذاران به این درک برسند که بازپخش هم حدی دارد و باید به موازات بازپخش سریال‌های موفق، تولید محصولات تاریخی درجه اول را در دستور کار قرار داد. همیشه برایم جای سوال بوده که چرا مانند سال‌های پیش برای تولید چنین محصولاتی، وزارت ارشاد در کنار صداوسیما قرار نمی‌گیرد تا محصولات تاریخی -مذهبی تولید شده و هم در سینما نمایش داده شود و هم نسخه‌های سریالی آنها روی آنتن برود. مدام می‌گویند پول نیست اما اگر پول نیست پس این همه محصول روتین با کدام پول تولید می‌شود؟

«خورشید شب» کارگردانی به نام فریبرز صالح داشت که به‌رغم اثبات حسن نیت خود با فیلم‌هایی مانند «سفیر» چنان‌که باید به کار گرفته نشد. از همکاری با این کارگردان برایمان بگویید.

چه به لحاظ فنی و چه به لحاظ وجوهات انسانی به شدت از همکاری با فریبرز صالح در سریال خورشید شب لذت بردم. فریبرز صالح ،کارگردانی بشدت باهوش و کنشگر بود که نسبت به اتفاقات پیرامونی موضعگیری داشت و برای همین بود که با حواس جمع کارگردانی می‌کرد و حتی کوچک‌ترین نقصان را هم برنمی‌تابید. او از اصول انسانی خودش کوتاه نمی‌آمد و همین هم شد که از جایی به بعد کارگردانی طرح را به سیروس مقدم واگذار کرد اما حتی بعد از حذف از سریال همچنان روحش بر صحنه حاکم بود و کاربلدیش در چیدمان نیروها و صحنه‌ها باعث شد کار تا پایان بدون نقص پیش برود.

آیا در همکاری با فریبرز صالح به چالش خاصی هم برخوردید؟ یا خاطره خاصی از همکاری دارید؟

او سعی می‌کرد پاسخگوی چالش های بازیگران باشد و به آنها بیاموزد. من فراوان از او آموختم. او آن قدر کارش را بلد بود که یک بار مرا از آتش گرفتن نجات داد!

...چگونه؟ برایمان توضیح دهید.

در یکی از صحنه‌های خورشید شب به ناگاه لباس من آتش گرفت و به لحاظ جنس پارچه هم چون قابل اشتعال بود خیلی سریع شعله کشید و این فریبرز صالح بود که قبل از هر فرد دیگری خودش را به آتش زد تا مرا نجات دهد و خوشبختانه به هیچ کداممان آسیبی نرسید.

شما کارگردانی خوانده‌اید و سابقه نویسندگی هم دارید اما در حیطه بازیگری بیشتر فعال هستید. دغدغه کارگردانی ندارید یا شرایط شما را به این سو آورده است؟

اتفاقا دغدغه‌اش را دارم و متن‌های خوبی هم برای اجرا دارم اما مشکل اینجاست که برای کارگردانی باید ارتباطات قوی جهت جذب سرمایه داشته باشید و تا این ارتباطات نباشد برایتان اتفاقی نمی‌افتد. من، هم تحصیلات دارم و هم، تجربه اما این فقط یک طرف ماجراست و مهم‌تر آشنایی و ارتباطاتی است که برای همگان فراهم نیست و فقط عده‌ای از آن برخوردارند. همین حالا چه در سینما و چه در تئاتر آنها که ارتباطات دارند مدام کار می‌کنند و البته کارهای سفارشی می‌سازند و روی صحنه می‌برند و اکران می‌کنند اما آنهایی که مستقل هستند مدام بیکار ند. در بخش‌ خصوصی هم سرمایه‌گذاران اغلب به سمت نوعی خاص از کمدی رفته‌اند که برای امثال من لذت‌بخش نیست. اگر بخواهم کارگردانی کنم باید به الزامات فرهنگ‌سازی محصول هم فکر کنم که با نگاه سرمایه‌گذاران معمول در تضاد است.

درباره کارهای سفارشی گفتید. آیا امکان این‌که سفارش را به سمت و سوی دلخواه سوق داد وجود ندارد؟

این که با کلی هیاهو و سروصدا فلان تئاتر میدانی را اجرا و هزینه هنگفتی هم صرفش می‌کنند تا مردم به رایگان به تماشایش بنشینند چه فایده‌ای دارد اگر اندیشه‌ای پشت کار نباشد؟! کسانی که این قبیل کارها را سفارش می‌دهند اغلب خواهان حضور نگاهی بسته و یکجانبه نسبت به اتفاقات هستند که با نگاه امثال من جوردرنمی‌آید.

از طرح‌هایی بگویید که دغدغه کارگردانی آنها را دارید.

دو فیلمنامه سینمایی و دو فیلمنامه تلویزیونی برای کار دارم در گونه‌های دفاع مقدس، کمدی و اجتماعی ولی حمایتی برای تولید نشد. چه در مورد کار دفاع مقدس چه در مورد کمدی به دنبال نگاهی بوده‌ام که ارتقادهنده فرهنگ باشد یعنی به‌دنبال نگاه روتین و احیانا شوخی‌های غیراخلاقی نبوده‌ام. امیدوارم روزی بتوانم یکی از این طرح‌ها را به تولید برسانم.

به‌عنوان بازیگری که کارنامه‌ای پر در تلویزیون دارید ارتباط‌تان با این مدیوم چطور است؟

من از محصولات تلویزیون در حد نیاز استفاده می‌کنم و مثلا از مخاطبان سریال «دلدادگان» بوده‌ام. البته در کنارش محصولات تلویزیونی خارجی را هم رصد می‌کنم تا بفهمم از منظر هنری در چه وضعیتی هستند. در تلویزیون خودمان زحمات زیادی کشیده شده و برای آن که محصولات قابل اعتنا تولید شود ولی در برخی حوزه‌ها هنوز نیاز به کار داریم و تلاش‌های فعلی کافی نیست. کار در تلویزیون را نباید شوخی گرفت چون در ارتباط با مخاطب هستید و باید سعی کنید بهترین کیفیت را ارائه دهید. یکی از ارکان تلویزیون ما، سالم بودن آن از منظر اخلاقی است؛ ویژگی خیلی مهمی که اگر همراه شود با ارتقای کیفیت محتوایی محصولات قطعا جایگاه ویژه‌ای را در آینده این رسانه رقم خواهد زد.

آرشام خدادوست
رسانه