دیرالزور و نقشه راه خاورمیانه

استان دیرالزور یکی از راهبردی‌ترین استان‌های سوریه است که در شرق سوریه و در امتداد رودخانه فرات و در مرز مشترک سوریه و عراق قرار دارد .

وجود چاه‌های نفت و گاز سوریه در این منطقه اهمیت راهبردی به دیرالزور می‌دهد، زیرا دولت سوریه تا قبل از بحران داخلی، روزانه 550 هزار بشکه نفت از این منطقه استخراج می‌کرد.

این منطقه 38 ماه پیش توسط داعش اشغال شد، زیرا استراتژی بازیگران بحران سوریه این بود که اولا دولت بشار اسد را از دسترسی به چاه‌های نفتی محروم کنند و در مرحله بعد ارتباط زمینی الحشدالشعبی عراق را با محور مقاومت در سوریه قطع کنند.

هدف بعدی آمریکا، رژیم صهیونیستی و عربستان این بود که نیروهای محور مقاومت را در منطقه شرق سوریه متمرکز کنند تا سایر گروهک‌های تروریستی در مناطق موازی با مرزهای فلسطین اشغالی در قنیطره متمرکز شوند.

در طول سه سال اخیر گروهک‌های تروریستی جبهه النصره، جیش الاسلام، فیلق‌الرحمان و لواء التوحید در قالب یک مجموعه برای تقابل با محور مقاومت در مناطق عرسال و قنیطره آرایش نظامی گرفتند.

نگرانی آمریکا و غرب این است که پس از سرکوب گروهک‌های تروریستی در مناطق مختلف سوریه، جبهه جدیدی در آینده علیه رژیم صهیونیستی در امتداد جولان اشغالی و قنیطره، توسط محور مقاومت گشوده شود.

راهبرد بازیگران بحران سوریه قطع نقطه تلاقی الحشدالشعبی عراق و حزب‌الله لبنان از طریق دیرالزور است و این‌که امنیت رژیم صهیونیستی در دامنه‌های جولان اشغالی به گروهک‌های تروریستی سپرده شود. همچنین انتقال نیروهای وابسته به حزب دموکراتیک کردستان از ادلب، کوبانی، جرابلس و رقه، به دیرالزور به بهانه مقابله با داعش در دستور کار آمریکا و رژیم صهیونیستی قرار گرفت.

تلاش آمریکا برای استقرار دائمی نیروهای وابسته به حزب دموکراتیک سوریه در منطقه دیرالزور سوریه در شرق این کشور با دو هدف صورت می‌گیرد؛ نخست تسلط کردهای سوریه بر چاه‌های نفتی برای بهره‌برداری اقتصادی از چاه‌های نفتی دیرالزور و هدف بعدی کنترل مرزهای مشترک سوریه و عراق برای منع برقراری ارتباط بین الحشدالشعبی و محور مقاومت لبنان و سوریه است.

از سوی دیگر، میان آمریکا و روسیه رایزنی‌هایی برای تقسیم نفوذ دو کشور در سوریه و عراق صورت گرفته مشروط بر این‌که روسیه پس از پایان بحران سوریه، تامین امنیت رژیم صهیونیستی را مورد توجه قرار دهد. دیدارهای مکرر بنیامین نتانیاهو با مقامات روسیه و گفت‌وگوهای وزرای خارجه روسیه و آمریکا در چارچوب آینده سوریه و به ‌طور مشخص امنیت پایدار رژیم اسرائیل پس از بحران سوریه، قرار دارد.

عمده نگرانی آمریکا، عربستان و غرب این است که محور مقاومت با استفاده از تجربه میدانی هفت‌ساله خود در سوریه ساز و کار جدیدی برای تقابل با هژمونی آمریکا و رژیم صهیونیستی تعریف کند. ازاین رو به نظر می‌رسد اگر چه بحران سوریه طی ماه‌های آینده به نقطه پایانی خود خواهد رسید، اما اختلاف بر سر حوزه نفوذی دو بازیگر قدرتمند بحران سوریه یعنی آمریکا و روسیه آغاز خواهد شد. این اختلافات هر چند احتمالا به نقطه تقابل نظامی منجر نخواهد شد، اما دغدغه آمریکا در درجه اول حفظ امنیت پایدار رژیم صهیونیستی است.

از شرایط آمریکا برای پایان دادن به بحران سوریه، تعهد دولت بشار اسد برای کاهش سطح روابط خود با محور مقاومت و تضمین‌های دولت روسیه برای حفظ امنیت رژیم اسرائیل در ارتفاعات جولان اشغالی خواهد بود.

حسن هانی‌زاده

کارشناس مسائل غرب آسیا