احتمال درگیری نظامی در اقلیم کردستان و گسترش مناقشات قومی منطقه

حشمت الله فلاحت پیشه نماینده حوزه انتخابیه اسلام آباد غرب استان کرمانشاه در گفتگو با جام جم آنلاین پیرامون تحولات عراق به ویژه اقلیم کردستان بعد از اعلام همه پرسی استقلال گفت: بسته به نوع حساسیت و اهمیت موضوع جدایی خواهی کردها، همسایگان منطقه ای همچون ترکیه و جمهوری اسلامی ایران مجموعه سیاست‌ها و تفاسیری در این خصوص مطرح می کنند. با اینکه مقامات آنکارا از گزینه هایی همچون اقدامات نظامی علیه استقلال خواهی غیر قانونی کردها سخن گفته اند لیکن معتقدم حل مناقشات اقلیم راهکار نظامی ندارد.

وی با نگاهی به علل و سابقه تاریخی جدایی خواهی کردهای عراق، افزود: در زمان صدام حسین ظلم و ستم فراوانی به اقوام کرد شد و از این جهت آنها را بسیار آزرده کرد. اما پس از فروپاشی رژیم دیکتاتوری عراق در سال 2003 کردها دوران با شکوه توسعه را در مناطق کردنشین تجربه کردند.

این نماینده مجلس با بیان اینکه کردها این دوران ترقی و رفاه را برای خود چندان پایدار متصور نبودند، تصریح کرد: شاید آنها به این نتیجه رسیده اند که در قالبی جز استقلال نمی توانند به آرمان های خود دست پیدا کنند و لذا ما امروز شاهد اشتباه استراتژیک برگزاری رفراندوم در اقلیم هستیم.

فلاحت پیشه با تحلیل شرایط نامساعد خاورمیانه بویژه فراوانی مناقشات در عراق به موضوعات پیش روی نواحی کردنشین پرداخت و گفت: حفظ تمامیت ارضی کشور از مهمترین مسایل روز عراق است. اگر پس از استقلال اقلیم کردستان مردم احساس کنند دچار ضعف اقتصادی و ناامنی گسترده شده اند، این موضوع بستر مذاکرات روسای اقلیم با دنیا را فراهم آورده و موجب تقویت رابطه نظام فدرالی عراق می شود.

وی با بیان اینکه دولت مرکزی، ترکیه و جمهوری اسلامی ایران هیچگاه با جدایی اقلیم کردستان از خاک عراق موافقت نخواهد کرد، خاطر نشان کرد: توصیه دوستان قدیم و جدید کردها به آنها همواره این بوده که پس از دست یافتن به رفاه نسبی بعد از سال 2003 تلاش کنند با اقدامات خود امنیت منطقه را به خطر نیاندازند.

فلاحت پیشه رویکرد جمهوری اسلامی ایران نسبت به مسایل کردها را کاملا متمایز با دیگر بازیگران منطقه بشمار آورد و افزود: تهران همواره از باب توصیه به مسایل و مناقشات حادث شده در عراق پرداخته و حتی بستن راه های پروازی بسوی عراق با درخواست دولت مرکزی و در قالب معاهدات نظامی امنیتی و خطوط هوایی دو کشور اتفاق افتاده است.

وی یادآور شد: به حدی ایرانی ها در گذشته به کردهای عراقی یاری رسانده اند که آنها به راحتی نمی توانند این سابقه تاریخی را به فراموشی بسپارند. در زمانی که صدام علیه کردها جنایت می کرد ایران پناهگاه امنی برای این اقوام همسایه بشمار آمده و پذیرای پناهندگان کرد بود. در عصر حاضر هم با ظهور داعش خون جوان ایرانی برای دفاع از ناموس کردی در کردستان عراق جوشید و حتما کردها این مسایل را فراموش نخواهند کرد.

وی در ادامه بحث به نقش پر رنگ رژیم صهیونیستی و ایالات متحده در به راه انداختن غائله استقلال خواهی کردها در عراق اشاره کرد و ابراز داشت: اساسا نگاه این دو رژیم به موضوع کردها تبدیل کردن اختلافات کشورهای اسلامی به خاکریزی است که مانع از شکل گیری خط گسل در سرزمین های اشغالی و همانا شکست اسراییل در تداوم اشغالگری خود در فلشطین شود.

این نماینده مجلس تصریح کرد: گرچه برگزاری همه پرسی بازیگران منطقه ای را به نوعی غافلگیر کرد لیکن این به آن معنا نیست که راهکار مقابله با این اقدام غیر قانونی از مجاری صرفا نظامی و امنیتی می گذرد. بنایراین اعتقاد دارم مسیر مذاکره و بکارگیری دیپلماسی برای حل بحران نوظهور عراق کماکان باز است.

وی درباره اینکه پس چرا اقدام نظامی همچنان جز گزینه های اصلی تقابل دولت ترکیه با جدایی کردستان از عراق است، عنوان داشت: ترکیه کشوری است که غالبا مناسبات منطقه ای خود را همسو با برخی معادلات فرامنطقه ای پیش می برد و لذا اقدامات نظامی محدودی هم که در سوریه و عراق صورت داده به نوعی بوده تا بعدها برای خود باتلاق امنیتی بوجود نیاورد. از این جهت باور دارم مواضع اخیر اردوغان در مورد رفراندوم مذکور می تواند زمینه ساز جریانهای افراطی در حوزه کردی منطقه شود و باید گفت این فضا به ضرر امنیت عراق و حتی کشور ترکیه خواهد بود.

وی دولتهای منطقه به ویژه ایران، عراق و ترکیه را به ترسیم خطوط قرمز در مناقشه اخیر اقلیم کردستان توصیه کرد و گفت: خیلی مهم است که دولت های ذینفع تلاش کنند از رسوخ عوامل فرامنطقه ای در حوزه کردی جلوگیری بعمل آورند. مشخصا در سالیان گذشته برخی عناصر صهیونیستی آمریکایی با تهییج حس ناسیونالیستی و سو استفاده از روحیات پاک کردها دست به اقدامات انحرافی زده و با پرداختن به شعارهای به ظاهر زیبا عملا مرتکب کشتار و بی ثباتی مناطق کردنشین شده اند. پس لازم است حل موضوع استقلال اقلیم با راهکارهای منطقه ای پیگیری شود و نه فرامنطقه ای.

فلاحت پیشه خاطر نشان کرد: کشورهای فرا منطقه و هژمون طلب همچون ایالات متحده به خاطر خوی ذاتی خود در استعمارگری هیچگاه مایل نیستند مناقشات منطقه ای با دیپلماسی برطرف شوند و علاقه دارند کشمکش همسایگان همواره با تداوم منازعات ادامه یابد. به همین دلیل آمریکا در تعاملات خود برای بازیگران منطقه ای خود مانند عربستان و ترکیه سقف تعیین کرده اما جمهوری اسلامی ایران تنها کشوری است که در چهار دهه گذشته خط واشنگتن را زیر پا نهاده و تنها با شیوه های مسالمت آمیز به بحران های منطقه نگریسته است.

وی در خصوص تسری فضای استقلال خواهی به دیگر مناطق کردنشین منطقه، نظیر آنچه در کردستان عراق حادث شد، اظهار داشت: نوعا شرایطی که در حوزه کردی شکل می گیرد کاملا متفاوت بوده و بستگی به تاریخی است که برای مردم کرد در آن کشور رقم خورده است. در برخی مواقع ما شاهد اصلاح نژادی و تغییر بافت های جمعیتی ، سکونتی و سرکوب و کشتار علیه قوم کرد نظیر آنچه در زمان صدام رخ داد بودیم. بنابراین مادامی که تاریخ، خشونت و ظلم را به کردها روا داشته است به همان میزان حس تجزیه طلبی در این اقوام فزونی یافته است. اما در جمهوری اسلامی ایران مواضع کردها در مباحث کلان کشور مورد توجه قرار گرفته است.

عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی خانه ملت با نگاهی به اقتصاد سیاسی و رویکرد ژئوپلتیکی در حوزه انرژی خاطر نشان کرد: این استقلال تبعات زیاد سیاسی برای دیگر کشورها خواهد داشت ولی باید اذعان کرد، پیامدهای سو اقتصادی برای خود اقلیم کردستان به همراه خواهد داشت.

اما در همین حال سید حسین نقوی حسینی سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی بهارستان پیرامون آثار و نتایج استقلال مناطق کردنشین عراق در گفتگو با جام جم آنلاین افزود: همه مردم اقلیم و مسئولان آن به خوبی آگاهند جمهوری اسلامی ایران در زمان هجوم گروه تروریستی داعش به عراق چه خدمات بی همتایی به آنها کرد. از طرفی روابط خوب که تاکنون تهران و اقلیم داشته اند بر کسی پوشیده نیست.

وی تاکید کرد: جمهوری اسلامی ایران تنها در چارچوب عراق بزرگ، اقلیم کردستان را دارای عزت و عظمت و توان بشمار می آورد. چرا که یک عراق بزرگ و یکپارچه توسط بیگانگان قابل بلعیدن نیست اما وقتی مناطق کردنشین از تمامیت ارضی عراق جدا شود، در این شرایط بلعیدن سرزمین عراق بدست سلطه گرانی همچون آمریکا آسان خواهد بود. بنابراین جمهوری اسلامی ایران بدرستی اعتقاد دارد طرح رفراندوم و جدایی کردستان عراق یک پروژه آمریکایی صهیونیستی است.

نقوی حسینی ادامه داد: از ابتدای امر قدرتهای استکباری به دنبال تقسیم کشورهای منطقه به دولت های خرد بودند تا بتوانند در آینده آنها را به راحتی از سر راه بردارند. با توجه به چنین نگرشی از سوی حکام تمامیت خواه، باید بگوییم متاسفانه استقلال کردهای عراق ابدا به سود آنها نیست و کسانی هم که به نام ملت کرد و کردی دست به این اقدام زدند، درک درستی از افق نگران کننده پیش روی اقلیم کردستان ندارد.

عضو هیات رییسه کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس گفت: اقدام خودسرانه مسئولان کردستان عراق مبنی بر برگزاری همه پرسی را کاملا مغایر منشور سازمان ملل متحد دانست و گفت: شورای امنیت موضوع جدایی را به رسمیت نشناخت و آن را محکوم کرد. از طرفی در خود اقلیم هم همچون در مناطق کرکوک و سلیمانیه اختلاف نظراتی در خصوص استقلال از عراق وجود دارد و لذا این حرکت حتما برای مردم کردستان عراق خسران و تبعات زیادی همراه خواهد داشت.

وی خاطر نشان کرد: استقلال کردستان قطعا موجب تجزیه ارضی عراق شده و اساسا برخلاف قانون اساسی است که خود کردها هم به آن رای داده اند.

نقوی حسینی پیرامون انسداد مرزی جمهوری اسلامی ایران با عراق گفت: تهران مناسبات خود را فقط با دولت رسمی و مرکزی عراق تنظیم کرده و تنها تحت قانون اساسی بغداد این حکومت را به رسمیت می شناسد. بنابراین بطور طبیعی وقتی یک بخشی از عراق مسیر دیگری غیر از آنچه به آن اشاره شد را طی کند قطعا مورد پذیرش جمهوری اسلامی ایران نبوده و هیچ مراوده ای شکل نمی گیرد.

وی دستگاه دیپلماسی کشورمان را در رابطه با مناقشه مناطق کردنشین عراق بسیار فعال دانست و تاکید کرد: در رفت و آمدهای دیپلماتیکی تا به امروز که بخاطر بحث استقلال کردها میان ایران- عراق و ترکیه اتفاق افتاده است، مقامات سیاسی امنیتی سه پایتخت در تقابل با این موضوع به یک وحدت رویه منسجمی دست یافته اند.

سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی خانه ملت در خاتمه خاطر نشان کرد: بهتر بود مسئولین اقلیم اشراف بیشتری به مسایل پیش روی منطقه داشتند و واقع بینانه تر اقدام می کردند چون این تحرکات نه تنها تنش زدا نیست بلکه بشدت تنش زا بوده و خسارات سنگینی به ملت کرد وارد می آورد. بنایراین باید منتظر ماند تا آتش منازعات قومی و مذهبی در عراق شعله ور تر شود.

این نماینده مجلس افزود: دولتهای دنیا- همسایگان و در مجموع نظام بین الملل به هیچ وجه استقلال کردها را به رسمیت نمی شناسد و در مقابل آن خواهد ایستاد.

محمدرضا شجاعیان / جام جم آنلاین