پیشنهاد‌های خانم مددکار

تازه‌ترین سریال اجتماعی شبکه یک، دست به روی همین موضوع گذاشته و کوشیده با روایت داستانی اپیزودیک، به این جرایم و راه‌های جبران‌شان بپردازد؛ عملی که در کنار آگاهی‌بخشی به مخاطبان، باعث آگاه‌تر شدن برخی از قضات کشور هم خواهد شد و می‌تواند آنها را به پیگیری و ادامه مسیر این قانون ترغیب کند.

محکومین این روزها در 30 قسمت در حال تولید برای شبکه یک سیماست و لیلا زارع، حسین محجوب، سیدمهرداد ضیایی، ساناز سماواتی، سپیده خداوردی، پژمان بازغی، سیروس گرجستانی، محمد فیلی، مریم کاویانی، نیما شاهرخ‌شاهی، کامران تفتی، مریم سعادت، شبنم قلی‌خانی، علی انصاریان و علی شادمان‌فر از جمله بازیگران این مجموعه هستند.

انبوه پرونده‌های قضایی

تعدادی میز چوبی، صندلی‌هایی پلاستیکی برای مراجعان و شماری پرچم و کتاب‌ها و پرونده‌های پراکنده روی میزها، نشانه‌هایی گواه بر این مدعا هستند که سریال محکومین در این مکان در حال فیلمبرداری است. سرای محله المهدی واقع در یکی از محلات غرب تهران، این روزها میزبان گروه تولید این مجموعه نمایشی است و عوامل برای این که وقت دادگاه‌ها را نگیرند، خود دست به بازسازی لوکیشن دادگاه و مجتمع قضایی‌ در این سرای محله زده‌اند. البته محکومین از آنجا که مجموعه‌ای اپیزودیک است، از لوکیشن‌های گوناگون تشکیل شده و داستان‌های مختلفش در فضاهایی جداگانه فیلمبرداری می‌شود؛ با این حال این دادگاه و مجتمع قضایی به عنوان اصلی‌ترین لوکیشن قسمت‌های مختلف مجموعه و در واقع حلقه وصل داستان‌هاست. فضای این سرای محله و فرم اداری بودن ساختمان آن و وجود اتاق‌های متعددش هم به کمک آمده و در ترسیم دقیق این فضا عوامل را یاری رسانده است.

وقتی به پشت صحنه محکومین می‌رسیم، گروه تازه کار روزانه‌شان را آغاز کرده‌اند و پس از چینش دقیق وسایل و تجهیزاتشان، با فرمان کارگردان (سیدجمال سیدحاتمی) شروع به فیلمبرداری می‌کنند. در این اپیزود، سیدمهرداد ضیایی در نقش یک فروشنده دارو، دارویی تاریخ مصرف گذشته را به پدر یک کودک بیمار فروخته و موجب وخیم‌تر شدن حالش شده است. او در دادگاه اعلام می‌کند که از فاسد بودن دارو اطلاع نداشته و قاضی حکم به مجازات جایگزین حبس برای او می‌دهد.

بهانه‌ای برای فرهنگ‌سازی

سیدحاتمی که پیش از این در تلویزیون در نقش دستیار کارگردان فعالیت و کارگردانی سینما را هم تجربه کرده است، اهل آسان‌گیری نیست. بارها و بارها متن را با بازیگرانش چک می‌کند و از آنها می‌خواهد طبق دیالوگ‌های فیلمنامه پیش بروند. حواسش به لحن‌ها و حرکات مختلف هست و بارها دستور تکرار یک برداشت را می‌دهد. او درخصوص چگونگی رسیدن به ایده ساخت این اثر به جام‌جم می‌گوید: تک‌تک آثارم تاکنون با درون‌مایه اجتماعی بوده‌اند و هنگامی که آقای مفید (تهیه‌کننده کار) ایده این مجموعه را با من در میان گذاشت، دیدم که این ایده هم مضمونی اجتماعی دارد. سریال محکومین به بهانه پرداختن به موضوع حکم جایگزین، به بیان یک‌سری آسیب‌های اجتماعی هم می‌پردازد و لذا از این ایده استقبال کردم.

مجازات حکم جایگزین، بتازگی جای خود را در فضای حقوقی و قضایی کشور باز کرده و فرهنگ تازه‌ای است که می‌تواند به اصلاح اجتماعی هم کمک کند. سیدحاتمی در خصوص این‌که چقدر در اثرش به اطلاع‌رسانی نسبت به این قانون پرداخته است، توضیح می‌دهد: تلاش می‌کنیم به مردم اطلاع بدهیم که این حق را دارند درخواست مجازات جایگزین حبس کنند. از طرفی مایلیم قضات هم تشویق شوند که از احکام جایگزین بیشتر استفاده کنند و این حکم را برای مجرمان صادر کنند.

مجموعه اپیزودیک محکومین قرار است از دی‌ماه به روی آنتن برود. بر همین اساس و برای سریع‌تر آماده شدن کار، گروه به دو بخش تقسیم شده و در قالب دو گروه جداگانه فیلمبرداری کار را پیش می‌برند که در این تصمیم، سیدحاتمی کارگردانی 20اپیزود و حسین قناعت کارگردانی ده اپیزود از مجموعه را عهده‌دار است. این کارگردان خاطرنشان می‌کند: ما دو گروه جدا از هم هستیم و به لحاظ تیم بازیگران و متن کاملا تفاوت داریم؛ تنها نقطه اشتراک ما همان موضوع مجازات جایگزین است و این نگاه را دنبال می‌کنیم.

تاثیرگذار و دغدغه‌مند

با توجه به اپیزودیک بودن ساختار این مجموعه تلویزیونی، شخصیت «هستی ستوده» تنها بازیگر ثابت است که در داستان‌های مختلف حضور دارد. او همان کسی است که به حکم قانون و قاضی دادگاه، مجازات‌هایی را جایگزین حبس برای محکومین مختلف در نظر می‌گیرد و با قبول و اعلام رضایت قاضی، آن حکم جایگزین حبس فرد گناهکار می‌شود. نقش شخصیت ستوده را در این مجموعه تلویزیونی لیلا زارع ایفا می‌کند؛ بازیگری که مخاطبان تلویزیونی نخستین بار او را با بازی در سریال «ارمغان تاریکی» شناختند.

زارع به خبرنگار ما می‌گوید: از آنجا که کار به دو گروه تقسیم شده و هر دو گروه همزمان مشغول فیلمبرداری هستند، نمی‌توانم در هر دو بازی کنم و لذا فقط در 20 قسمتی که آقای سیدحاتمی کارگردانی می‌کند، ایفاگر نقش این مددکار قضایی هستم.

این بازیگر تاکید می‌کند: در این مجموعه به رویکرد حکم جایگزین حبس می‌پردازیم و در خصوص این قانون به مخاطبان آگاهی می‌دهیم. اتفاقی که در جامعه‌مان کمتر پرداخته شده و بسیاری از افراد اطلاعی نسبت به آن ندارند.

بازیگر نقش مددکار قضایی سریال محکومین معتقد است: شخصیت هستی بدرستی نوشته شده است و ما در طول مجموعه، وارد زندگی شخصی‌اش هم می‌شویم. کاراکتر بیرونی او، آدمی است که در مواقعی درگیر احساسات هم می‌شود. او دغدغه‌مند است و نمود رفتارها و تاثیرگذاری‌اش را در مجموعه می‌توانیم ببینیم.

داستان‌هایی به‌روز و اجتماعی

محکومین از حضور بازیگران متعددی بهره جسته است. بازیگران شناخته شده تلویزیون و سینما که به صورت مهمان، در اپیزودهای مختلف مجموعه حضور یافته و مقابل دوربین رفته‌اند. سیدمهرداد ضیایی یکی از این بازیگران است که در قالب یک فروشنده دارو که به مجازات جایگزین حبس محکوم شده، در این مجموعه ایفای نقش می‌کند. ضیایی می‌گوید: مهم‌ترین دلیل بازی‌ام در محکومین، حضور سیدجمال سیدحاتمی است. او کارگردانی بشدت محترم، عزیز و کاربلد است. ضمنا فیلمنامه محکومین را هم بسیار پسندیدم. نقشم در عین کوتاه بودنش بسیار دل‌پسند است و می‌دانم که سایر اپیزودهای مجموعه هم همین ویژگی خوب و اجتماعی را دارند.

ضیایی معتقد است: فیلمنامه محکومین در وهله اول به روز است. از اجتماع کنونی جامعه‌مان دور نیست و حرف دل جامعه را می‌زند. این نکته مهمی است.

کیفیت قابل توجه «محکومین»

حسین محجوب از جمله بازیگران محترم و شناخته شده تلویزیونی است که مخاطبان بازی‌اش در نقش خلیل مجموعه «صاحبدلان» را هیچ‌گاه از خاطر نمی‌برند. این هنرمند بعد از مدتی دوری دوباره به عرصه بازیگری بازگشته و ایفاگر نقش قاضی در یکی از اپیزودهای این مجموعه تلویزیونی شده است. محجوب درخصوص ویژگی‌های نقشی که بازی‌اش می‌کند، به جام‌جم توضیح می‌دهد: خصوصیات خاص و ویژه‌ای را در نقش نمی‌بینیم. ما شاهد تنها یک روز از زندگی کاری این قاضی هستیم و به همین خاطر خیلی نتوانسته‌ایم به ابعاد مختلف زندگی شخصی‌اش بپردازیم. این بازیگر گزیده‌کار از دلیل انتخاب نقشش این‌طور می‌گوید: این مجموعه با دقت نوشته شده است و فیلمنامه خوبی دارد و در میان آثار نمایشی دیگر، به نظرم کیفیت قابل توجهی دارد. البته همان‌طور که به آقای سیدحاتمی گفته‌ام، می‌توانست بهتر هم باشد.

مجازات جایگزین حبس چیست؟

براساس ماده 66 قانون مجازات اسلامی، مرتکبان جرایم عمدی که حداکثر مجازات قانونی آنها‌ 91 روز تا شش ماه حبس است، به جای حبس به مجازات جایگزین حبس محکوم می‌شوند؛ مگر این‌که به دلیل ارتکاب جرم عمدی، دارای سابقه محکومیت کیفری باشند و از اجرای آن پنج سال نگذشته باشد.

زهرا غفاری