شخصیت‌پردازی نقطه ضعف «ایراندخت»

از جمله مجموعه‌سازانی که هم تاریخ خوانده و هم با ویژگی‌های آثار تلویزیونی آشناست، محمدرضا ورزی است. هنرمندی که کوشیده با تولید چند مجموعه دنباله‌دار تاریخی، هم علاقه‌اش را به تاریخ به مخاطب نشان دهد و هم برخی مسائل تاریخی را در قالب نمایش به جامعه ارائه کند. تولیدات او در مقام نویسنده و کارگردان، جزو مواردی است که می‌توان روی آنها از نظر تاریخی مکث کرد.

سریال ایراندخت در واقع ادامه‌ای بر سریال ستارخان است و هر دوی این مجموعه‌های تاریخی، در یک مسیر و یک برهه از تاریخ به وقوع می‌پیوندند. این امر نشان‌دهنده تداوم علاقه و پیگیری این مجموعه‌ساز به مسائل تاریخی است. اما چیزی که باعث می‌شود مخاطب گاهی از مشاهده مجموعه‌های تاریخی دلزده شود، ضعف در پرداخت هنرمندانه رویدادها و رخدادهای تاریخی و اجتماعی است.

از همین رو پژوهش کافی و مناسب مسائل تاریخی و قرار دادن آنها در قالب‌هایی که امروزه متداول شده‌اند ـ به شکل‌ها و شیوه‌های عاشقانه و خانوادگی که در سیما به تولید می‌رسندـ می‌تواند یکی از راه‌های جذب مخاطب به این‌گونه سریال‌ها باشد.

با این حال ایراندخت به رغم تلاش سازندگان آن، در این زمینه چندان به توفیق نرسیده است. علت این عدم‌توفیق هم وجود شخصیت‌هایی است که بیشتر زاییده ذهن نویسنده‌اند و نه شخصیت‌هایی کاملا تاریخی. این شخصیت‌ها بدرستی پردازش نشده‌اند و ارتباط آدم‌ها بر مبنای فرهنگ ایرانی امروز ما شکل نیافته است.

با این‌که این وقایع در بستری از تاریخ اتفاق می‌افتند، اما همین بستر تاریخی هم نیاز به پرداخت مسائل اجتماعی و سیاسی دارد. متأسفانه در این سریال از کنار این مسائل بسادگی عبور شده و مسائل اجتماعی، سیاسی و زاویه نگاه جامعه‌شناسی در آن مورد توجه قرار نگرفته است. با این حال با توجه به استفاده از بازیگرانی که کم‌وبیش قابلیت‌ها و استعدادهای خوبی از خود نشان داده‌اند، غلظت‌بخشی به مسائل مرتبط با دوران مشروطیت، پررنگ کردن مسائل عاشقانه و استفاده‌های تصویری و بصری متوسط از لوکیشن‌های سریال، این مجموعه توانست مخاطبانی برای خود دست‌وپا کند؛مخاطبانی که همراه با سریال و قهرمان‌های آن، ماجرا را پیگیری و دنبال می‌کنند.

در هر حال ایراندخت از منظر تجربه‌ای تاریخی برای ورزی در امر سریال‌سازی تلویزیونی و برای خود تلویزیون از زاویه تولید و نگاه به مجموعه‌های تاریخی، می‌تواند قابل توجه ارزیابی شود.

سریال با وجود تمام کاستی‌هایی که دارد، توانسته نگاه مثبت بخشی از مخاطبان میلیونی تلویزیون را به خود جلب کند و این نکته‌ای شایسته توجه است.

جبار آذین

منتقد تلویزیون و سینما