خطر تغذیه حیات وحش به دست ‌انسان

همه اینها در حالی است که بسیاری از دوستداران و کارشناسان حوزه محیط‌زیست با غذادهی دستی به حیوانات مخالف‌ هستند و بر این باورند چنین کاری باعث تغییر در زیست بوم می‌شود. موافقان اما معتقدند این دخالت در چرخه طبیعی به ماندگاری آنها کمک می‌کند و می‌تواند آنها را از خطر تلف شدن به واسطه گرسنگی رها کند.

مخالفان غذادهی به حیوانات، مصداق‌هایی هم برای دلایل مخالفتشان دارند. به باور آنها، جنبه‌های احساسی و اخلاقی نباید بر روابط طبیعی و کارکرد اکوسیستم‌ها و موجودات زنده اثر بگذارد و باید به این نکته توجه کرد که طبیعت، نظم و قاعده خاص خود را دارد؛ برای مثال علت مهاجرت پرندگان دسترسی به غذاست. وقتی پوشش گیاهی و مواد غذایی مورد نیاز پرنده‌ای مانند قو تمام می‌شود، آن زمان پرنده تصمیم به مهاجرت می‌گیرد و این قانون طبیعت است. این در حالی است که با غذا دادن به صورت دستی، در واقع تمایل حیوانات به کوچ از بین می‌رود.

استدلال‌های طرفداران غذادهی به حیوانات را نیز نباید نادیده گرفت. آنها معتقدند تخریب زیستگاه‌ها، حیات‌وحش را به خطر انداخته و آنها با غذا دادن به حیوانات آسیب پذیر سعی در حفظ تنوع زیستی دارند.‌

رسول محمدی از فعالان حوزه محیط‌زیست نیز درباره غذا دهی به حیوانات ‌می‌گوید:‌ غذادهی به قوهای سرخ‌رود موجب شده مرگ و میر و شکار قوها در این منطقه 99درصد کاهش یابد.

خوراک‌دهی خودسرانه، نابودی حیات وحش

اما آنچه مشخص است این‌که در شرایط متفاوتی همچون تغییر ناگهانی اقلیم و بارش برف، رعایت برخی نکات برای غذادهی به حیوانات مهم است. نکته‌ای که نقی میرزا کریمی، فرمانده یگان حفاظت محیط‌زیست استان تهران روی آن تاکید می‌کند. او به جام‌جم می‌گوید: به طور کلی خوراک‌دهی به حیات وحش به دست افراد عادی بویژه برای پستاندارانی مثل قوچ، میش، کل و ‌بز‌ که در زیستگاه‌های ‌استان تهران وجود دارند، کار درستی نیست.

ما وقتی علوفه‌دهی و تغذیه دستی انجام می‌دهیم در حقیقت نوع تغذیه و ذائقه حیوان را تغییر می‌دهیم. از طرفی چون حیات‌وحش از علوفه سالم تغذیه می‌کند، امکان آلودگی علوفه‌های دستی هم وجود دارد که می‌تواند با کوچک ترین بیماری یا آلودگی، سلامت حیات‌وحش به خطر بیفتد.‌ این دیگر استدلال فرمانده یگان حفاظت محیط‌زیست استان تهران است. به همین دلیل به گفته او این کار حتما باید از طریق کارشناسان این حوزه در سازمان حفاظت محیط‌زیست صورت بگیرد. هر چند این کار هم همواره نزد این افراد به عنوان آخرین گزینه مطرح است.

به گفته او علوفه‌دهی هم زمانی اتفاق می‌افتد که راه دیگری برای تغذیه وجود نداشته و جان گونه جانوری در خطر باشد.

یکی از نکات مهم در علوفه‌دهی به حیات وحش بخصوص پستانداران، محل انجام این کار است. میرزا کریمی ‌دراین باره می‌گوید: این کار در محل‌هایی مثل لواسان که محل‌ گدار حیات وحش به مناطق جنوبی بسته شده است و باعث ورود این حیوانات به داخل شهر می‌شود، صورت می‌گیرد.

فرمانده یگان حفاظت محیط‌زیست استان تهران با اشاره به این که تغذیه خودسرانه حیات وحش از سوی مردم موجب تجمع آنان در مناطقی می‌شود که محیط‌بانان حضور ندارند،‌ می‌گوید:‌ این تجمع باعث بروز تخلفات شکار و صید هم می‌شود.

نکته‌ای که محمد حسین بازگیر، رئیس محیط‌زیست تهران هم به آن اشاره می‌کند و می‌گوید: پس از قطع شدن بارش برف، زمین یخ می‌زند و برخی گونه‌ها بویژه علف‌خواران در تامین غذای خود با مشکل مواجه می‌شوند. از این رو ممکن است به سکونتگاه‌های انسانی، مزارع و باغ‌ها نزدیک شوند.

او با بیان این که پرندگان بویژه کبک‌ها در ایام سرما و برف آسیب‌پذیرتر هستند، می‌گوید: عده‌ای از آسیب‌پذیری حیات وحش در زمستان سوءاستفاده و به شکار و زنده‌گیری پرندگان اقدام می‌کنند، به همین دلیل شهروندان‌ باید هر گونه تخلف در این زمینه را به اداره محیط‌زیست گزارش دهند تا بتوان‌ از گونه‌های ارزشمند مراقبت کرد.

فرمانده یگان حفاظت محیط‌زیست استان تهران دراین باره می‌گوید: باید تاکید کرد‌ مردم نباید به هیچ عنوان به گوشتخوارانی که در جست‌وجوی خوراک به مناطق مسکونی می‌آیند، نزدیک شوند و به آنها‌ غذا بدهند، چون این کار حتی از سوی سازمان حفاظت ‌محیط‌زیست هم انجام نمی‌شود، چراکه حیوانات عادت به غذادهی می‌کنند و باز هم به همان مکان بازمی‌گردند.

او در ارتباط با زنده‌گیری این حیوانات می‌گوید: بسیاری از افراد محلی با ورود گرگ و گربه‌سانان به باغ‌ها و دامداری‌هایشان تصمیم می‌گیرند این حیوانات را زنده‌ بگیرند؛ ‌اما‌ چون ‌‌تکنیک‌های زنده‌گیری را نمی‌دانند،‌ باعث آسیب‌ دیدن خود و در مواردی تلف شدن حیوان می‌شو‌ند.

در این مواقع باید از کارشناسان حیات وحش سازمان حفاظت محیط‌زیست کمک گرفت تا حیوان توسط این افراد زنده‌گیری شود. ‌

تغذیه حیات‌وحش اصولی دارد

اسماعیل میران‌زاده، رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست پیشوا هم خوراک‌دهی به حیات‌وحش و پرندگان را تابع شرایطی می‌داند، چرا که او هم مثل دیگر مخالفان بر این باور است که این کار به نوعی دخالت در نوع تغذیه حیوانات است. هر چند میران‌زاده به جام‌جم می‌گوید: در شرایطی مثل برف و یخبندان باید این کار صورت بگیرد و حتی انبارهای یگان هم در این رابطه به اندازه کافی علوفه برای حیات‌وحش ذخیره کرده است.

او می‌افزاید: حیوانات وحشی مناطق حفاظت شده در شرایط بحرانی بویژه در فصل زمستان که با ریزش برف مراتع یخ زده و پر از برف می‌شود با کمبود موادغذایی روبه‌رو می‌شوند. در این شرایط حیات وحش برای تامین تغذیه به سمت اراضی کشاورزی، باغ‌ها و حتی منازل نیز هجوم می‌آورند. برای مقابله با این شرایط اداره کل محیط‌زیست استان تهران تابستان امسال درفصل برداشت یونجه، بیش ازظرفیت انبارهای موجود اقدام به ذخیره‌سازی کرده است.

به گفته میران‌زاده با توجه به فصل بارش برف و شرایط بحرانی، محیط‌بانان مجبور به تامین علوفه و توزیع آن در مناطق تعیین شده برای تعلیف حیوانات وحشی گیاهخوار هستند. این مواد غذایی در نزدیکی محل پاسگاه‌های محیط بانی توزیع می‌شود تا علاوه بر تمرکز حضور حیوانات برای تعلیف در این مکان‌ها، نظارت و کنترل شدید بر امنیت ورود و برگشت این حیوانات به دامنه کوهستان ایجاد شود.

در ارتباط با خوراک‌دهی به حیات وحش، طیف میانه‌ای هم وجود دارد. افرادی که مخالف کلی دخالت در چرخه طبیعی تغذیه حیوانات هستند، معتقدند به صورت جزیره‌ای و در مکان‌های خاص باید این کار صورت بگیرد. نتیجه نهایی کار از سوی این افراد این است که کمک حساب‌شده و محدود به حیات‌وحش در منطقه‌هایی مانند ورجین و سرخ‌رود که زیستگاه‌هایی جزیره‌ای شده هستند یا در شرایط اضطراری مانند سرمای غیرعادی و خشکسالی، به عنوان راه‌حلی مقطعی و به شرط آن که زیر نظر آگاهان و کارشناسان منطقه باشد و با تماس انسان و جانور همراه نباشد، مفید است.