ورامین ؛بافت نوشته تاریخ ایران

نام قدیمی ورامین "وارنا"بوده است؛ در این شهر آثار گردشگری بسیار متنوع یافت و علاوه بر آثار تاریخی جذاب، مکانهای زیارتی زیادی را نیز در خود جای داده و در آن می تواند نظاره گر تاریخ و تمدن بود.

در کتاب وندیداد وارنای چهارگوش ذکر شده است (اشاره به قلعه ایرج، گبری) در مجاورت روستای عسگرآباد ورامین که در آن فریدون قاتل ضحاک متولد شده است مشابهت زیادی به عنوان «ورامین» دارد. اگر چه برخی این قلعه را متعلق به دوران ساسانی و اشکانی می‌دانند.

قلعه ایرج

قلعه ایرج در نزدیکی دهکده جعفرآباد، در شمال شرقی ورامین و در استان تهران قرا دارد.

این قلعه که به شکل مستطیل است و ساختمان آن با خشت و گل ساخته شده، یکی از بزرگ ترین قلعه‌های ایران به حساب می‌آید.قلعه ایرج یکی از بی‌نظیرترین قلعه‌های خشتی جهان است و با ارتفاع 50 فوت با وسعت 200 هکتار در دوران ساسانی ساخته شده اما به علت عدم حفاظت‌ از آن به شدت آسیب دیده است.

برج آرامگاه علاءالدین

این اثر در تاریخ 15 دی 1310 با شمارهٔ ثبت 177 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. برج علاءالدین با ارتفاع 17 متر با فاصله‌ای اندک در شمال مسجد جامع ورامین قرار دارد و شامل دو قسمت مشروحه زیر است. قسمت اول با بدنه‌ای مدور به ارتفاع 12 متر که بخش اصلی بنا را تشکیل می‌دهد و قسمت دوم که شامل گنبدی مخروطی شکل و بزرگ به ارتفاع 54 متر است و روی قسمت اول قرار دارد .تاریخ بنای برج به سال680 هـ . ق برمی گردد و برخی آن را مقبرة سلطان علاءالدین خوارزم شاه می‌دانند. سبک ساختمان، برج، ترکیبی از معماری زمان مغول و دورة آق قویوتلو و قره قزیونلو است.بنای برج علاء الدین متعلق به دوره سلجوقی «سبک و روش سلجوقی» است البته این سبک مدتها قبل یعنی از دوره سامانیان آغاز شده بود و در دوران سلجوقی تغییرات قابل ملاحظه ای یافت. این برج ها با مقاطع ستاره‍ای شکل میله اصلی آنها و نوک مخروطی یا نا تمام تقلید از سبک «چادر» است که مخصوص بسیاری از ساختمانهای این دوره است. این بنا شبیه گورهای سلطنتی است و ارتباطی با بناهای مذهبی نداشته است بلکه به این منظور ساخته می شده تا از تخریب جسد جلوگیری شود. جنازه ها در این نوع بناها عمدتاً در سرداب نگهداری می شده و کمتر به دفن آن اقدم می شده است. انتساب صاحب مقبرة برج علاء الدین از محتوای آنچه راجع به علاء الدوله آمده چنین بر می آید خانواده علاءالدین نسبتشان به ائمه شیعه می رسیده و این خانواده علاوه بر سیادت در منطقه نفوذ زیادی داشته و تعدادی از آنها در ورامین و مناطق دیگر فرمانروا بوده اند و از خود یادگارهای خیری به جا گذاشته اند که معروف ترین آنها بنای امامزاده یحیی است که بوسیله فخر الدین، پسر علاءالدین بنا شده است.

یخچال و آب انبار علی آباد

در روستای علی آباد ورامین مجموعه ای از تأسیسات تاریخی و فرهنگی وجود دارد که یخچال علی آباد یکی ازآنهاست که دارای یک آب انبار نیز است.

مسجد جامع ورامین

مسجد جامع ورامین یکی از قدیمی‌ترین بناهای شهر ورامین در 40 کیلومتری تهران است. این مسجد که متعلق به دوره ایلخانیان می‌باشد، ساخت آن در زمان سلطان محمد خدابنده (اولجایتو) آغاز و در سال 726 هجری قمری یعنی زمان فرمانروایی ابوسعید بهادر (فرزند محمد خدابنده) به پایان رسید.

مسجد جامع ورامین یکی از مساجد جامع شاخص ایران است که هنوز پس از گذشت چند قرن، می‌توان اوج هنر معماری ایلخانی را در آن مشاهده نمود. گچبری‌های به کار رفته در این بنا، یکی از زیباترین نمونه‌های گچبری ایرانی است.

دشت ورامین

دشت ورامین در 40 کیلومتری جنوب شرقی تهران و در حاشیه کویر مرکزی ایران واقع شده است. ورامین به دلیل برخورداری از خاک حاصلخیز، از روزگاران کهن مورد توجه اقوام گوناگون بوده و به همین دلیل نیز مملو از آثار باارزش است به طوری که می‌توان تمدن این دشت را با سیلک کاشان و یا شهر سوخته سیستان مقایسه نمود (تاکنون بیش از 250 اثر در این منطقه شناسایی شده است). وجود زمین‌های وسیع و حاصلخیز در این منطقه سبب شده است که دشت ورامین از نظر کشاورزی در موقعیت ممتازی قرار گیرد. دشت ورامین در زمان فرمانروایی آل‌ بویه، روستای بزرگی بوده و از نواحی عمده کشاورزی کشور محسوب می‌شده است. از مهم ترین رودهایی که در دشت ورامین جاری است، می‌توان از رودخانه جاجرود نام برد.

پارک ملی کویر

این منطقه دارای اقلیم خشک و بیابانی است و بیشتر بارندگی آن از آبان تا اردیبهشت ماه و متوسط بارندگی سالانه در آن 150 میلیمتر است.

اما حیات وحش این پارک که مورد استقبال گردشگران قرارگرفته به دلیل تنوع و غنای گونه های وحشی به عنوان پارک ملی و یا ذخیره گاه پرندگان، خزندگان و حتی دوزیستان به شمار می رود.

یوزپلنگ آسیایی و ببر از گونه های شاخص این پارک محسوب می شوند. انواع و اقسام حیوانات نیز به زندگی طبیعی خود در این اکوتوریسم مشغولند و از جمله این حیوانات می توان به موش دوپا، بزمچه، عقاب طلایی، درنا، گربه شنی و مار جعفری اشاره کرد.

تالاب بند علیخان

این نام برگرفته از یک بند خاکی است که در چندصد سال قبل در جنوب چرمشهر احداث شده است؛ شهرت این بند به دلیل آب بندهایی است که در پاییز و زمستان ایستگاه کلنیهای عظیم پرندگان وحشی و مهاجر آبزی است که از شمال کشور و سیبری خود را به این دشت می رسانند.

کاروانسرا یا قصر بهرام

این بنا در 154 کیلومتری تهران و سه کیلومتری شمال شرق کارونسرای عین الرشید قرار گرفته و از دوران صفویه برجای مانده است.قصر بهرام به عباس آباد نیز مشهور بوده که نقشه آن نیز به شکل کاروانسرایی چهار ایوانی، اطاقها در اطارف حیات مرکزی و اسطبلها در پشت آن است.

کاروانسرای عین الرشید

این کاروانسرا در پارک ملی کویر و به فاصله دو کیلومتری قصر بهرام قرار دارد و قدمت این بنا مانند قصر بهرام به دوران صفویه بر می‌گردد.در کنار این کاروانسرا یک آب انبار فرو ریخته و در تپه مجاور آن چشمه عین الرشید قرار گرفته که آبشخور جانوران است.

کارخانه قند ورامین

ساختمان تصفیه خاه قند ورامین در سال 1313 از سوی یک معمار معروف کشور روسیه به نام لئون مارکوف ساخته شده و در سال 1381 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.

بازی های بومی:دورنا بازی

این بازی را جوانان ومردان میانسال درفضای وسیع وصاف(چمن یازمین خاکی هموار) انجام میدهند که بیشتر در شبهای عروسی به آن پرداخته می شود در این بازی دو نفر به عنوان داور بر بازی نظاره می کند.درعروسیها،چادرهارادراطراف محل بازی برپا میکنند،ودروسط محوطه ،ازسنگ قلعه ای بارتفاع 3متردرست میکنند،وبه آن (کرهٌ)میگویند.درهنگام غروب هیزم بر روی کرٌه می ریزندوآتش پرشعله ی روشن میکنندکه تاآخرشب ادامه دارد.نورآتش دورتادورکرٌه راروشن میکندبازیکنان دراطراف میدان به صورت مستطیل(برروی2طول) رو به روی هم می ایستند.درحالیکه سازونقاره نواخته میشود.با هی داور،فردی چوب بدست واردمیدان میشود ومبارزمیطلبد.وتمامی میدان رازیرنظردارد.مبارزی چوب بدست ازتیم مقابل بیرون می آید وبا صدای هی آمادگی خودرا اعلام میکند.وبطرف بازیکن مستقر درمیدان می دود.مرد میدان دارهم بسرعت بسوی یاران خودمی دود.اگرمهاجم ضربه ای به فرد فرارکننده قبل ازرسیدن به صف یارانش بزندپیروزاست.فردبرنده درمیدان می ماند وحریف میطلبد.بازیکن درحال فرار می تواند ازخوددفاع کند.اگر ضربه نخورد وفرارکند یک امتیاز ازداوران میگیرد.بازی ادامه پیدامیکند تا گروه برنده مشخص شود..هدف از این بازی موقعیت شناسی.امتحان قدرت بدنی وسرعت است.

صنایع دستی : بافت نوشته

ورامین، مجموعه زیادی از گروه‌های قومی مختلف ایران را در خود جمع کرده است. هر یک از این اقوام، که دارای بافته‌های خاص خود هستند، پس از هم‌جواری، تاثیر متقابلی بر یکدیگر داشته و مجموعه بی‌نظیری از بافته‌های متنوع ایجاد کرده‌اند. برخی، جنبه فنی و ساختاری داشته و برخی به نقش و ترکیب‌بندی مربوط می‌شده و گاهی هم اثراتی روی اندازه و کاربرد دسته‌ای از بافته‌ها داشته است. در اکثر بافته‌های اقوام مختلف، وجوه مشترک دیده می‌شود که یادر مبنای ساختاری و یا در نحوه مصرفشان یکسان می‌باشند.منتها در بین آن‌ها، بافت‌هایی موجود می‌باشد که در نوع خود جالب و دیدنی است.