راهبرد «فرار به جلو» بِــن‌ســـلمان

در دستور کار 2030 آمریکایی‌ها در حوزه سیاست خارجی گزارش مطولی وجود دارد که بیش از 123 صفحه بوده که بیش از 43 صفحه در مورد غرب آسیا، عربستان و ایران است و 25 صفحه هم مربوط به ایران است.

یکی از برنامه‌های اساسی آنها موضوع آینده حکومت عربستان است. عربستان با توجه به حساسیت و پهناوری و سرمایه بسیار هنگفت معنوی که به عنوان حرمین شریفین دارد همچنین مسائل دنیوی و شرایط اقتصادی و رونق فروش نفت، تلاش کرده‌اند همواره سیطره و شیخوخیت خود را برای بسیاری از کشورهای اسلامی از قدیم‌الایام دیکته کنند، اما امروز بعد از شرایطی که در جریان 11 سپتامبر پیش آمد و غربی‌ها به نوعی سعودی‌ها را متهم کردند که عامل اصلی حمله به برج‌های دوقلو اتباع سعودی‌ بودند مقداری شکاف بین دیدگاه‌های آمریکایی‌ها نسبت به عربستان به وجود آمد. با توجه به تحولاتی که پیش‌بینی می‌شد از قبل با فوت عبدالله و روی کار آمدن ملک سلمان و از دست رفتن نایف بن عبدالعزیز برادر پادشاه عربستان رقابت بین فرزندان آل‌سعود شتاب بیشتری گرفت و حس قدرت و ارتباط به غرب و سر سپردن به آنها بویژه محمد بن سلمان که می‌توان گفت این روزها تقریبا یکه‌تاز میدان سیاست خارجی عربستان است را پررنگ‌تر می‌بینیم.

بن‌سلمان، وزیر کار ترامپ می‌شود!

در جریان انتخابات اخیر آمریکا محمد بن سلمان با قصد ابراز ارادت طرح چند ماده‌ای به ترامپ ارائه داده که با پیش بینی‌های ما مبنی بر روی دادن این جابه‌جایی قدرت و عهده‌دار شدن محمد بن سلمان به عنوان ولیعهد اول عربستان، وزارت دفاع و کشور همخوانی پیدا می‌کند. محمد بن سلمان طرحی ارائه داده است که با کمک آمریکایی‌ها ده سال آینده، 25میلیون شغل باید برای آمریکایی‌ها ایجاد شود یعنی مجموعه‌ای از درآمدهای عربستان باید متوجه ایجاد اشتغال در آمریکا باشد. این سرسپردگی بدون حد و مرزی است که در کنار این طرح دیگری پیشنهاد داده است که تولید نفت عربستان را با کمک آمریکایی‌ها به 15 میلیون بشکه در روز برساند و روسیه را با این حرکت مهار کنند. موضوع بعد هم رساندن سپرده‌های دولت عربستان در آمریکا به حدود هزار میلیارد دلار است. بندگی و کرنش محمد بن سلمان با حمایت آنها به راحتی قدرت را از محمد بن نایف پسر عموی خود گرفت. امروز محمد بن نایف در حلقه‌ای از محاصره در داخل قصر مجموعه دولت عربستان است، البته پیش‌بینی ما این است که زمان چندانی طول نخواهد کشید که جای پدر را غصب خواهد کرد.

با توجه به شرایط نا امنی که در امنیت ملی عربستان در اثر یورش آنها بویژه در یمن پیش آمده به نوعی سیاست فرار به جلو در دستگاه سیاست خارجی این کشور به عنوان دستور کار اصلی قرار گرفته و مقداری بی‌محابا شاید با چراغ سبز غربی‌ها بویژه آمریکایی‌ها و مدیریت پشت صحنه انگلیسی‌ها تلاش می‌کنند.

پس از سفر ترامپ به عربستان، آمریکایی‌ها با چراغ سبز سعودی‌ها سراغ قطری‌ها رفته و در اولین مرحله فشار سیاسی آنها را مکلف کردند و قراردادی حدود 12 میلیارد دلاری با قطری‌ها بستند و بلافاصله بعد از این قرارداد وزیر خارجه و دفاع موضع گرفت که این بحث خانوادگی است و باید در منطقه حل شود.

قطری‌ها کوتاه نمی‌آیند

تشدید بحران میان قطر و عربستان با توجه به ولیعهدی بن سلمان به آینده شرایط منطقه و مقداری تدبیر کشورها، نقش جمهوری اسلامی ایران، روسیه، چین و سایر قدرت‌های خارج از منطقه دارد. آنچه که واقعیت دارد سعودی‌ها مسیری را برای خودشان تدوین کرده‌اند و ما حج را درپیش داریم و شرایط جهان اسلام شرایط مناسبی نیست. تصور می‌کنم برنامه‌ای که سعودی‌ها برای فشار بیشتر بر دولت قطر طراحی کرده‌اند قطری‌ها کوتاه نخواهند آمد. قطر کشور مستقل با بازیگری منطقه‌ای و پتانسیل بالایی در صحنه‌های بین‌المللی دارد و مانند یمن و بحرین نیست، شرایطش متفاوت است. بنابراین به سعودی‌ها توصیه می‌کنیم که در سیاست‌های تنش‌زای خود تجدیدنظر کرده و این‌گونه بی‌محابا در منطقه اقدام به اغتشاش و بروز ناآرامی در بین کشورهای اسلامی نکنند.به جای قرار دادن سرمایه‌هایشان در اختیار آمریکا به مردم کشورشان رسیدگی کنند به دلیل این‌که حدود 12 میلیون نفر در این کشور در فقر و بادیه‌نشینی به سر می‌برند.

عبدالله سهرابی / سفیر سابق ایران در قطر