ظریف: نگاه جمهوری اسلامی به توسعه کشور درون‌زاست

به گزارش جام جم آنلاین به نقل از تسنیم، محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه پیش از ظهر امروز با حضور در دانشگاه تربیت مدرس، سخنانی را تحت سرفصل «فرصت‌های علمی و فن‌آوری پیش‌روی کشور و دیپلماسی علمی» خطاب به اساتید و پژوهشگران دانشگاهی ایراد کرد.

ظریف در این سخنرانی گفت: «ما در دنیای پر تحولی زندگی می‌کنیم که مفاهیم و ابزارها در آن ایستا نیستند. زمانی در قرن 19 از مجموعه‌هایی همچون قادر مطلق صحبت به میان می‌آمد. حاکمانی وجود داشتند که حاکمیت آنها بر روابط انسانی مطلق بود، اما در دوران گذار پس از جنگ سرد، امروزه روند کاهشی ابرقدرت بودن کشورها در روابط بین‌الملل به پایان خود رسیده و دولت‌ها دیگر تعیین‌کنندگان مطلق روابط بین‌الملل نیستند، بلکه کنشگران غیر حکومتی جدیدی ظهور و نمود پیدا کرده اند که سابقاً بیشتر در حوزه‌های اقتصادی فعالیت می‌کردند، اما در حال حاضر در حوزه‌های امنیتی و سیاسی وارد شده‌اند. برخی از این کنشگران «از عملکردی مثبت برخوردارند، مانند حزب‌الله و برخی دیگر کارکردی منفی دارند مانند داعش».

ظریف در ادامه با اشاره به مسئله «تنوع‌پذیری ابزار قدرت» به عنوان یکی دیگر از «مشخصات دوران سابق در روابط بین‌الملل» می‌گوید که در آن دوران «تعداد و کمیت ابزار آلات جنگی و نظامی ملاک مشخصی برای ارزیابی قدرت یک کشور محسوب می‌شد و بعدها قدرت اقتصادی به آن افزوده شد». اما به گفته وی، «امروزه پارامترها و منابع متنوع دیگری به ملزومات قدرت یک کشور اضافه شده‌اند و مجموعه این عوامل، قدرت نفوذ یک کشور را افزایش می‌دهند. بنابراین افزایش نفوذ و کاهش آسیب پذیری از جمله ابزارهای لازم در تعیین قدرت یک کشور محسوب می‌گردند».

وزیر امور خارجه کشورمان در بخش دیگری از سخنان خود می‌گوید: «قدرت‌های منطقه برای کسب مشروعیت، امنیت و یا هر دوی این مقولات، نگاه به خارج دارند. این کشورها یا در حال حاضر در زیر چتر حمایتی یک کشور خارجی قرار دارند و یا در انتظار چنین حمایتی از سوی نظامات خارجی بسر می‌برند». وی با اشاره به اینکه «پیشرفت و امنیت این گونه از کشورها وابسته به خارج است» اما تصریح می‌کند که «برجستگی جمهوری اسلامی ایران در منطقه اولاً منبعث از روحیه استقلال‌طلبی مردم کشور است و ثانیاً بخشی دیگر نیز به‌واسطه در معرض تهدید دائمی بودن کشور از سوی دول خارجی پس از پیروزی انقلاب اسلامی است».

وی تأکید می‌کند که «نگاه جمهوری اسلامی به توسعه کشور درون‌زاست و پیشرفت، مشروعیت و امنیت خود را از مردم خویش اخذ می‌کند و لذا ایران توان آن را دارد که قدرت خود را از طریق امکانات و ابزارهای درون خود افزایش دهد».

ظریف می‌گوید که «در دورانهای انتقالی معمولاً به زمان ظهور و یا اضمحلال کشورها اشاره شده و از آن یاد می‌شود. به‌عبارت دیگر کشورهایی در دوران خاصی وارد عرصه وجود شده و برخی دیگر نیز از عرصه وجود خارج شده‌اند، مانند کشور یوگسلاوی سابق که دیگر اثری از آن در دنیای کنونی وجود ندارد، لذا محاسبه دقیق شرایط زمانی، تعیین‌کننده خط مشی و مسیر حرکت یک کشور خواهد بود و بنابراین کشورهایی همچون عراق در زمان صدام حسین، لیبی در زمان معمر قذافی و تقسیم سودان به دو بخش شمالی و جنوبی از جمله مثالهای موجود در عصر کنونی هستند که به دلیل اتخاذ خط مشی افراط و یا تفریط توسط رهبران آنان، دیگر نامی از آن کشورها در میان نیست».

به گفته وزیر امور خارجه کشورمان، «با پیشرفت‌های به‌وجود آمده در عرصه فن‌آوری و علم، انتخاب مخاطب از بین رفته و تکنولوژی باعث شده که طیف مخاطبان گسترده و در عین حال پیچیده گردد. از سوی دیگر علم و فناوری، کنترل افکار عمومی از سوی بخش مشخصی از حاکمیت را از بین برده و فضای مجازی در حال حاضر قادر به جریان‌سازی‌های مختلف در عرصه سیاست خارجی است و بدین جهت میزان آسیب‌پذیری آن را افزایش داده است».

وی در ادامه با اشاره به ارتباط دانشگاه و دستگاه سیاست خارجی، می‌گوید: «یکی از عرصه‌های کمک دانشگاه به دستگاه سیاست خارجی می‌تواند استفاده از ابزارهای لازم در جهت کنترل حوزه دانایی باشد، زیرا از دانایی فراوان موجود در فضای مجازی نمی‌توان استفاده به‌هنگام و بهینه کرد و از سویی دیگر حجم بسیار زیاد و انبوه اطلاعات نامنسجم عملاً معضلی فرا راه تصمیم‌سازی از سوی سیاستمداران شده است. از سویی دیگر در حوزه روابط بین‌الملل علم و فن‌آوری می‌تواند به عنوان یک حوزه نیاز برای کشور مطرح باشد. برقراری ارتباطات منسجم بین المللی برای جذب دانشجویان خارجی و استفاده از دستاورد و دانشگاه‌های کشور می‌تواند از جمله زمینه‌های همکاری بین وزارت امور خارجه و دانشگاه‌های کشور باشد».

ظریف با اشاره به «رفع ممنوعیت تحصیل دانشجویان کشورمان در برخی از رشته‌های دانشگاهی در دانشگاه‌های خارج از کشور در جریان مذاکرات برجام»، آن را «یکی از دستاوردهای قابل توجه توافقنامه برجام» دانست. به گفته وی، «هم‌اکنون در حوزه‌های مختلف امکان حضور جمهوری اسلامی در صحنه‌های علمی و بین‌المللی وجود دارد، زیرا کشورمان در حال حاضر توان جذب و صدور علم را داراست و فعالیت ایران در حوزه‌های علمی خارج از کشور باعث خواهد شد که کشورمان با یک اقتدار جدید در جهان حضور فعال داشته باشد».

وی در بخش دیگری از سخنان به مهمترین وظایف سه‌گانه وزارت امور خارجه در حوزه های صادرات و واردات اشاره کرد که عبارتند از:

الف – صادرات

1 - صادرات کالاهای غیر نفتی،
2 - صادرات خدمات فنی و مهندسی،
3 - صادرات نیروهای کارآمد.

ب – واردات

1 - جذب گردشگر و بعبارت دیگر واردات جهانگرد
2 - واردات سرمایه
3 - جذب علم و فن آوری.

ظریف در پایان سخنان خود در جلسه پرسش و پاسخ به سوالات مطرح شده از سوی اساتید دانشکده‌های مختلف دانشگاه تربیت مدرس پاسخ داد. اعطاء لوح یادبود از سوی دکتر احمدی، رئیس دانشگاه تربیت مدرس به ظریف، پایان بخش این نشست علمی بود.