طبیبم آرزوست

از صحبت‌های بیماران بخوبی می‌توان نتیجه گرفت آنها به پزشکی اطمینان می‌کنند که برای معاینه آنها وقت می‌گذارد و مانند بسیاری از پزشکان نباشد که این روزها به جای معاینه برای بیمار حتی قبل از سلام و احوالپرسی چند نوع آزمایش تجویز می‌کنند‌.

از سخنان مراجعان به این در مانگاه می‌شود نتیجه گرفت آنها به این دلیل به اینجا مراجعه می‌کنند که پزشک برایشان وقت می‌گذارد و دست‌کم با آنها درباره بیماریشان صحبت می‌کند. اگر پای درددل این بیماران بنشینید همه آنها تجربه‌های زیادی از پزشکانی دارند که می‌توانند چشم بسته برای بیمار نسخه بپیچند. یکی از بیماران که زن سالخورده‌ای است از این گله می‌کند که این روزها بیشتر پزشکان اعتقادی به معاینه ندارند و فقط باید از طریق آزمایش یا سونوگرافی به علت بیماری افراد پی ببرند.

مرد جوان دیگری می‌گوید به این شکل آنها برای دیگر هم‌صنفی‌هایشان درآمدزایی می‌کنند. او آن قدر از این شرایط ناراحت است که تاکید می‌کند دست برخی از پزشکان با آزمایشگاه، داروخانه و مراکز سونوگرافی در یک کاسه است و برای یکدیگر مشتری جور می‌کنند.

او ادامه می‌دهد: مدتی پیش در فضای مجازی نامه مدیر یک داروخانه به یک پزشک منتشر شد که در آن از پزشک خواسته شده بود با توجه به این که تاریخ انقضای برخی داروها نزدیک است بهتر است آقای دکتر این داروها را برای بیمارانش تجویز کند تا آنها ضرر نکنند.

پزشک خانواده نیست

همه آنها که کارشان به دوا و دکتر کشیده است می‌دانند پیدا کردن پزشکی حاذق و مطمئن، اصلا آسان نیست. همه ما این تجربه را داریم. بخش قابل توجهی از این آشفته بازار را باید به پای مسئولان نوشت، زیرا آنها نتوانسته‌اند پزشک خانواده را در کشور گسترش دهند و فراگیر کنند. در واقع اگر پزشک خانواده در کشور فراگیر شود بسیاری از هزینه‌های بهداشت و درمان کشور کم می‌شود.

به این شکل می‌توان هزینه‌ای را که بیماری به کشور تحمیل می‌کند کم کرد، زیرا پزشکان خانواده ارتباط مناسبی با بیماران دارند و نمی‌گذارند بیماری افراد حاد شود و برای درمان، آنها را به بهترین شکل راهنمایی می‌کنند. در واقع به این شکل افراد سرخود به پزشکان متخصص مراجعه نمی‌کنند تا هزینه بیشتری را متحمل شوند.

اما غفلت از این مهم سبب شده اکنون بسیاری از مردم از یکدیگر سراغ پزشکان حاذق را بگیرند. شرایط به قدری نامناسب است که خیلی‌ها در این خصوص تجربه‌های مشترکی دارند. برای نمونه برخی ‌حتی ‌در اتوبوس یا تاکسی از مسافران نشانی پزشک می‌گیرند. نادره حسینی، خانم 56 ساله و خانه‌داری است که به درمانگاه آمده، آن طور که خودش تعریف می‌کند او‌ برای یک فامیل‌، دوستان‌ و همسایه‌هایش‌ مرجعی برای یافتن پزشک حاذق است. او درباره مشخصات پزشک خوب می‌گوید دکتر خوب پولکی نیست، برای درمان برو و بیا ندارد و داروی الکی نمی‌نویسد‌.

او می‌گوید پزشکان کمی هستند که برای مشاهده نتایج آزمایش از بیماران حق ویزیت دوباره نمی‌گیرند. به نظر او و تعدادی دیگر از بیماران این مساله نیز یکی دیگر از مشخصات پزشک خوب است.

بیمار دیگری می‌گوید بعضی از پزشکان نیز بی‌حوصله و عصبانی هستند آن‌قدر که حتی بیمار جرات نمی‌کند از آنها درباره مشکلش سوال کند‌.

نگاه مکانیکی به بیمار

سرانجام پس از چند دقیقه گفت‌وگو با بیمارانی که در درمانگاه حضور دارند به سراغ یکی از پزشکان می‌رویم تا با او درباره این مشکل بیماران صحبت کنیم.

آن طور که دکتر حسام ابوطالبی می‌گوید‌ افراد در هر مقامی که هستند از معلم و مدیر گرفته تا قاضی و پلیس ‌باید در مقابل مراجعانشان رفتارهای حرفه‌ای و تخصصی داشته باشند و از این حیث، پزشکی هم مثل سایر مشاغل است، با این تفاوت که پزشکان بیش از سایر شغل‌ها در معرض قضاوت عمومی هستند و مراجعات آنها محدود به بیمارانی می‌شود که دردها و گرفتاری‌ها ناتوانشان کرده است.

این پزشک عمومی می‌گوید: به عنوان یک پزشک شاهد هستم امروز جریان‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مثل سایر مشاغل بر پزشکی هم اثر گذاشته است و گاهی می‌بینیم خواسته یا ناخواسته، نگاهی مکانیکی به بیمار پیدا می‌کنند.

برخی کارشناسان این حوزه تاکید می‌کنند این روزها تعداد بیمارانی که‌ از نگاه بی‌تفاوت و مادی پزشکان هراس دارند کم نیست، در حالی که در جهان پزشکی ثابت شده اگر بیمار از کادر درمان مثل پزشک و پرستار احساس بی‌تفاوتی ببیند در مقابل درمان مقاوت می‌کند و اثر بخشی کادر درمان کاهش می‌یابد.

پزشک جوان ادامه می‌دهد: همه پزشکان می‌دانند اگر این رویکرد را دنبال کنند معمولا تلاششان برای درمان به شکست می‌انجامد و این یعنی پزشک در روند درمان باید بتواند ارتباط دوسویه برقرار کند، یعنی ارتباطی که بر پایه برابری و احترام بین پزشک و بیمار است که دراین ارتباط پزشک و بیمار همسان‌ هستند و پزشک تنها در یک رابطه انسانی با بهره گرفتن از اندوخته علمی و تجربه‌اش به آنالیز بیماری می‌پردازد.

احترام به خود

بیشتر بیمارانی که اعتمادشان به پزشکان جلب شده است می‌گویند همین که پزشک برای شنیدن حرف‌های آنها وقت می‌گذارد اندکی از استرس‌شان کاسته می‌شود و به روند درمان امیدوارتر می‌شوند.

برای مثال خیلی از پزشکان که مورد توجه بیماران قرار می‌گیرند به مسائلی که برای بیماران مهم است، توجه می‌کنند؛ مثلا برای آنها پرونده تشکیل می‌دهند و سن، وزن، وضعیت اقتصادی، وضعیت شغلی و تحصیلی بیمار را می‌پرسند تا ارتباط آن را با بیماری و تاثیر آن را بر درمان ارزیابی کند.

دکتر ابوطالبی در این باره توضیح می‌دهد: دانستن شغل یک بیمار و این که امکان تغییر شغل دارد، می‌تواند در درمان موثر باشد چون درمان، الگوریتم مشخصی دارد که پزشک هر چقدر بهتر بداند، می‌تواند تشخیص صحیح و درمان مناسب‌تری در پیش بگیرد. به گفته او، اگر پزشکی برای تشخیص مشکل بیمارش وقت صرف کند یعنی به خودش احترام گذاشته است.

بنابراین مسئولان باید برای فراگیرشدن طرح پزشک خانواده و نظام ارجاع که این ضعف‌ها را پوشــش می‌دهـــد تلاش کنند.

شهرزاد باباعلی‌پور