مقابله چندجانبه با تحریم‌های آمریکا

در ضمن قرار نبود به‌واسطه برجام یکباره دشمنی‌های آمریکا فراموش شود. اما آنچه در سطح جهان و روابط بین‌الملل اتفاق می‌افتد، نباید از چشم مردم و مسئولان پنهان بماند، چرا که به نظر می‌رسد تمام مباحثی که آمریکایی‌ها در سال‌‌های گذشته تحت عنوان جهانی شدن دنبال می‌کردند، توسط این مصوبه اخیرشان پایان جهانی شدن را اعلام کردند.

مصوبه اخیر آمریکا در تحریم سه کشور صحنه جدیدی را در روابط بین‌الملل باز می‌کند که نتیجه آن جنگ سرد جدیدی است که‌ آمریکا بانی آن است و به تعبیری جهان را به سمت قطب‌بندی جدیدی می‌برد.

باید این نکته را نیز در نظر داشت که تحریم‌های جدید آمریکا صرفا یک مجموعه تحریم‌های جهتگیری شده علیه برجام نیست بلکه مجموعه تحریم برای آینده تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی است که باید خودمان را با آن تطبیق دهیم.

از سوی دیگر در ارتباط با تاثیر تحریم‌های جدید آمریکا در مورد برجام نیز باید به این موضوع توجه کرد که به طور قطع برجام توافقی برای حل و فصل برنامه هسته‌ای ایران است که طبق آن کشورمان تعهداتی پذیرفته و در مقابل، آمریکا نیز تعهداتی دارد. روح حاکم بر قبول تعهدات این بود که ایران در شرایط پذیرش محدودیت‌های داوطلبانه‌ای در ارتباط با برنامه هسته‌ای خود، فرصت داشته باشد که در فضای همکاری‌های بین‌المللی قرار بگیرد و بتواند در مسیر منافع مشترک حرکت کند، اما به‌رغم این‌که در ظاهر تحریم‌های جدید علیه برجام نیست، اما آنجا که روح همکاری و مشارکت بین‌المللی مطرح می‌شود، آمریکا با شکافی که در بین مجموعه‌های مختلف جهانی ایجاد می‌کند، قطعا ایران را به‌مسیری می‌برد که از یک‌سو دچار محدودیت‌هایی برای همکاری بین‌المللی می‌شود و از سوی دیگر با توجه به تعهداتی که ایران داوطلبانه پذیرفته بود، قطعا به واسطه تحریم‌های جدید، تجدید نظرهایی را خواهد داشت.

در عین حال با توجه به این‌که تحریم‌های اعمال شده صرفا علیه ایران نبوده بلکه علیه روسیه و به نوعی فضای بین‌المللی هم هست، بنابراین آنچه باید ایران به صورت کلی مورد توجه قرار دهد، این است که با تحریم‌ها مقابله دوجانبه نکند بلکه خود را در فضای وسیع‌تری از همکاری‌هایی که تحریم‌ها علیه آنها نیز هست، تعریف کند.

به‌عنوان مثال در این مجموعه، تحریم‌ها علیه روسیه به‌مراتب سنگین‌تر و گسترده‌تر از ایران است، بنابراین در این زمینه همکاری برای ایران و روسیه برای مقابله با تحریم‌ها وجود دارد، همچنین زمانی که تحریم‌هایی علیه صنایع نفت و گاز روسیه انجام می‌شود در اروپا نیز عکس‌العمل‌هایی به‌وجود می‌آید و آنها نمی‌توانند آن را بپذیرند، بنابراین قبل از هرگونه اقدام سریع و دوجانبه از سوی ایران بهتر است ظرفیت‌های بین‌المللی از سوی کشورمان مورد مطالعه و دقت قرار گیرد.

نکته مهم دیگر این است که شاید حسن مجموعه تحریم‌های جدید علیه ایران این باشد که سلسله امیدهایی که ممکن بود در مورد آمریکا و برنامه‌ریزی برای همکاری‌ها در آینده وجود داشته باشد کنار گذاشته شود، بنابراین شفافیتی که در حال حاضر در رویکرد ایران به مسائل آمریکا و متعاقب آن در ارتباط با همکاری‌های ایران با غرب به‌وجود آمده است، می‌تواند نکته مثبتی برای سیاستگذاری‌های ما باشد.

دکتر سید رسول موسوی - کارشناس مسائل بین ‌الملل