آنالیز چند جانبه حضور ملک سلمان در مسکو/ ناخوشایندی شدید اردوغان از ترامپ

به گزارش جام جم آنلاین؛ در هفته‌ای که گذشت، عرصه بین الملل در خلال تحولات شتابنده خود شاهد دو سفر مهم منطقه ای و دیدارهای چند جانبه هیأت های دیپلماتیک چند کشور بود. یکی حضور رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه در تهران و دیگری میزبانی مسکو از ملک سلمان پادشاه عربستان سعودی.

در چنین شرایطی این سئوال در ذهن بوجود می آید که آیا خاورمیانه در آستانه ورود به مرحله جدیدی قرار گرفته است؟!

به جهت اهمیت این دو سفر دیپلماتیک و نیز تاثیر آن در تحولات میدانی پیش روی خاورمیانه، دکتر «سید رضا میر طاهر» کارشناس مسایل بین الملل در گفت‌وگو با جام جم آنلاین با تاکید بر تغییرات و تحولات مهم و اساسی در خاورمیانه اظهار داشت: شکل بندی های نوینی در قالب اتحاد و ائتلاف بین قدرت های منطقه را شاهد هستیم.

وی تصریح کرد: آنچه بیش از همه به تشکیل ساختار جدید منطقه ای دامن زده است، برگزاری غیر قانونی همه پرسی استقلال در کردستان عراق بوده که به رغم مخالف دولت مرکزی عراق و همسایگان صورت گرفت.

میر طاهر در تفکیک روندهای سیاسی در ارتباط با مناقشات منطقه، افزود: در گام اول شاهد تغییر رویکرد مقامات آنکارا در روند سیاست های منطقه ای هستیم که می توان به بارزترین نماد آن یعنی نزدیکی دولت ترکیه به روسیه و چرخش راهبردی مواضع اردوغان به سمت تهران اشاره کرد.

این کارشناس مسایل بین الملل حضور سه کشور ایران، روسیه و ترکیه در نشست آستانه به منظور حل بحران دمشق و نیز توافق بر سر ایجاد مناطق کم تنش سوریه را از مصادیق روند سیاسی مثبت در خاورمیانه بشمار آورد و گفت: سفر اخیر اردوغان به تهران و دیدار با مقامات بلند پایه جمهوری اسلامی ایران که به گفته وی سفری راهبردی و تعیین نقشه راه در خصوص اقلیم کردستان بود، مهمترین بعد تغییر نگرش ترکها نسبت به شرایط کنونی منطقه محسوب می شود.

وی با اشاره به نوع نگاه مقامات آنکارا به تحولات اخیر منطقه بویژه جدایی طلبی کردهای عراق، خاطر نشان کرد: در واقع همسایه جمهوری اسلامی ایران معتقد است شرایط کنونی عراق مستقیما با منافع ملی کشورش در تعارض بوده و لذا باید تعاملات خود در قبال منطقه را با همکاری با ایران باز تعریف کند. بر همین اساس اتخاذ سیاست جدیدی در قبال بحران سوریه و هم گام بودن با جمهوری اسلامی بر سر مواجهه با غائله کردها، به طور جدی مد نظر دولت ترکیه قرار گرفته است.

میر طاهر در همین راستا اضافه کرد: موضع گنگ و مبهم دولت ترامپ در خصوص سوریه، اردوغان را بسیار ناخشنود کرده است چرا که ایالات متحده در ائتلاف صوری ضد تروریسم و مبارزه با داعش در سوریه و عراق، اقدام به حمایت از مبارزان کرد می کند و این وضعیت تحلیل مطلوبی در چشم انداز آتی منطقه برای ترک ها به همراه ندارد.

وی در ارتباط با این موضوع، یادآور شد: پشتیبانی گسترده لجستیکی و تسلیحاتی دونالد ترامپ از کردهای مسلح شمال سوریه نشان از سرمایه گذاری دولت آمریکا روی مسئله اکراد دارد و به رغم مخالفت واشنگتن با استقلال کردها، رد پای آمریکایی - صهیونیستی در مناقشه اخیر عراق به وضوح مشخص است. بنابراین ناخرسندی اردوغان از دوگانگی و حیله آمریکایی ها، ترکیه را به تبعیت از مواضع اصولی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران سوق داده است.

در ادامه میر طاهر به بررسی سفر ملک سلمان پادشاه سعودی به روسیه پرداخت و خاطر نشان کرد: بطور کلی بروز اختلاف عربستان سعودی با قطر، شکاف عمیقی بین ائتلاف دو کشور ایجاد کرد. اتحادی که در پی نشست ریاض موسوم به «ائتلاف جهانی ضد تروریسم» حاصل شد.
وی تصریح کرد: در واقع هدف اصلی نشست مزبور مقابله با ایران و سیاست های کارآمد آن و همچنین کاهش ضریب نفوذ جمهوری اسلامی ایران در منطقه بود که با افزایش تنش دوحه- ریاض عملا فرو پاشید.

کارشناس حوزه بین الملل در همین زمینه، افزود: بروز فضای پر تنش در روابط حکومت ریاض با کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس بویژه قطر، سعودی ها را به این نتیجه رساند که عملا در سوریه شکست خورده اند و از طرفی تشکیل ائتلاف منطقه ای و فرامنطقه ای علیه ایران( پروژه ایران هراسی) دستاورد محسوسی برای آنها نداشته است.

وی تاکید کرد: در این مقطع پادشاه سعودی تلاش می کند به نحوی با نزدیکی به مسکو، روسها را با دادن امتیازات مختلف متقاعد کند تا حمایت استراتژیک سیاسی خود از ایران بویژه در میدان سوریه را کاهش دهد و در این رهگذر بلکه مناسبات دیرینه تهران –مسکو نسبت به هم در حوزه سیاست خارجی تضعیف شود.

میر طاهر با توجه به مواضع محکم ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه در قبال مواضع سازنده منطقه ای ایران، تلاش های ضد ایرانی حکام سعودی را بیهوده خواند و تصریح کرد: پوتین به صراحت اعلام داشته است، جمهوری اسلامی ایران و موضوع حضور نظامیان آن در سوریه تنها به ایران و دولت مرکزی دمشق ارتباط دارد و کرملین هیچ دخالتی در این مسئله نخواهد کرد.

وی فلسفه حضور ملک سلمان در مسکو را اقناع مقامات روس برای تحت فشار قرار دادن ایران با هدف تعدیل سیاست های تهران در مبارزه با تروریسم و حمایت از مردم سوریه دانست و ابراز داشت: این در حالی است که روسها خود بر اهمیت حضور مستشاری ایران و دخالت تهران در تحولات میدانی سوریه به خوبی واقف هستند و هرگز حاضر نمی شوند به سادگی همکاری منطقه ای و منافع ملی مشترک خود با ایران را با دلارهای نفتی شبه جزیره عربستان معاوضه کنند.

میر طاهر تاکید کرد: البته دولت روسیه به خوبی می داند، هیچ گونه نفوذ پذیری از سوی دولت های ثالت در رابطه با محور مقاومت و سوریه مورد پذیرش ایران قرار نمی گیرد.

کارشناس حوزه بین الملل در جمع بندی رخدادهای دیپلماتیک هفته گذشته در منطقه خاورمیانه، عنوان داشت: آنچه مسلم است از دیرباز ایران – روسیه و در ماه های اخیر ترکیه بر سر حفظ امنیت مرزی خود و همسایگان به یک اجماع کلی دست یافته اند و ابدا با هیچ کشوری این دستاورد را معامله نخواهند کرد. اما عربستان به تکاپو افتاده است به گونه ای این ائتلاف را مخدوش کند که البته قطعا در این مسیر ناکام خواهد ماند.

میر طاهر تصریح کرد: امروز موضع ریاض بویژه بعد از جدایی متحد منطقه ایش یعنی قطر به شدت تضعیف شده و همان طور که جمهوری اسلامی ایران پیش بینی کرده بود زمینه های انزوای بین المللی آل سعود بیش از گذشته فراهم شده است.

وی با اشاره به تحرکات فرامنطقه ای گفت: صهیونیست ها به نمایندگی آمریکا تلاش دارند با حمایت از کردهای جدایی خواه به نوعی پایه های استقرار اسرائیل دوم را در کردستان عراق بنا نهند. اما این خیالی باطل بوده و به هیچ وجه ایران، ترکیه و عراق اجازه تحقق آن را نخواهند داد.

این کارشناس مسایل بین الملل در پایان خاطر نشان کرد: صحنه نوینی از سیاست های منطقه ای و تغییر رویه بازیگران ژئوپلتیک منطقه در حال شکل گیری است. در این فرآیند جدید سیاسی، ایران – ترکیه – سوریه و عراق به همراه روسیه به عنوان قدرت فرامنطقه ای در یک سو و عربستان با شرکای عرب منطقه و آمریکا و رژیم صهیونیستی در دیگر سوی میدان قرار گرفته اند.

وی افزود: باید منتظر ماند تا مشخص شود، سیاست ها و راهبردهای دو جبهه در تحولات مختلف پیش روی خاورمیانه چه تاثیری خواهد گذاشت.

محمد رضا شجاعیان / جام جم آنلاین