دهه هشتاد، دوران درخشان طنز تلویزیونی

راد از اواخر دهه 70 با بازی در مجموعه قطار ابدی وارد بازی در سریال‌های تلویزیونی شده است. او در تلویزیون بیشترین همکاری را با رضا عطاران در مجموعه‌هایی مثل: کوچه اقاقیا، خانه به دوش، متهم گریخت، ترش و شیرین داشته است و در کنارش در فیلم‌ها و مجموعه‌هایی نظیر آرزوهای شیرین، آخرین ماشین دنیا، چهارچرخ، رفیق ویژه، شهرزاد قصه‌گو ، تلفن همراه رئیس‌جمهور، مامان بهروز منو زد، خوابگاه دختران و زبان مادری حضور داشته است .

روند برنامه‌سازی طنز در تلویزیون را در چهار دهه اخیر چگونه ارزیابی می‌کنید؟

ارائه طنز خوب کار بسیار سختی است و از طرفی مرز میان طنز و لودگی بسیار باریک است. در دهه 60 جنس قالب کمدی در تلویزیون مربوط به تولیدکارهای کودکانه مثل محله برو بیا و بازم مدرسه‌ام دیر شد، بود و البته کارهای بزرگسال طنز هم ساخته می‌شد. اما طنزهای کودکانه سریال‌ها بسیار موفق بود. درآن دهه اکبر عبدی و حمید جبلی بازیگران مطرحی در کار طنز بودند. به نظرم بتدریج از دهه 60 به بعد با توجه به حضور عده‌ای آدم مستعد سطح کیفی برنامه‌ها و سریال‌های طنز و کمدی بهتر شد.

ما در این دهه شاهد هستیم که بازیگران پیشکسوتی مثل اسماعیل داورفر و نعمت‌ا... گرجی درکمدی‌های تلویزیونی زیادی بازی کردند که کارهای خوبی هم بودند. . .

بله، مرحوم نعمت گرجی از تئاتر وارد کار طنز در تلویزیون شد و معمولا این جنس از بازیگران کار کمدیشان مبتنی بر بداهه و جنس بازی طنزشان بسیار متفاوت بود. من با مرحوم گرجی در مجموعه قطار ابدی همبازی بودم، او در تمرینات ناگهان می‌رفت به سمت جنس کمدی تئاترهای لاله زاری.

بعدها در دهه 70 هم ساخت آیتم‌های طنز رونق گرفت . . .

در دهه 70 گروهی از هنرمندان ساخت آثار آیتمی را باب کردند که مهران مدیری یکی از آنها بود. کمدین‌های دیگری هم مثل مهران غفوریان با ساخت مجموعه زیر آسمان شهر کمدی‌های مخاطب‌پسندی را در تلویزیون ساختند. در دهه‌‌های بعد هم معمولا در سریال‌های تلویزیونی رسم شد دو یا چند بازیگر در راس قرار بگیرند، مثلا مرجانه گلچین و حمید لولایی و یا سیروس گرجستانی و مریم امیرجلالی به عنوان راس هرم قرار می‌گرفتند و بعد حضور چند بازیگر در کنارشان ساختار سریال را شکل می‌داد. در سریال‌های طنز آن دوران مثلا سریال‌های عطاران ما به لحاظ تکنیکی و فنی کار خاصی را نمی‌دیدیم و فقط یک داستان رئالیستی خوب با تم طنز قابل اعتنا وجود داشت و در کنارش نابازیگرانی نظیر احمد پورمخبر یا ملیحه سعیدی هم معرفی می‌شدند. عطاران این هوش را داشت که خوب بازیگران را در کنار هم قرار بدهد تا سریال موفق باشد.

بعد می‌رسیم به دهه 80 وطنزهای خاص آن دوران. . .

مدیری بعد از یک دهه کار به پختگی رسید و کارهایش خیلی موفق و خوب بودند. رضا عطاران هم تابع چنین شرایطی بود و در آن دهه بازیگران طنزی مثل مجید صالحی و جواد رضویان وارد سریال‌سازی طنز شدند. به نوعی می‌شود گفت این دهه دوران اوج و رونق کارهای طنز بود. حتی کارگردان‌هایی که کار جدی می‌کردند مثل سیروس مقدم هم طنزهای درخشانی مثل چک برگشتی و چهار دیواری راساختند.

کارهایی که به نظرم در دهه 90 هم ساختشان ادامه یافت. . .

در دهه 90 اوضاع فرق کرد و به‌دلیل کاهش بودجه سازمان سریال‌سازی کمتر از گذشته بود. اما
به هر حال طنز هم سهم قابل اعتنایی در ساخت سریال‌های تلویزیونی داشت و نمونه شاخص این کارها ساخت پنجگانه مجموعه پایتخت بود که جنس جدیدی را در حوزه طنز در تلویزیون به مخاطب معرفی کرد. طنزی که به سمت فرهنگ بومی و فولکلور شمال کشور رفت در برخی قسمت‌ها با سایر فرهنگ‌های چهار گوشه ایران درهم آمیختگی پیدا می‌کرد و مخاطبان بخصوص شهرستانی‌ها از این کار استقبال کردند. البته بازیگران دیگری هم در این پروسه ظهور کردند که در کارشان بسیار موفق بودند و پیشینه درخشان تئاتری داشتند.

محسن تنابنده، ریما رامین‌فر، احمد مهران‌فر و مهران احمدی نمونه شاخص این گروه بازیگران بودند. در دهه 90 بخصوص در نیمه اولش سعید آقاخانی حضور موثری در سریال سازی طنز داشت و کارهای موفقی نظیر خروس، روزهای بد به در، زن بابا و نقطه سر خط را ساخت.

در حال حاضر سریال زندگی به شرط خنده با بازی شما از شبکه‌ آی‌فیلم در حال بازپخش است. بازی در این سریال برایتان چه ویژگی‌هایی داشت؟

به نظرم همه عوامل این سریال درست کنار هم چیده شده و داستان مجموعه هم خوب نوشته شده بود. در شروع کار در این مجموعه نقشم کوتاه بود و در ادامه بعد از حضور و بازی‌ام و پخش قسمت‌های مربوط در نظرسنجی‌های سازمان شخصیت قرطاس که بازی‌ا‌ش کردم نزد مردم خیلی خوب دیده شد و بنابراین در جلسه‌ای تصمیم گرفته شد این نقش و حضورش در قصه پر رنگ‌تر شود. بنابراین با حضور موثر قرطاس، زن سابق و دخترش که بهنوش بختیاری نقشش را ایفا می‌کرد هم به قصه اضافه شدند. قرطاس به هر حال یکی از بهترین نقش‌هایی است که در تلویزیون بازی کرده‌ام.

در این سریال چالش صدای بم شما به‌عنوان موتیف بازیگری‌تان حضور جدی پیدا کرد.

در اصل یوسف تیموری باعث چنین مساله‌ای شد. یوسف معمولا بعد از خاتمه فیلمبرداری و در زمان استراحت در زمینه جنس صدایم با من شوخی می‌کرد. وجود چنین ویژگی‌هایی نقش را رنگ آمیزی و جذاب‌تر برای مخاطب می‌کند.

تیم بازیگری زندگی به شرط خنده شامل شما، حمید لولایی، یوسف تیموری و علی صادقی در خیلی از سریال‌های دیگر هم مورد استفاده قرار گرفت. . .

این تیم خوب جواب داد و طبیعی بود از سوی سریال سازان مورد استفاده قرار بگیرد. هر کدام از بازیگرانی که اشاره کردید، بازیگران توانمندی بودند که در کار کمدی تبحر زیادی داشتند و بسیار هم محبوب مردم هستند.

اولین حضور جدی شما در بازیگری در تلویزیون بود. . .

در دهه 70 چنین اتفاقی رخ داد. با گروه بازی سازان و در اجرای پایان نامه شهره لرستانی همکاری داشتم و رضا عطاران هم در این کار حضور داشت. از همان جا با عطاران آشنا شدم. البته در تئاتر هم تجربه دو کار مشترک داشتیم و برای اولین بار با مجموعه قطار ابدی وارد تلویزیون شدم و بعد شهرزاد قصه‌گو را کار کردم. اواخر 79 هم که بازنشسته شدم، فعالیت‌های بازیگری‌ام بیشتر شد و به دعوت عطاران در مجموعه‌های تلویزیونی کوچه اقاقیا، خانه به دوش، متهم گریخت و ترش و شیرین بازی کردم اما سریالی که باعث شد بیشتر دیده شوم خانه به دوش بود.

احمد محمد اسماعیلی