کدام واژه برجام بهانه ای برای ترامپ شد؟/ زوایای پنهان تحریم های ضد ایرانی کنگره

حسین کنعانی مقدم در گفت‌وگو با جام جم آنلاین در خصوص طرح ضد برجامی سناتورهای جمهوری خواه ناظر بر محدودیت ساخت و آزمایش موشک در ایران و نیز اعمال فشار برای بازدید مراکز نظامی کشورمان، گفت: قبل از توافق نامه برجام مسئله «پی ام دی» یا همان ابعاد نظامی احتمالی برنامه هسته ای ایران یکی از مباحث مناقشه آمیزی بود که با تلاش های دیپلماتیک ما این پرونده برای همیشه در آژانس بین المللی انرژی اتمی بسته شد.

وی با بیان اینکه یکی از شروط اصلی جمهوری اسلامی ایران برای نسشتن بر سر میز مذاکره با غرب مختومه شدن پرونده پی ام دی بود افزود: اما آنچه از مواضع کنگره به تأسی از ترامپ در ماه های گذشته بر می آید، آنها به دنبال بازگرداندن موضوعات نظامی به برجام و پیوند دوباره آن با برنامه صلح آمیز هسته ای ایران هستند. از این رو رئیس دولت آمریکا سناتورهای همسو با خود در کنگره را تشویق می کند تا طرحی تهیه کنند تا بواسطه آن ایران تن به بازدید از مراکز نظامی خود دهد!

این کارشناس سیاست خارجی در تشریح دیگر ابعاد طرح ضد برجامی سناتورهای آمریکا خاطر نشان کرد: در مجموع کنگره آمریکا با تهیه این طرح تلاش دارد زمینه فشار بر حضور منطقه ای ایران و نیز محدود سازی برنامه موشکی را فراهم کرده و از سوی دیگر روند تحریم سپاه در قالب «قانون کاتسا» را تسهیل کند.

کنعانی مقدم اقدامات چند ماه اخیر ایالات متحده را در راستای تکمیل قطعات پازل ترامپ با هدف بر هم زدن توافق هسته ای با ایران دانست و تصریح کرد: ترامپ قصد دارد با اعمال فشارهای سیاسی مضاعف بر ایران و وضع تحریم های جدید فرا برجامی هزینه های دولت خود در قبال تعهدات برجام را کاهش داده و در مقابل هزینه های سیاسی و اقتصادی جمهوری اسلامی را افزایش بخشد.

وی با اشاره به تذکراتی که خود شخصا در زمان مذاکرات هسته ای در خصوص برخی واژگان چند پهلو در متن برجام به مسئولان امر داده است، ابراز داشت: وقتی در متن برجام عبارت «satisfaction» به معنی رضایت مندی (گروه 1+5 از اقدامات ایران) وجود دارد، طبیعتا این کلمه بار حقوقی شناوری به همراه دارد و دولتی همچون ایالات متحده می تواند با اعلام عدم رضایت از مفادی که این واژه در آن قرار دارد شانه خالی کند.

کنعانی مقدم ادامه داد: بنظر می رسد رییس جمهور آمریکا از این گونه عبارت موجود در سند برجام سوء استفاده می کند و عدم رضایت مندی خود از اقدامات(نظامی و منطقه ای) ما را اعلام می دارد و ادعا می کند که ایران به روح برجام پایبند نیست.
وی از منظر حقوقی به تحلیل توافقات بین المللی پرداخت و تاکید کرد: در توافقات مذکور آنچه در متن قرارداد آمده و تصویب رسیده است ملاک عمل و تصمیم گیرهای آتی است و اینکه ترامپ مدعی است ایران روح برجام را نقض کرده یک علامت سئوال مهم به همراه دارد.
این کارشناس سیاست خارجی با نگاهی به برخی از توافق نامه های بین المللی اظهار داشت: توافق نامه هایی تحت عنوان «Gentelman Agreement» یعنی توافق خارج از متن معاهده وجود دارد. از این رو معلوم نیست چه توافقی میان گروه 1+5 منهای ایران بین غربی ها صورت گرفته که ترامپ دایما در قالب نقض روح برجام از سوی ایران تاکید دارد.

وی در تکمیل این فرضیه گفت: اینطور گمان می رود، چند تن از اعضای غربی گروه 1+5 در پس پرده، بر سر مسایلی همچون محدود کردن حضور کشورمان در منطقه، جلوگیری از حمایت ایران از جنبش های آزادی بخش و کاهش قدرت نظامی به توافقاتی دست یافته اند تا آن را بعد از برجام مطالبه کنند. لذا بنظر می رسد زمان آن اکنون فرارسیده است ولی چون طرف ایرانی در جریان ماجرا قرار نداشته قطعا زیر بار چنین بدعتی نخواهد رفت.

کنعانی مقدم در پاسخ به این سئوال که چرا اروپایی ها که با جمهوری اسلامی ایران مواضع نزدیکتری دارند در قبال نقض برجام طرف آمریکایی اقدام عملی نکرده و تنها آن را محکوم می کنند، گفت: آنها از ابتدا قصد داشتند خود را شریک برجام کنند تا از منافع اقتصادی آن منتفع شوند. در شرایط کنونی اروپا تلاش دارد در چارچوب برجام رفتار کند اما از طرفی حاضر نیست به طور جدی در برابر نقض برجام آمریکا ایستادگی کند. بنابراین آنها یک سیاست الا کلنگی را دنبال می کنند.

کنعانی مقدم اضافه کرد: ترامپ بشدت ناراحت این مسئله است که باید در چارچوب اجرای برجام هزینه هایی را پرداخت کند ولی در اصل منافع اقتصادی برجام به جیب چین و روسیه و اروپا می رود. به همین خاطر ترامپ قصد دارد به هر نحوی شده قاعده بازی را بر هم زند.

این کارشناس سیاست خارجی عمده دغدغه واشنگتن در توافق هسته ای را بحث اقتصادی بشمار آورد و تصریح کرد: در این میان بنظر می رسد روسها و چینی ها هم در نهایت چاره ای جز همراهی سیاست اقتصادی آمریکا در برجام ندارد.

وی با طرح این موضوع که آمریکا در برجام به زعم خود بدنبال اتخاذ سیاست نفت و در برابر غذا در دراز مدت علیه ایران است، خاطر نشان کرد: به این معنی که کاخ سفید تلاش می کند ایران را تحریم مضاعف کند. یعنی از طرفی آمریکا به ایران امکان می دهد در غالب توافق هسته ای نفت خود را به میزان 2 میلیون بشکه به بازار عرضه کند اما برای هزینه کرد آن، ما را با محدودیتهایی مواجه سازد.

وی افزود: البته جمهوری اسلامی ایران این طرح را باطل می داند و اجازه تحمیل چنین مسایلی را نخواهد داد. لیکن آمریکایی ها تمام سعی خود را بکار می گیرند تا ایران نه اینکه منافع کمتری بلکه از هیچ نفعی در توافق هسته ای با غرب بهره مند نشود و به همین ترامپ دلیل آمارهای همچون 150میلیارد دلار و یا 2 میلیارد دلار پرداخت نقدی که به ایران ارسال کرده دایما در رسانه ها برجسته می کند.
محمدرضا شجاعیان/ جام جم آنلاین