چکش ترافیک نباید بر روان و اعصاب بکوبد

اگر بخواهیم با دو مولفه شاخص، کلانشهر‌های کشور و بویژه تهران را توصیف کنیم باید بگوییم شهری که با ترافیک سنگین گره خورده و با آلودگی هوا عجین شده است. ترافیک کلافه‌کننده در پایتخت می‌تواند اعصاب و روان هر شخصی، حتی افرادی آرام و صبور را به هم بریزد تا جایی که منجر به بروز رفتارهای پرخاشگرانه و تکانشی دیگری بشود.

کد خبر: ۱۱۱۲۳۲۱

در چنین شرایطی توجه به روان‌شناسی ترافیک از بعد حفظ سلامت روان بسیار اهمیت می‌یابد. ناگفته نماند موضوع روان‌شناسی ترافیک در کشور ما تازه است؛ اما این مساله از سال‌ها پیش در کشورهای اروپایی مطرح بوده تا جایی که وقتی فردی قصد گرفتن مجوز رانندگی یا همان گواهینامه را دارد باید از لحاظ روان‌شناسی هم بررسی شود، اما در کشور ما این موضوع با تاخیر زیادی شروع شده است.

به این بهانه پای صحبت‌های دکتر حسین پورشهریار، عضو هیات علمی گروه روان‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی و رئیس کنگره ملی روان‌شناسی ترافیک نشستیم.

روان‌شناسی ترافیک به چه کار می‌آید؟

خیلی‌ها نمی‌دانند روان‌شناسی ترافیک چگونه به ارتقای فرهنگ ایمنی ترافیک کمک می‌کند. این رشته شرایط روانی رانندگان را مورد بررسی قرار می‌دهد. بویژه اگر فرد، راننده تاکسی یا اتوبوس باشد سلامت روانی وی در کنار سلامت جسمانی اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند. توجه داشته باشید وقتی شغل و حرفه فردی رانندگی است باید شاخصه‌های روان‌شناختی، پتانسیل ابتلا به اختلالات روانی، رفتارهای تکانشی و رفتارهای تهاجمی حین رانندگی در وی مورد بررسی قرار گیرد. حتی مسائل مهمی چون اعتیاد و رفتارهای پرخطر و اختلالات خواب در رانندگان در حوزه روان‌شناسی ترافیک مورد بررسی قرار می‌گیرد. ارزیابی ویژگی‌های روان‌شناختی رانندگان و تغییر نگرش‌های آنان به عنوان یک اقدام پیشگیرانه، از بسیاری از تصادفات جاده‌ای ناشی از سبقت غیرمجاز، سرعت بالا و بی‌توجهی به حق تقدم دیگران خواهد کاست.

ویژگی‌های روان سالم حین رانندگی

خوب است بدانید برای حفظ امنیت و ایمنی رانندگی از نقطه نظر روان‌شناسی باید وجوه قابل قبولی از توانمندی‌های شناختی داشته باشیم. این توانمندی‌ها عبارتند از:

شخص راننده باید توجه پایدار داشته باشد، یعنی در خلال رانندگی توجه‌اش را حفظ کند.

تمرکز کافی داشته باشد و افکار روزانه تمرکزش را به هم نزند.

مولفه‌های پیش‌بینی نشده حین رانندگی منجر به خشم و عصبانیت‌اش نشود و وی را دچار نگرانی یا اضطراب و دلشوره نکند.

افرادی که ناپایداری هیجانی دارند و آستانه هیجانی‌شان پایین است، در مواجهه با شرایط نامشخص در ترافیک‌های پیش‌بینی نشده، به دلیل دلشوره و اضطراب، زود از کوره در می‌روند و رفتارهای قانون‌گریزانه از خود
بروز می‌دهند.

مهارت کنترل استرس حین رانندگی

اضطراب، استرس، کمبود خواب و گاهی عوامل فیزیولوژیک می‌تواند منجر به کاهش سطح تمرکز و هوشیاری حین رانندگی بشود. برای کنترل استرس و اضطراب حین رانندگی باید از تکنیک‌های مداخله‌ای که بسیار متنوع اند کمک گرفته شود. این تکنیک‌ها بیشتر جنبه آموزشی، رفتاری و مهارت آموزی دارند.

امروزه ترافیک قابل پیش‌بینی نیست و معمولا پیش‌بینی حجم ترافیک به طور دقیق ممکن نیست. پس باید ترافیک جزئی از رانندگی دانسته شود. توجه داشته باشید در حین بروز تصادف، حدی از استرس طبیعی است. آنچه مهم است آن که اگر تصادفی اتفاق افتاد شخص مراقب باشد رفتارهای تکانشی و آسیب زننده بعدی نیفتد. بعلاوه راننده باید تلاش کند به تنهایی همه مسائل را در مواجهه با شرایط بحرانی پیش‌بینی نشده حل و فصل کند. بی‌شک در چنین شرایطی تماس با دیگرانی که متخصص هستند در کاهش استرس و فشار روانی بر راننده کمک‌کننده است.

وقتی روان راننده، نمره منفی می‌گیرد

اگر ما بخواهیم رانندگان را ارزیابی کنیم با توجه به جمعیت زیاد و هزینه‌های بالای این ارزیابی (وقت و زمان) اولویت با افرادی است که حین رانندگی بیشتر خطر می‌کنند. این دسته افراد تحت تاثیر شرایط محیطی حین رانندگی و هم عوامل روان‌شناختی در بروز خطاهای انسانی نقش بیشتری دارند و نمره منفی بالاتری دریافت می‌کنند. توصیه جدی بویژه به رانندگانی که تجربه روانپزشکی دارند و برخی مشکلات روان‌شناختی خود را با استفاده از دارو کنترل کرده‌اند این است که وقتی شرایط روحی بی‌ثباتی دارند تا رفع مشکلات روحی و روانی خود از رانندگی حذر کنند.