پرواز بدون موتور امکان‌پذیر است؟!

اما اگر هواپیمایی برای تولید مقدار مشخصی از نیرو با داشتن تمام موتورها در شرایط سالم طراحی شده، چگونه می‌تواند در صورت از دست دادن یک یا چند موتور خود، باز هم به مسیر ادامه دهد و فرود (لندینگ) ایمنی داشته باشد.

در روزهای اخیر خبری مبنی بر آتش‌گرفتن یکی از موتورهای یک ایرلاین داخلی در فرودگاه اهواز، بخشی از اخبار کانال‌های خبری را در دنیای مجازی به خود اختصاص داد. هواپیما پس از برخاستن از باند فرودگاه اهواز، با از دست دادن موتور سمت چپ و با استفاده از نیروی پیشران یک موتور، مجددا اقدام به تقرب نموده و در شرایط کاملا ایمن در این فرودگاه به زمین نشست.

در هفته‌های گذشته به تأثیر دمای محیط، طول باند پرواز، وزن هواپیما روی زمین و حتی فشار هوا و سمت و سرعت باد در تعیین مقدار وزن مجاز مسافر و بار در یک روز و ساعت مشخص اشاره کرده بودیم. در این مطالب اشاره شد که هواپیما با در نظر گرفتن شرایط بالا و با بهره‌گیری از چارت‌های مشخص و محاسبات فنی، به وزن تیک‌آف می‌رسد. این وزن در واقع عددی است که به خلبان این اطمینان را می‌دهد در طول باند پرواز فرودگاه، هواپیما قابلیت به پرواز درآمدن یا حتی توقف در فاصله‌ای ایمن از انتهای باند در صورت نیاز به توقف اجباری را دارد.

چیزی که لازم است در این یادداشت به مطالب گفته شده اضافه کنم، گارانتی پرواز هواپیما پس از برخاستن از زمین ضمن از دست رفتن موتور است. برای مثال، زمانی که برای یک هواپیمای دو موتوره محاسبات وزن و بهره‌وری پرواز را روی زمین انجام می‌دهیم، نه‌تنها قابلیت به پرواز درآمدن هواپیما را می‌سنجیم، بلکه به این اطمینان می‌رسیم که هواپیما پس از برخاستن از زمین می‌تواند بدون داشتن یک موتور به پرواز خود ادامه داده و با گرفتن ارتفاع مشخص و با فاصله کافی از موانع، برای فرود آمدن اقدام کند. مهم‌ترین بخش این محاسبات زمانی پس از برخاستن (تیک‌آف) است، زیرا هواپیما در بیشترین وزن مجاز پرواز و کمترین فاصله با زمین قرار دارد.

تمام این محاسبات برای هواپیمایی که در مسیر پروازی خود قرار دارد نیز صدق می‌کند. چنانچه هواپیما به هر دلیلی یکی از موتورهای خود را از دست بدهد، با استفاده از چارت‌های مشخص یا بهره‌گیری از سیستم‌های ناوبری نصب شده روی آن می‌توان به سرعت و ارتفاع ایمن لازم برای ادامه پرواز رسید. قطعا هواپیما دیگر قابلیت حفظ همان ارتفاع پروازی را نخواهد داشت، ولی حتما با کاهش ارتفاع و نگهداشتن یک سرعت مطمئن می‌تواند به مسیرش ادامه داده و در مقصد یا نزدیک‌ترین فرودگاه به زمین بنشیند. این ارتفاع می‌تواند فاصله لازم از موانع محیطی را فراهم کرده و این اطمینان را به خلبان و مسافرانش بدهد که سفر ایمنی را تجربه خواهند کرد.

خلبان محمدتقی امیرسام