بی‌اعتنایی بازار به تهدیدات ترامپ

بازارهای شاخص اقتصادی کشور از جمله بورس و بازار ارز که در اوایل هفته جاری با رفتارهای هیجانی سهامداران بورس و همین‌طور فعال شدن سفته‌بازان ارزی دچار نوسانات غیرمنطقی شده بود، در دو روز اخیر با مداخله بانک مرکزی و اطمینان بخشی مسئولان اقتصادی کشور دوباره به مدار ثبات و آرامش برگشته است.

پس از آن‌که قیمت دلار از اواخر هفته گذشته صعودی شد و شنبه هفته جاری به بالای 4000 تومان رسید؛ بیم آن می‌رفت که دلار رکوردهای جدیدی به جای بگذارد، اما از صبح چهارشنبه با عرضه دلار با قیمت پایین از سوی بانک مرکزی، هیجانات در بازار ارز کنترل شد.

رشد قیمت دلار از نفس افتاد

اطمینان بخشی نسبتا با تاخیر مسئولان اقتصادی کشور درباره مقطعی بودن رشد قیمت دلار از یک سو و نیز عبور از تقاضای هیجانی ایجاد شده ناشی از نااطمینانی از آینده مبادلات ارزی در صورت خروج آمریکا از برجام، سبب شد تا روند افزایشی قیمت دلار در بازار آزاد اندکی نزولی شود.

در ابتدای هفته جاری، رسانه‌های آمریکایی اعلام کردند که به احتمال زیاد دولت ترامپ این هفته در گزارشی به کنگره پایبند نبودن ایران به برجام را اعلام می‌کند؛ از سوی دیگر چند هفته پیش سخنگوی دولت در موضعی بی‌موقع، از محقق نشدن پیش‌بینی درآمد حاصل از فروش نفت در بودجه امسال و احتمال وقوع کسری خبر داد و اعلام کرد که سعی می‌شود با صرفه‌جویی در منابع، این کسری جبران شود.

این تلنگر روانی کافی بود تا معامله‌گران بازار ارز دست به کار شوند که اثر آن در روند افزایش قیمت دلار در روزهای ابتدایی هفته دیده شد و حتی در روزهای دوشنبه و سه‌شنبه این هفته 17 و 18 مهر میانگین قیمت فروش اسکناس دلار در طول روز بالای
4000 تومان باقی ماند.

با اوج گرفتن فعالیت معامله‌گران بازار ارز و به دلیل مقطعی و غیرمنطقی بودن افزایش قیمت‌ها، بانک مرکزی هرچند با تاخیر اما ورود خود را به بازار تقویت کرد و از دیروز با عرضه دلار به قیمت ارزان‌تر از بازار آزاد، توانست از روند صعودی قیمت‌ها بکاهد.

شیوه بانک مرکزی در تأمین اسکناس موردنیاز بازار آزاد این است که ارزهای عمده را با نرخ‌هایی کمتر از بازار آزاد به صرافی‌های منتخب خود که بسیاری از آنها به بانک‌های بزرگ کشور وابسته هستند، می‌فروشد و مشتریان می‌توانند به طور روزانه تا سقف سالانه 5000 دلار برای اشخاص حقیقی و صد هزار دلار برای اشخاص حقوقی ارز خریداری کنند.

دیروز برخی صرافی‌های میدان و خیابان فردوسی نرخ فروش ارز را به 4007 تا 4009 تومان کاهش دادند.

این کاهش به واسطه عرضه ارز مداخله‌ای بانک مرکزی از طریق این صرافی‌ها بود. همین اقدام موجب شکل‌گیری صف در مقابل این صرافی‌ها شد. دیگر صرافی‌ها نیز در دامنه قیمتی 4030 تا 4050 تومان دلار می‌فروختند. اگر بانک مرکزی در بازار ارز مداخله نمی‌کرد، امکان افزایش قیمت دلار تا 4100 تومان هم وجود داشت.

دولت مخالف کاهش ارزش پول ملی است

اظهارات مسئولان دولتی در روزهای اخیر درباره ثبات بازارهای کشور در برابر تهدیدات آمریکا نسبت به برجام و پرهیز دادن مردم از رفتارهای هیجانی، تا حدودی در بازگشت آرامش به بازار سرمایه و بازار ارز، موثر بود.

مثلا محمدباقر نوبخت، سخنگوی دولت سه‌شنبه در نشست خبری خود این ادعا را که دولت برای جبران کسری بودجه در افزایش نرخ دلار و سکه مشارکت دارد رد کرد و گفت: دولت با کاهش ارزش ریال در برابر دلار به صورت غیرمنطقی مخالف بوده و سیاست دولت مدیریت نرخ ارز شناور است.

وی ادامه داد: دولت از تضعیف پول ملی متضرر می‌شود زیرا اگر قیمت یک دلار چند تومان افزایش پیدا کند، از نظر روانی بر قیمت کالاهای دیگر تأثیر می‌گذارد که ما مخالف این اتفاق هستیم.

سخنگوی دولت اظهار کرد: رئیس‌جمهور نسبت به افزایش قیمت دلار و تضعیف پول ملی حساس است و در جلسات این موضوعات را به‌صورت جدی دنبال می‌کند. وی تصریح کرد: ممکن است تا پایان هفته، ترامپ حرف‌هایی بزند، اما نباید باعث آشفتگی شود و بازار را تحت‌تأثیر این ناآرامی قرار دهیم.

سخنان ترامپ اثر بلندمدت در بازار ارز ندارد

از سوی دیگر، ولی‌الله سیف، رئیس‌کل بانک مرکزی درباره تحولات اخیر در بازار ارز گفت: ارزهای مختلف در دنیا نوساناتی دارد و چیز عجیبی نیست و حتی قوی‌ترین ارزها هم دچار نوسان نرخ برابری با ارزهای دیگر می‌شود.

رئیس ‌کل بانک مرکزی ایران با کم‌اثر دانستن آثار سخنان ترامپ در بازار ارز تاکید کرد: اوج تأثیر حرف‌های ترامپ در امور بانکی آثار هیجانی است که ممکن است در بازار ارز ایجاد شود، اما این اثرات، بلندمدت نخواهد بود و این‌گونه حرف‌ها در هیچ اقتصادی نمی‌تواند اثرات بلندمدت داشته باشد.

وی افزود: به دلیل شفافیتی که در بازار وجود دارد، شاید حرف‌های خاص اصلا اثری هم نداشته باشد و اگر اثری هم داشته باشد، موقت و زودگذر خواهد بود و نباید فعالان حاضر در بازار تحت‌تأثیر این هیجانات قرار گیرند.

وی اظهار کرد: طی پنج سال گذشته نمونه‌های بارزی از این آثار موقت را در کشور داشتیم که نوسانات کوچک ایجاد شده ولی بلافاصله تبدیل به وضعیت باثبات شد. رئیس‌کل بانک مرکزی اضافه کرد:‌ بُردار نرخ بازدهی بازارهای دارایی داخلی به نحوی است که نرخ سود واقعی سیستم بانکی به نحو مطلوبی مثبت بوده و در مقایسه با بازدهی بازار ارز که توأم با ریسک است، بسیار جذاب‌تر است. همین باعث می‌شود منابع مالی هموطنان ضمن برخورداری از بازدهی مناسب و بدون ریسک در نظام بانکی، صرف حمایت از تولید و اشتغال کشور شود و بازار ارز نیز با وجود تلاش سفته‌بازان ارزی در ایجاد نوسان و بهره‌برداری از حاشیه سودهای کوتاه‌مدت، بتواند در طول زمان به روند با‌ثبات خود متناسب با تحولات متغیرهای اقتصادی ادامه دهد.

سوداگران ارز ضرر می‌کنند

معاون اقتصادی رئیس‌جمهور نیز گفت: اقتصاد ایران بسیار بزرگ‌تر از آن است که تحت تاثیر سخنرانی و صحبت‌های یک مسئول دولت دیگر قرار گیرد. به گزارش خبرگزاری صداوسیما، محمد نهاوندیان در حاشیه جلسه هیات دولت افزود: با توجه به اتخاذ سیاست‌های اقتصاد مقاومتی ما اکنون در شرایطی بسیار بهتر از گذشته ایستاده‌ایم و روی پای خود هستیم، مثلا اگر امروز ذخیره کالاهای اساسی را نسبت به سال 92 مقایسه کنیم، می‌بینیم شرایط بهتر شده است.

وی افزود: بعضی از شتابزدگی‌های کوتاه‌مدت ممکن است به ضرر سوداگران منجر شود. محمد نهاوندیان گفت: بانک مرکزی در شرایط بسیار خوبی قرار دارد و با توجه به گشایش‌های بعد از برجام می‌توان با اطمینان پیش‌بینی کرد آرامش در بازار ارز ادامه خواهد داشت.

وضعیت بورس

در بورس نیز که در یکی دو هفته اخیر شاخص بشدت نزولی شده و 1300 واحد کاهش یافته بود، از دوشنبه تا چهارشنبه بازار رو به ثبات رفت و شاخص دوباره سبزپوش شد. دیروز شاخص‌کل بورس با رشد اندک 9 واحدی به 84744 رسید تا برای سومین روز متوالی، شاخص صعودی باقی بماند. کارشناسان بازار سرمایه معتقدند هرچند سودآوری اکثر شرکت‌های بورسی، عالی نیست اما وضعیت شرکت‌ها تا پایان سال مناسب پیش‌بینی می‌شود و سقوط شاخص به علت هیجانات سیاسی سهامداران بوده است.