مثلث دانش، ثروت و هنر در بازگشت به ماه

دوشنبه 26 شهریور - مرکز فرماندهی هوافضای اسپیس‌ایکس در حومه لس‌آنجلس - مرد شماره یک پیشرفت‌های فناوری فضایی در سال‌های اخیر که ایده‌ها و ابداعاتش بیش از هر چیز ما را به یاد داستان‌های علمی - تخیلی و فیلم‌های هالیوودی می‌اندازد، همراه با یک مرد جوان چشم‌بادامی، با سبیل‌های نازک که چهره‌ای مرموز به او بخشیده است روی صحنه می‌رود تا پرده دیگری از بلندپروازی‌های بشر برای کوچ از زمین را کنار بزند. ایلان ماسک در حالی از طرح جدید اسپیس‌ایکس و حامی مالی ژاپنی‌اش برای رسانه‌ها با هیجان سخن گفت که بسیاری از ناظران گمان کردند این اولین‌بار است که قرار است یک گردشگر با هزینه شخصی به فضا برود. در نخستین دقایق پس از این نشست خبری، حتی برخی رسانه‌ها به اشتباه اعلام کردند که قرار است یک میلیاردر ژاپنی به ماه برود!

این در حالی است که اگر انوشه انصاری (نخستین ایرانی که سال 1385 با هزینه شخصی به فضا رفت) و بسیاری از گردشگران فضایی دیگر در دو دهه اخیر را به یاد بیاوریم، درمی‌یابیم پیش از این نیز گردشگرانی با هزینه شخصی خود از کمند جاذبه زمین خود را رها کرده و سکونت در ایستگاه فضایی بین‌المللی در مداری به ارتفاع 412 کیلومتر از سطح زمین را تجربه کرده بودند. اما این اولین‌بار است که یک گردشگر می‌خواهد با موشکی که ساخته بخش خصوصی در آمریکا خواهد بود، ده‌ها هزار کیلومتر از زمین دور شود و در جریان سفری ده روزه به دور ماه برود.

البته آقای مائزاوا دست کم فعلا باید تا سال 1402 / 2023 منتظر بماند تا مهندسان اسپیس‌ایکس موشکی را بسازند که قرار است فضاپیمای حامل او و دیگر مسافران احتمالی را به گرد ماه ببرد. کارشناسان می‌گویند این ماموریت به دلایل مختلفی همچون تاخیر فنی در تولید اجزای مختلف فضاپیما ممکن است بیش از این به تأخیر بیفتد.

این میلیاردر ماجراجو کیست؟

یوزاکو مائزاوا، مرد 42 ساله‌ای است که در شهر چیبا در 40 کیلومتری جنوب‌شرق توکیو زندگی می‌کند. او در سومین دهه زندگی به‌لطف کسب ‌وکارش که خرده‌فروشی آنلاین در فضای اینترنت است، میلیاردر شد. مائزاوا تجارتی را آغاز کرد که این روزها در قالب وبگاه Zozotown او را به میلیاردری جوان تبدیل کرده که حالا به‌دنبال رنگ‌ بخشیدن به رویاهای خود است.

مردی که بنا به آمارهای منتشر شده از ثروتمندان ژاپن در نشریه معتبر فوربز، اکنون با دارایی 9/2 میلیارد دلار در رتبه هجدهمین ژاپنی پولدار است، علاقه زیادی به جمع‌آوری آثار هنری دارد و کلکسیون‌های معروفی را نگهداری می‌کند. مائزاوا فقط در سال 1395/2016 قریب به صد میلیون دلار در دو مزایده آثار هنری در نیویورک خرج کرد. گران‌ترین و معروف‌ترین خرید او یکی از آثار بزرگ ژان میشل باسکیت (Jean-Michel Basquiat)، هنرمند آمریکایی - آفریقایی‌تبار بود که تا 5/110 میلیون دلار ارزش‌گذاری شد.

چقدر هزینه این سفر است؟

راستش را بخواهید نه آنها در نشست خبری صحبت از هزینه‌های این سفر کردند و نه دقیقا می‌شود با اطمینان گفت که چنین سفر هالیوودی چقدر خرج روی دست یوزاکو مائزاوا و ایلان ماسک خواهد گذاشت. آقای ماسک خیلی مبهم در نشست خبری اشاره کرد که «پول زیادی خرج این سفر خواهد شد.» البته مائزاوا گفته هنرمندانی که در این سفر او را همراهی می‌کنند، قرار نیست پولی بپردازند و سفر برایشان رایگان تمام خواهد شد.

نتیجه پیش‌فروش این بلیت برای اسپیس‌ایکس چیست؟

آغاز این طرح گام بزرگی برای اسپیس‌ایکس و مدیرعاملش ایلان ماسک است. شرکت اسپیس‌ایکس اکنون در حال طراحی و ساخت موشک 118 متری فالکون بزرگ (Big Falcon Rocket که به اختصار BFR نامیده می‌شود) بوده که قرار است پرواز مائزاوا و هنرمندان همراهش به سوی ماه با این موشک انجام شود. البته آقای ماسک به‌طور ضمنی تأیید کرد که رقم پرداختی از سوی یوزاکو مائزاوا در حال حاضر آن‌قدر کافی هست که با آن بتوان هزینه‌های ساخت و توسعه موشک فالکون بزرگ را تأمین کرد؛ طرحی که به نظر می‌رسد برای به سرانجام‌رسیدنش در نهایت چیزی حدود پنج میلیارد دلار هزینه بردارد.

براساس موارد مورد اشاره در نشست خبری اسپیس‌ایکس، قرار نیست مائزاوا و همراهان هنرمندش روی ماه پیاده شوند و فقط سفری ده روزه در مسیر گردش به دور ماه خواهند داشت. اما وقتی به یاد بیاوریم که از آخرین ماموریتی که ناسا به سوی ماه در سال 1351/1972 انجام داد تا به امروز قریب به 46 سال می‌گذرد و در این مدت هیچ انسانی تا این حد به ماه نزدیک نشده است، در این صورت اهمیت فناورانه این سفر برای ما بیشتر روشن می‌شود؛ بخصوص که ناسا و دیگر سازمان‌های دولتی نامدار فضایی جهان نقش مستقیمی در هدایت این طرح نخواهند داشت و همه چیز در قالب بخش خصوصی پیش می‌رود.

هدف بلندمدت ایلان ماسک

نگاه بلندمدت بنیانگذار بلندآوازه اسپیس‌ایکس در توسعه موشک فالکون بزرگ به فراسوی مدار ماه دوخته شده است. او می‌خواهد با تکیه بر دانش مهندسانش موشکی را بسازد که در نهایت مسیر سفر انسان به مریخ را هموار کند. ماسک سال‌هاست می‌گوید برای بشریت مهم است که بتواند روزی در سیاره‌هایی بجز زمین هم زندگی کند و توجه به جذابیت‌های گردشگری فضایی چیزی است که زمینه لازم برای جذب سرمایه به منظور تحقق این دیدگاه را مهیا می‌کند.

از دیدگاهی دیگر، خبری که هفته پیش منتشر شد باز هم برای ایلان ماسک مهم و حیاتی است. نباید فراموش کنیم او شرکت بزرگ دیگری به نام تسلاموتورز را هم راهبری می‌کند که این روزها منتقدانی دارد که می‌گویند او ادعاهای زیادی می‌کند که سند اثباتی برایشان ارائه نمی‌دهد. ادعاهای منتقدان چندان هم بیراه نیست، اما نگاهی به بلندپروازی‌های ایلان ماسک و کارنامه فعلی او در ماموریت‌های اسپیس ایکس، تسلا موتورز و سولارسیتی، مسیری پر از فراز و نشیب را نشان می‌دهد که درمجموع برآیندی قابل ‌توجه از خط‌شکنی در حوزه فناوری‌های نو برای آینده بشر را نشان می‌دهد.

برنامه مائزاوا در سفر به ماه چیست؟

این میلیاردر ژاپنی قرار نیست به تنهایی راهی سفر به دور ماه شود. حتی ایلان ماسک هم احتمال حضور خودش در این سفر را رد نکرد. اما فعلا برنامه مائزاوا این است که شش تا هشت هنرمند را در قالب طرحی به نام دییر مون (Dear Moon به معنی ماه عزیز) همراه خود به این سفر ببرد. همزمان با نشست مطبوعاتی هفته گذشته، وبگاه این طرح به نشانی dearmoon.earth آغاز به کار کرد و در حال حاضر اطلاعات اولیه در قالب تیزر در آن نمایش داده می‌شود. مائزاوا در نشست مطبوعاتی گفت: «از این هنرمندان درخواست خواهیم کرد که پس از بازگشت به زمین آثار هنری منحصربه‌فردی در رشته تخصصی خود خلق کنند. آن شاهکارهای هنری قطعا الهام‌بخش رویاپردازی‌هایی خواهد بود که در همه ما وجود دارد.» او گفت از هنرمندان خواهد خواست «ماه را از نزدیک ببینند و زمین را با تمام شکوهش در یک نما مشاهده کرده و اثری را خلق کنند که بازتاب‌دهنده تجربه‌شان باشد.»

کاظم کوکرم

دبیر گروه دانش