آینده بحران در شبه جزیر کره

رجزخوانی

دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا در جدیدترین توئیت خود نوشت: «اگر کره‎شمالی نابخردانه عمل کند، طرح‌های نظامی ما کاملا مهیاست، حاضر و آماده. اما امیدوارم که کیم جونگ اون مسیر دیگری (غیر از گزینه نظامی را) انتخاب کند.»

اما در سوی دیگر ماجرا، کره شمالی رئیس جمهور آمریکا را متهم کرده که این شبه جزیره را به سراشیبی یک جنگ اتمی می‌راند.

مناقشه آمریکا و کره شمالی در پی قطعنامه اخیر تحریم کره شمالی در شورای امنیت سازمان ملل متحد و تهدید هفته گذشته رئیس جمهوری آمریکا علیه کره‎شمالی وارد فاز تازه‎ای شده است.

دونالد ترامپ در سخنان سه‌شنبه شب خود تهدید کرد که «کره شمالی با آتش و خشمی مواجه خواهد شد که جهان به خود ندیده است.» درپی این تهدید آشکار، پیونگ یانگ اعلام کرد که طرح شلیک 4 موشک از نوع هواسونگ ۱۲ به اطراف جزیره گوام آمریکا در اقیانوس آرام را در دست بررسی دارد. یک سخنگوی ارتش کره‌شمالی هم اعلام کرد که در صورت مشاهده اقدامات تحریک‌آمیز از طرف آمریکا اقدام به انجام حملات پیشگیرانه خواهد کرد.

جزیره کوچک گوام از مجموعه جزایر تحت مالکیت آمریکا در اقیانوس آرام و یکی از مهمترین مراکز استقرار پایگاه‎های نظامی آمریکا و هزاران نظامی ارتش آمریکا در اقیانوسیه و شرق آسیاست. کره‎شمالی در تهدید اخیر خود اعلام کرده است، پایگاه نیروی هوایی آندرسن را - که محل استقرار بمب‌افکن‌های استراتژیک آمریکاست - هدف قرار خواهد داد.

در پی تهدید کره‎شمالی، آژانس امنیت ملی گوام روز جمعه طی دستورالعملی شیوه برخورد با حمله اتمی احتمالی به جزیره گوام، به شهروندانش آموزش داد.

واکنش‌ها

رئیس‌جمهوری چین آمریکا را به خویشتن‌داری در برابر کره‌شمالی دعوت کرد. «شی جی پینگ» و «دونالد ترامپ» رئیسان جمهوری چین و آمریکا در یک گفت وگوی تلفنی بر خلع سلاح هسته ای در شبه جزیره کره تاکید کردند. شی جی پینگ همچنین از ترامپ خواست از هرگونه رفتاری که باعث تشدید تنش‌ها با پیونگ‌یانگ می‌شود، پرهیز کند.

سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه احتمال تبدیل شدن تنش میان آمریکا و کره‎شمالی به یک جنگ فراگیر را بسیار بالا دانسته و از طرح مشترک کشورش با چین برای کاهش تنش‌ها خبر داده است.
آنگلا مرکل صدراعظم آلمان، بالابردن سطح تهدیدها را اشتباه دانست وگفت: بحران شبه جزیره کره هیچ راه حل نظامی ندارد.

اتحادیه اروپا اعضای خود را برای یک نشست ویژه فراخواند. «فدریکا موگرینی» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت: این نشست خارج از دستور روز دوشنبه برای رایزنی درباره ابعاد امنیتی بحران کره‌شمالی و اقدامات احتمالی آتی در این خصوص برگزار می‎شود.

شینزو آبه، نخست وزیر ژاپن گفت برای حفظ امنیت مردم و اموال کشورش در برابر تهدید کره‌شمالی تمام تلاشش را خواهد کرد.

رئیس سابق آژانس اطلاعات ملی آمریکا پیش‌بینی کرد که آمریکا به سوی جنگ جهانی سوم پیش می‌رود. جیمز کلپر، رئیس سابق سیا گفت: جنگ لفظی بین دونالد ترامپ و کره‌شمالی ممکن است از کنترل خارج شود و به یک درگیری نظامی جهانی بیانجامد.

شصت تن از اعضای کنگره آمریکا در نامه‌ای به رکس تیلرسون وزیر خارجه آمریکا سخنان اخیر دونالد ترامپ را علیه کره‌شمالی محکوم کردند. اعضای کنگره آمریکا در این نامه سخنان ترامپ را موجب افزایش تنش‌ها و به وجود آمدن شبح جنگ هسته‎ای دانسته و تاکید کرده‎اند که ترامپ مطابق متمم قانون اساسی باید قبل از هرگونه حمله هسته‌ای پیش‎دستانه مجوز کنگره را اخذ کند.

بازار ارز، طلا و بورس جهانی هم به مناقشه آمریکا و کره‎شمالی واکنش نشان داد، و برخی منابع اقتصادی از ضرر یک تریلیون دلاری بورس بازان جهان در پی تنش آمریکا و کره‎شمالی خبر دادند.
بر این اساس بورس آمریکا در ۲۴ ساعت گذشته بدترین عملکرد را در دوره کاری شش ماهه «دونالد ترامپ» تجربه کرد. ارزش ین ژاپن در برابر دلار افزایش یافت؛ ارزش اوراق قرضه امریکا و آلمان به بالاترین سطح خود در دو ماه گذشته رسید، و بورس‌های اروپا و چین بیشترین نوسان شش ماه گذشته را تجربه کردند.

روزنامه رودونگ سینمون ارگان حزب کارگر کره‌شمالی اعلام کرد حدود سه و نیم میلیون نفر از شهروندان کره‎شمالی برای پیوستن به ارتش و مبارزه با آمریکا درخواست داده‌اند.

گمانه‌زنی

سطح تهدیدهای آمریکا و کره‎شمالی در یک هفته گذشته به میزان بی‌سابقه‎ای افزایش یافته و دو طرف با تعیین نوع واکنش نظامی علیه حریف، چشم انداز درگیری احتمالی را طی روزهای آینده ترسیم کرده و عزم خود را برای اقدام نظامی نشان داده‎اند.

این وضعیت برخی سیاستمداران و تحلیلگران بین‌الملی را نگران کرده است، به گونه‎ای که درباره جدی بودن خطر وقوع جنگ فرگیر، یا جنگ جهانی هشدار داده‎اند.

این نگرانی کاملا طبیعی به نظر می‎رسد، چه آنکه هرگونه خطای محاسباتی و اشتباه در تحرک نظامی از سوی واشنگتن و پیونگ‎یانگ، می‎تواند سرآغاز جنگی ناخواسته شود که دامنه ‎آن همه کشورهای همسایه کره‌شمالی و شرق آسیا را فراخواهد گرفت.

اما به موازات نگرانی‎ها از وقوع جنگ، بخت مذاکره برای کاهش تنش هم افزایش یافته و انتظار می‎رود جریان‎های پیگیر مذاکره و طرفین مناقشه با جدیت بیشتری موضوع گفت و گو برای یافتن راه حل بحران را دنبال کنند.

در همین چارچوب خبرگزاری آسوشیتدپرس گزارش ‌داده که باوجود تمام تهدیدها، تلاش‌های دیپلماتیک برای حل بحران کره‌شمالی ادامه دارد. این مذاکرات از ماه‎ها پیش به سرپرستی جوزف یون، فرستاده آمریکا در امور کره‎شمالی و پاک سونگ ایل دیپلمات ارشد کره‌شمالی در سازمان ملل متحد آغاز شده است.

به همین دلیل برخی محافل تحلیلی و سیاسی از احتمال کشیده شدن دامنه نزاع به جنگی ویرانگر خبر داده‎اند و برخی دیگر ماهیت مناقشه و جنجال شکل گرفته را پروپاگاندای سیاسی و رسانه‎ای طرفین برای ارعاب حریف و واداشتن رقیب به دادن امتیاز تلقی کرده‌اند.

آنچه مسلم است، موقعیت راهبردی کره‌شمالی در جغرافیای استراتژیک شرق دور که از طرف قدرت‌های برتر بین‌المللی و آسیایی احاطه شده است، مهمترین تضمین امنیتی برای پیونگ یانگ در برابر تهدیدهای آمریکاست.

چه آنکه هرگونه اقدام نظامی آمریکا علیه کره‌شمالی می‌تواند موازنه راهبردی و شرایط امنیتی در شرق دور را به زیان چین و روسیه تغییر دهد، و این تغییر به عنوان خطوط قرمز پکن و مسکو مد نظر تصمیم سازان راهبردی ایالات متحده قرار دارد.

بعلاوه مقاومت کره‌شمالی در برابر فشارهای آمریکا و دستیابی این کشور به سلاح اتمی و موشک‎های بالستیک در 12 سال گذشته بازدارندگی نسبی و حاشیه امن قابل قبولی را برای پیونگ یانگ به ارمغان آورده است.

و نکته سوم اینکه هرگونه تشدید بحران و درگیری در شبه‎جزیره کره، به معنای آسیب‌پذیری غیرقابل پیش‎بینی و غیرقابل جبران اقتصادهای برتر شرق آسیا نظیر ژاپن، چین و کره‌جنوبی است.

این سه نکته بخشی غیرقابل انکار از واقعیت‎های بحران در شبه‎جزیره کره است که دست مقامات کاخ سفید را برای هرگونه اقدام نظامی علیه کره‎شمالی بسته و توانایی آنها را در حد پروپاگاندای رسانه‎ای و اعمال فشارهای سیاسی و تحریمی تنزل داده است.

مرور تحولات شبه جزیره کره در 12 سال گذشته حاکی از آن است که کره‌شمالی از سال 2006 میلادی که با خروج از ان پی تی اولین بمب اتمی خود را آزمایش کرده است، تا کنون که 5 آزمایش اتمی و دهها آزمایش موشکی بالستیک و غیر بالستیک را در پرونده خود دارد، بارها و بارها از خط قرمز واشنگتن گذشته است، اما در هیچ مقطعی تهدیدهای پرطمطراق آمریکا علیه کره‎شمالی فرصت عمل نیافته است، و صرفا در حد تهدید سیاسی – نظامی و تحریم‎های اقتصادی محدود مانده است.

از این رو می‎توان به این نتیجه تجربی و راهبردی رسید که ایالات متحده آمریکا به دلایل مختلف با کره‎شمالی هسته‌ای و برخوردار از توانمندی موشکی بالستیک کنار آمده و هدف کاخ سفید در شرایط کنونی تنها مهار و مسئولیت‌پذیر کردن پیونگ یانگ است، نه برخورد نظامی برای از میان بردن توان هسته‌ای و موشکی این کشور. لذا بالا رفتن سطح تنش میان واشنگتن و پیونگ یانگ می‎تواند فرصتی برای آغاز دیپلماسی و مذاکرات دو یا چند جانبه برای مدیریت بحران ارزیابی شود.

یوسف اسماعیلی/ جام جم آنلاین