پیش‌بینی 20 کارشناس سیاسی از رفتار ترامپ

آن‌طور که کاخ سفید پیش از این اعلام کرده‌ بود دونالد ترامپ، امروز در یک سخنرانی سیاست‌های جدید کشورش در قبال ایران و موضوع برجام را اعلام می‌کند و آن‌طور که پیش‌بینی می‌شود احتمالا مدعی خواهد شد که جمهوری اسلامی ایران به برجام پایبند نبوده است.

این آغاز فرآیندی است که ترامپ قصد دارد از طریق آن ایران و سایر اعضای 1+5 را تحت فشار قرار دهد و به قول بی‌بی‌سی فارسی با پاسی که به کنگره می‌دهد زمینه‌ای را فراهم کند تا ایران را درخصوص مواردی ازجمله توانمندی‌های موشکی و فعالیت‌های منطقه‌ای بر سر میز مذاکره بنشاند.

این درحالی است که جمهوری اسلامی ایران به صورت قاطع اعلام کرده برجام به هیچ‌وجه قابل مذاکره نیست و این موضوعی است که در کشورمان تقریبا همه درباره آن متفق‌القو‌ل‌اند.

نشست غیرعلنی دیروز مجلس که با حضور وزیر امورخارجه برگزار شد، نمونه‌ روشنی از این همدلی بود؛ جایی که حتی کریمی‌ قدوسی که از منتقدان جدی سیاست خارجی است از محمدجواد ظریف درباره مواضع شجاعانه‌اش حمایت کرد و وزیرامور خارجه و منتقدانش در یک صف واحد قرار گرفتند.

آن‌طور که خبرگزاری فارس به نقل از نمایندگان درباره جلسه غیرعلنی دیروز گزارش کرده، ظریف در سخنان خود با تاکید بر این‌که همه پیش‌بینی‌ها درخصوص اقدامات آمریکا انجام شده، تاکید کرده است که هرگز مذاکره هسته‌ای مجدد نخواهیم داشت.

ظریف در این جلسه بصراحت گفته «نگران نباشید؛ مشکلی برای کشور به وجود نمی‌آید؛ حتی اگر آمریکا کارشکنی هم بکند بازار و شرایط کشور را با همکاری یکدیگر مدیریت می‌کنیم.»

براساس این گزارش، پس از اظهارات ظریف، جواد کریمی‌قدوسی نزد وزیر خارجه می‌رود و با وی مصافحه و از مواضعش قدردانی می‌کند و ظریف هم با لبخندی واکنش نشان می‌دهدمنتقدان دیگر هم نزد وزیر امورخارجه می‌روند؛ «آقای ظریف! بر مواضعت برای تامین منافع کشور بایست، ما هم حمایتت می‌کنیم». نشست غیرعلنی هم که تمام می‌شود، نمایندگان از جریان‌های مختلف سیاسی، وزیر امورخارجه را همراهی می‌کنند تا از صحن خانه ملت خارج شود و همه در یک صف ایستاده‌اند.

همدلی نمایندگان و مسئول دستگاه دیپلماسی درحالی است که یکی دو روز قبل نیز شاهد همین هم‌صدایی میان محمدجواد ظریف و سردار سرلشکر محمدعلی جعفری، فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب بودیم و این پیامی روشن برای آمریکاست تا بداند در داخل ایران، تکلیف همه درباره بدعهدی آمریکا روشن است و صدایی واحد از کشورمان به گوش خواهد رسید.

در همین حال در آستانه اعلام سیاست‌های جدید آمریکا از سوی ترامپ، رایزنی‌های بین‌المللی در این زمینه ادامه دارد و درحالی که سه‌شنبه شب نخست‌وزیر انگلیس با رئیس‌جمهور آمریکا درباره برجام گفت‌وگو کرده بود، دیروز علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی در لندن با بوریس جانسون، وزیر خارجه انگلیس دیدار کرد.

خروج آمریکا ثبات خاورمیانه را برهم می‌زند

در همین حال وزارت خارجه روسیه تاکید کرد: اگر واشنگتن اعمال تحریم‌های قبلی علیه تهران را ازسربگیرد، ایران به طور کامل حق دارد تا اجرای توافق‌نامه هسته‌ای را متوقف کند.

به گزارش خبرگزاری صداوسیما و به نقل از شبکه تلویزیونی المیادین، وزارت امور خارجه روسیه تاکید کرد: خروج آمریکا از توافق‌نامه هسته‌ای باعث برهم خوردن ثبات خاورمیانه می‌شود و بر ثبات جهانی هم تاثیر خواهد گذاشت. مسکو منفعت واشنگتن در خروج از توافق‌نامه هسته‌ای ایران را درک نمی‌کند.

در داخل آمریکا نیز رایزنی‌ها درباره اقدام احتمالی ترامپ درباره برجام شدت گرفته و قانونگذاران دموکرات دیروز در نشستی با مذاکره‌کنندگان ارشد آمریکایی از جمله جان کری و ارنست مونیز وزیران خارجه و انرژی اوباما و نیز وندی شرمن معاون سابق وزارت خارجه که در مذاکرات هسته‌ای با ایران حضور داشتند، به بررسی سناریوهای احتمالی پیش‌روی برجام پرداختند.

در آستانه اعلام نظر ترامپ درباره برجام، روزنامه جام‌جم در گفت‌وگو با کارشناسان، به بررسی سناریوهای احتمالی و واکنش جمهوری اسلامی ایران به اقدامات آمریکا پرداخته است.

فواد ایزدی / استاد دانشگاه:

ترامپ در برجام باشد یا نه، برجام چندان خاصیتی برای ما نداشته است؛ چراکه بسیاری از تحریم‌ها همچنان باقی مانده است. بنابراین نباید به گونه‌ای صحبت کنیم که از برجام راضی هستیم. باید خودمان به سمت فعالیت‌هایی که برای طرف مقابل هزینه زا باشد، برویم. باید به اقداماتی بیندیشیم که برای آمریکا هزینه‌زا باشد اما متاسفانه این کار را انجام نداده‌ایم.

نباید صرفا منتظر رفتار و واکنش آمریکا در قبال برجام باشیم. در این ارتباط می‌توان اقداماتی انجام داد که نقض برجام نیز محسوب نمی‌شود. می‌توان به برخی اقدامات از جمله تقویت مهندسی هسته‌ای کشور پرداخت و دولت هزینه و بودجه‌ای را برای آن پرداخت کند که در عین حال اینگونه اقدامات نقض برجام نیز محسوب نمی‌شود، اما پیامی برای طرف مقابل دارد.

باید ادبیات خودمان را اصلاح و اعلام کنیم که ورود و خروج به برجام صرفا در اختیار آمریکا نیست. اگر آمریکا خارج شود، ما هم نه تنها حق خروج از برجام بلکه خروج از «ان‌پی‌تی» را نیز داریم.

غلامحسین کرباسچی / دبیرکل حزب کارگزاران:

ترامپ در مجموعه تصمیم‌گیری‌های سیاسی جهان قابل پیش‌بینی نبوده و حالت شومنی را دارد که تلاش می‌کند با حرکات تبلیغاتی جلب توجه کند. بنابراین براساس برداشت من و مجموعه تفسیرهایی که در این زمینه دیدم، گمان می‌کنم دونالد ترامپ شاید دلش بخواهد حرکتی جنجال‌آفرین مثل بیرون آمدن از برجام داشته باشد، اما مجموعه سیاستمدارانی که در تیم او هستند، به لطایف‌الحیلی سعی می‌کنند به گونه‌ای او را تعدیل کنند. گرچه آنها هم تندرو هستند، اما مصالح بین‌المللی را بیش از ترامپ تشخیص می‌دهند. در مجموع من گمان نمی‌کنم مجموعه سیاستمداران و سیستم اداری ترامپ که به هر حال تا حدودی توانستند روال معقول‌تری را درباره حرکات و فعالیت‌های رئیس‌جمهور آمریکا اعمال کنند، بحث خروج از برجام و بهم زدن آن را اجرایی کنند اما به هر صورت یک جنجال تبلیغاتی با عناوینی مثل تحریم ایران و سپاه به‌راه می‌اندازند.

اما در مقابل، رویکرد ما باید معقولانه باشد. بنابراین ما نیازمند این هستیم که در مقابل حرکات نامعقول، سیاستی معقول، مقتدر و اندیشورزانه در پیش بگیریم. وزارت امور خارجه، ‌شورای امنیت ملی و محافلی که مربوط به مجلس هستند و مجموعه کسانی که در این کشور تصمیم‌گیری می‌کنند از چنین ویژگی برخوردار هستند و عاقلانه و به‌دور از احساسات و با نگاه به منافع ملی کشور تصمیم
خواهند گرفت.

حسین آبنیکی / رئیس پیشین مرکز توسعه سازمان انرژی اتمی

سیاست آمریکایی‌ها این است که ابتدا مذاکره می‌کنند و تعهداتی را به طرف مقابل تحمیل و طرف را وادار به اجرای تعهداتی می‌کنند، اما خودشان از اجرای تعهدات خود سر باز می‌زنند و طرف مقابل را متهم می‌کنند و کار را به مذاکره مجدد می‌کشانند تا باج جدید بگیرند و تعهدات جدیدی را به طرف مقابل تحمیل کنند و گام ‌به ‌گام جلو بروند. تلاش ترامپ این است که ما را متهم به نقض برجام کند تا پای میز مذاکره بکشاند.

اما در این شرایط به‌نظر می‌رسد مسئولان ما که در دوره‌ای نقض برجام از سوی آمریکایی‌‌ها را انکار یا توجیه می‌کردند، از این رفتار دست برداشته‌اند و به دنبال رفتارهای متقابل هستند. ما باید به آمریکایی‌‌ها این پیام را منتقل کنیم که اگر قرار است برجام از طرف آنان نقض شود عکس‌العملی متناسب و هم‌سطح با اقداماتشان از طرف ایران خواهند دید. اگر آنان تعهدات خود را انجام ندهند ما باید قانونی را که مجلس تصویب کرده و مصوبات شورای‌عالی امنیت ملی و شروط مشخص شده را حتما اجرا کنیم و توانمندی هسته‌ای کشور را به نقطه اول بازگردانیم.

جواد منصوری، کارشناس مسائل بین‌الملل

ترامپ می‌داند به مصلحت نیست بصراحت اعلام کند که آمریکا از برجام خارج شده است و بنابراین در پی آن است به کنگره اعلام کند که ایران برجام را نقض کرده و کنگره باید در این زمینه تصمیم‌گیری کند. کنگره هم بعد از مدتی تصمیمات مشخصی را بدون توجه به برجام و توافقات بین‌المللی در پیش خواهد گرفت. با این رویه هم تحریم‌ها را علیه ایران افزایش می‌دهند و از سویی دیگر در عرصه بین‌المللی وانمود می‌کنند که به صورت رسمی برجام را نقض نکرده‌اند. در مورد واکنش ایران هم متاسفانه حق اعتراضی برای ایران در برجام در نظر گرفته نشده است.

امیرحسین قاضی‌زاده / نماینده اصولگرای مجلس:

سابقه تاریخی آمریکا نشان می‌دهد که این کشور غیرقابل اعتماد است. در آمریکا هر رئیس‌جمهوری روالی جداگانه از اسلاف خود در پیش می‌گیرد تا ابزاری برای کنترل سیاست و اقتصادی در عرصه بین‌المللی داشته باشد. از روز اول هم دلسوزان کشور می‌گفتند که با توجه به این شیوه و رویکرد آمریکایی‌ها‌ خیلی نباید به قول و قرار آنها اعتنا کرد. البته ایران ناقض عهد نباید باشد اما حتما هم‌سطح آمریکایی‌ها و با همان ابزار پاسخ جدی باید بدهد. اگر ترامپ نقض برجام کرد ایران هم باید صراحتا اعلام کند که از برجام خارج می‌شود و از سویی دیگر اگر موضوع به کنگره ارائه شود، ایران هم باید بحث را به مجلس شورای اسلامی محول کند.

مهدی چمران/ فعال اصولگرا:

تصور نمی‌کنم ترامپ پایبندی ایران به برجام را اعلام کند. کنگره هم مسیر عدم پایبندی ایران به برجام را اعلام خواهد کرد، بنابراین باید قاطعانه عمل کنیم و پیش‌بینی‌هایی که از سوی مسئولان کشورمان در جهت مقابله با اقدامات طرف مقابل مطرح شده است را اجرایی کنیم، زیرا صرفا سخن گفتن از اقدامات قاطعانه کافی نیست.

سهیلا جلودارزاده / نماینده اصلاح‌طلب تهران:

امیدواریم هر تصمیمی که از سوی آمریکا گرفته شود از ناحیه عقلانیت ملت آمریکا گرفته شود. فارغ از این‌که ترامپ چه موضعی خواهد گرفت، ما آمادگی هر نوع دفاع از کشورمان را داریم. ضمن این‌که برجام، توافقی دوجانبه میان آمریکا و ایران نبوده و مجموعه مذاکراتی میان ایران و کشورهای 1+5 بود که ما به تعهدات خود عمل کردیم و هر کشوری نقض عهد کند، ماهیت خود را نشان می‌دهد.

بیژن نوباوه / نماینده تهران در مجلس نهم و فعال اصولگرا:

ترامپ صرفا با هیاهوهای سیاسی درصدد هماهنگی با دیگر کشورهای دنیا برای تحت فشار قرار دادن ایران است. این مساله مشهود است که قطعا آمریکا از برجام خارج نخواهد شد و فقط در پی این است که با این هیاهوهای سیاسی، امتیازاتی در جهت مذاکره برای کاهش توان موشکی ایران بگیرد. از سوی دیگر، به نظر می‌رسد وزارت امور خارجه ما هنوز پاسخ قاطعی به شکل عملی ارائه نکرده است. قطعا باید پاسخ عملی داده شود تا آمریکا برای تحت فشار قرار دادن ایران برای کاهش توانمندی موشکی، طمع بیشتری نکند.

شهروز برزگر / عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس:

ترامپ قصد دارد توافق برجام را مطابق قولی که به رای‌دهندگانش داشته، برهم بزند و البته در تلاش است این اقدام را از طریق کنگره این کشور اعمال کند.

بر این اساس ایران با قدرت باید در مورد رفتار آمریکا افشاگری کند و البته دستگاه دیپلماسی کشور در این قضیه باید فعال‌تر وارد شود. قطعا رفتار آمریکا بی‌پاسخ نخواهد ماند و مجلس شورای اسلامی در مصوبه‌ای که داشته، تمامی اقداماتی را که باید در مقابل آمریکا صورت گیرد، پیش‌بینی کرده است.

علی خرم / استاد دانشگاه و فعال اصلاح‌طلب:

ترامپ برای اعلام عدم پایبندی ایران با توجه به اظهارات قبلی خود به عدم پایبندی ایران به روح توافق هسته‌ای استناد خواهد کرد. در این‌صورت نیازی به اقدام قاطعانه از سوی ایران وجود ندارد، زیرا طرف مقابل بدون منطق و استدلال عمل می‌کند و در این صورت اجماع پشت ما قوی‌تر می‌شود، اما در صورتی که به‌جز آمریکا شاهد تحریم‌های دیگری نیز از سوی اروپا و... باشیم در این صورت این موضوع خط قرمز ما خواهد بود و دیگر زمینه‌ای برای پایبندی ایران به برجام وجود نخواهد داشت.

محمدجعفر جوادی ارجمند/ استاد دانشگاه:

پیش‌بینی‌ها حکایت از ارجاع برجام به کنگره و اعلام عدم پایبندی ایران به برجام ازسوی آمریکا دارد. اگر بنا باشد برجام به نقطه صفر بازگردد و در نهایت اروپا هم تبعیت کند، ایران نیز به همان نقطه اول در موضوع هسته‌ای بازخواهد گشت.

حمیدرضا ترقی / عضو حزب موتلفه و کارشناس مسائل بین‌الملل:

اگر آمریکا طبق برداشت خود از برجام عدم‌پایبندی ایران به برجام را اعلام کند ایران هم باید براساس برداشت خود از برجام نقض عهد این کشور را اعلام کند.

اما به نظر می‌رسد ترامپ ضمن طرح این موضوع یعنی عدم پایبندی ایران به برجام، شروطی را نیز برای ماندن در برجام از جمله محدود کردن فعالیت‌های موشکی ایران یا رفتن پای میز مذاکره به بهانه فعالیت‌های موشکی ایران یا نفوذ ایران در منطقه مطرح کند، اما طبیعتا ایران حاضر به چنین مذاکره‌ای نخواهد شد، چرا که این کشور به تعهدات گذشته خود عمل نکرده است، بنابراین به تعهدات بعدی خود نیز عمل نخواهد کرد.

غلامعلی دهقان / سخنگوی حزب اعتدال و توسعه:

شواهد حاکی از اعلام عدم پایبندی ایران به برجام از سوی ترامپ است. باید منتظر نظر کنگره بمانیم، چرا که پیش‌بینی می شود بحث‌های چالشی در کنگره وجود داشته باشد، بنابراین باید در صورت خروج احتمالی آمریکا از برجام منتظر تبعات احتمالی آن باشیم تا در آن صورت اقدامات متقابلی را انجام دهیم، اما نباید هزینه خروج از برجام را ما بپردازیم.

زهره الهیان / نماینده اصولگرای مجلس نهم:

مشاوره‌هایی که به ترامپ داده می‌شود در این جهت است که ظاهری از برجام حفظ شود، اما این توافق از محتوا تهی شود تا دست آمریکا برای اعمال تحریم‌های فزاینده علیه جمهوری اسلامی ایران باز باشد. ایران هم در مقابل در ارتباط با سناریوهایی که آمریکا در پیش دارد پاسخ‌های متفاوتی پیش‌بینی کرده که از جمله آنها خروج از برجام است.

قاسم روانبخش / فعال سیاسی اصولگرا:

به نظر من ترامپ امروز عدم‌پایبندی ایران به برجام را اعلام می‌کند تا با فرستادن این توافق به کنگره، امتیاز بیشتری از کشورمان بگیرد. ایران باید در واکنش به این اقدام ترامپ، آمریکا را تهدید کند که اگر برجام را به این شکل نقض کند، ایران هم از برجام خارج می‌شود و فعالیت‌های هسته‌ای را به صورت صلح‌آمیز گسترش خواهد داد و دیگر به برجام پایبند نخواهد بود.

سیدرضا اکرمی / رئیس شورای فرهنگی نهاد ریاست جمهوری:

باورم این است که آمریکا از برجام خارج نمی‌شود. ایران نیز باید تا زمانی که آمریکا از برجام خارج نشده در آن باقی بماند. همان‌طور که رهبری فرمودند در صورت پاره کردن برجام از سوی آمریکا، جمهوری اسلامی ایران آن را آتش خواهد زد.

داریوش قنبری / فعال اصلاح‌طلب:

احتمال اعلام عدم‌پایبندی ایران به برجام ازسوی آمریکا زیاد است، اما در عین حال رفتارهای ترامپ چندان قابل پیش‌بینی نیست. حتی در صورتی که کنگره راه ترامپ را در پیش بگیرد باید مراقب باشیم در راهی که مورد نظر آمریکاست حرکت نکنیم، یعنی هزینه خروج از برجام بر عهده ما قرار نگیرد.

هاجر چنارانی / عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس:

تنها ترامپ مخالف برجام است و قصد بر هم زدن این توافق را دارد، اما کل آمریکا چنین نظری را ندارد. در این شرایط باید در مقابل رفتارها و اقدامات احتمالی ترامپ، اتحاد و یکدلی داشته باشیم.

وزارت خارجه باید رایزنی‌هایی را با پنج کشور دیگر طرف توافق داشته باشد تا در راستای تعهداتی که دارند، قدم بردارند، اما اگر بخواهد برجام لغو شود قطعا دست ما خالی نیست و تدابیری در این زمینه داریم و هیچ نگرانی از این مساله نداریم و در برابر هر تهدید ترامپ پاسخ دندان‌شکن داریم.

سیدمحسن علوی / عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس:

ترامپ در دنیا به عنوان سیاستمداری دیوانه شناخته شده لذا نمی‌توان اقدامات یک دیوانه را پیش‌بینی کرد.

در واکنش به هر اقدامی که از سوی ترامپ انجام شود، بهتر است در زمینه رفتار آمریکا از طریق دستگاه دیپلماسی کشور روشنگری صورت گیرد و باید متناسب با بازی که برای ایران چیده می‌شود در میدان مبارزه وارد شویم.

محمدابراهیم رضایی / عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس:

ترامپ درصدد این است که با شعار برهم زدن برجام در یک عملیات روانی از ایران امتیاز بگیرد و ایران را وادار به عقب‌نشینی در سایر حوزه‌ها کند و کشورمان را یک‌بار دیگر پای میز مذاکره بکشاند.

اما ایران هرگز در بحث مذاکره مجدد وارد نخواهد شد. مواضع ایران مشخص است و تغییر در برجام را نمی‌پذیرد. ‌بر این اساس باید سیاست خارجی کشور فعال شود و سیاست انزوای آمریکا را در پیش بگیریم.