آمریکا و محدودیت گزینه‌ها در قبال کره‌شمالی

با وجود انسجام جامعه جهانی در واکنش به اقدامات کره شمالی، گزینه‌های فراروی آمریکا برای فائق آمدن بر این بحران دچار محدودیت‌های مختلف شده است. در حال حاضر گزینه‌های پیش روی آمریکا و قدرت‌های بزرگ در مقابل کره شمالی عبارتند از:

گزینه نظامی: پس از انجام ششمین آزمایش هسته‌ای کره شمالی که از نوع خطرناک هیدروژنی بود، جیمز متیس وزیر دفاع آمریکا بعد از تشکیل نشست اضطراری در «اتاق تعیین موقعیت» به کره شمالی هشدار داد که هرگونه تهدیدی علیه آمریکا و تمام قلمرو آن شامل جزیره گوام یا تهدید علیه متحدان آمریکا با یک پاسخ عظیم نظامی روبه‌رو خواهد شد. قبل از این ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا نیز تهدید به حمله نظامی کرده بود، اما گذشت زمان و تکرار آزمایش‌های هسته‌ای و هیدروژنی کره شمالی نشان داد این کشور توانمندتر از آن چیزی است که قبلا تصور می‌شد و تشدید تنش، شرایط را غیرقابل کنترل می‌کند و حتی دستپاچگی مقابل اعمال تحریک‌آمیز کره شمالی ممکن است با وقوع یک اشتباه، بحران و فاجعه وحشتناکی را رقم زند.

گزینه تشدید فشارها و تحریم‌ها: آمریکا و مقامات غربی معتقدند جامعه جهانی باید از طریق افزایش فشار، مانع تداوم اقدامات بی‌ثبات‌کننده کره شمالی شود. شورای امنیت سازمان ملل از سال 2008 تاکنون 9 قطعنامه تحریمی علیه کره شمالی به تصویب رسانده ولی عملا نتوانسته نه‌تنها تغییر مشهودی در رفتار آن به‌وجود بیاورد بلکه شدت آزمایش‌های موشکی این کشور نشان از بی‌تاثیر بودن تحریم‌ها دارد. در آخرین قطعنامه تحریمی شورای امنیت که با موافقت تمامی کشورهای عضو شورای امنیت به تصویب رسید، تحریم‌های نفتی علیه کره شمالی افزایش یافت و آن کشور از فروش منسوجات و درآمد نیروی کارگری در خارج از کشور محروم شد.

گزینه مذاکره و دیپلماسی: انتخاب این گزینه سخت‌ترین حالت پیش روی آمریکایی‌هاست، زیرا از نظر آنها هرگونه توسل به مذاکره به منزله امتیازی بزرگ برای کره شمالی است. اما مسکو و پکن تعلیق دوجانبه، یعنی تعلیق آموزش‌های موشکی بالستیک و هسته‌ای کره شمالی را در ازای تعلیق تمرین‌های نظامی مشترک آمریکا و کره جنوبی پیشنهاد می‌دهند تا پس از آن مذاکرات چندجانبه شروع شود. در واقع چین و روسیه با درخواست آمریکا مبنی بر برخورد مستقیم با پیونگ یانگ مخالفت و بر لزوم حل مساله هسته‌ای کره شمالی از طریق مذاکره تاکید دارند. نکته دیگر نهفته در گزینه مذاکره، به رسمیت شناختن کره شمالی به عنوان یک قدرت هسته‌ای در جهان است که برای کشورهای دارنده سلاح هسته‌ای بسیار سخت و غیر قابل پذیرش به نظر می‌رسد.

گزینه حذف فیزیکی رهبران کره شمالی: وزیر دفاع کره جنوبی از تشکیل نیروهای ویژه «یگان گردن زنی» خبر داده که هدف آن زدن گردن رهبران کره شمالی است که البته سابقه این اقدامات در گذشته بویژه در اواخر دهه 60 همراه با ناکامی کامل بوده است. اتخاذ این استراتژی از سوی کره جنوبی برای ایجاد وحشت و هراس در رهبران کره شمالی و عصبی کردن آنهاست، اگرچه تهدید به ترور روسای دولت‌های دیگر رویه غیر متعارفی در روابط بین‌الملل است.

بنابراین با توجه به گزینه‌های پیش‌روی بحران هسته‌ای کره شمالی باید اذعان کرد این کشور با دارا بودن 60 سلاح هسته‌ای و توانمندی نصب روی موشک‌های بالستیک، عملا وارد جرگه کشورهای دارنده سلاح هسته‌ای شده و امکان خلع سلاح آن از طریق اجبار وجود ندارد.

گزینه نظامی برای مقابله با وضعیت موجود بسیار خطرناک است و می‌تواند موجب کشتار صدها هزار نفر شود. در واقع بحران کره شمالی دیگر راه‌حل نظامی ندارد و چاره‌ای جز پذیرش این کشور به عنوان یک قدرت هسته‌ای نیست، البته در شرایط موجود، فشار و تحریم‌ها علیه کره شمالی افزایش خواهد یافت، اما تاثیرگذاری این اقدامات به میزان همکاری و همراهی چین و روسیه بستگی دارد که البته چین نشان داده با‌وجود همراهی با قطعنامه‌های شورای امنیت علیه کره شمالی می‌خواهد از این بحران به عنوان ابزاری برای مدیریت ترامپ استفاده کند.

بنابراین اگرچه تشدید فشارها و تحریم‌ها علیه کره شمالی در ماه‌های آینده ادامه خواهد یافت، اما درنهایت تنها گزینه پیش روی آمریکا مذاکره خواهد بود؛ آن هم مذاکره‌ای که کفه ترازو را به نفع کره شمالی سنگین کرده است.

غلامرضا کریمی

استاد دانشگاه خوارزمی