محدودیت‌های آمریکا در اعمال تحریم‌های جدید

نمایندگان ضدایرانی سنای آمریکا و دولت ترامپ که در چارچوب برجام از اعمال تحریم و تحت فشار قرار دادن ایران منع شده‌اند، اینک تلاش دارند با اعمال تحریم‌های جدید وضعیت را به قبل از برجام بازگردانند تا شاید راهی برای اعمال فشار بر ایران بیابند، اما برای دستیابی به این هدف، آمریکا با محدودیت‌هایی روبه‌روست.

اولا آمریکا در اعمال تحریم‌های خود تنهاست. پس از برجام که به امضای طرف‌های بین‌المللی و تائید شورای امنیت رسید، آمریکا در پیگیری سیاست تحریم در عرصه بین‌المللی تنها شده است. اکنون دیگر طرف‌های برجام و بازیگران بین‌المللی خواستار همکاری با ایران هستند. از این‌رو با سیاست تحریم مخالفند. این امر فضا‌ها و فرصت‌های گسترده‌ای را برای ایران باز می‌کند که با بهره گرفتن از آنها می‌توان موجبات بی‌اثر شدن سیاست تحریم را فراهم کرد.

ثانیا ایران با اجرای تعهدات خود در چارچوب برجام فضای ایران‌هراسی و تهدید معرفی کردن ایران را درهم شکسته است. این امر توجیه اقدامات ضدایرانی آمریکا و اعمال تحریم‌های جدید ضد ایران را هم از نظر حقوق بین‌الملل و هم از نظر افکار عمومی داخلی و بین‌المللی، برای هیات حاکمه آمریکا دشوار می‌سازد. گرچه تجربه‌های تاریخی نشان داده که حاکمان آمریکا به حقوق بین‌الملل و افکار عمومی چندان اعتنایی ندارند، اما در شرایط کنونی تعارض و تضاد سیاست‌ها با حقوق بین‌المللی و افکار عمومی، مانعی سخت برای اجرا و موفقیت آن سیاست به حساب می‌آید.

بنابراین حاکمان آمریکا ممکن است با اعمال تحریم‌های جدید رضایت و حمایت متحدانی مانند عربستان و رژیم صهیونیستی، و پشتیبانی لابی‌های ضدایرانی را در داخل آمریکا به‌دست آورند، اما نمی‌توانند حمایت بازیگران، نهادهای بین‌المللی و افکار عمومی داخلی را کسب کنند. این وضعیت توجیه سیاست تحریم را دشوار و موجب افزایش بی‌اعتمادی بین‌المللی و داخلی به هیات حاکمه آمریکا می‌شود. در عرصه بین‌المللی که ضمانت اجرایی قدرتمندی برای وادار کردن دولت‌ها به اجرای تعهداتشان وجود ندارد، جلب اعتماد دولت‌ها و بازیگران بین‌المللی مبنایی برای کسب اعتبار و نفوذ است که موجب قدرت و تاثیر‌گذاری بازیگران می‌شود. از دست رفتن این اعتماد موجب آسیب دیدن اعتبار و نفوذ شده و قدرت تاثیر‌گذاری را کاهش می‌دهد. در عرصه داخلی نیز اعتماد مردم به هیات حاکمه موجب قدرت گرفتن دولت و درمقابل از دست رفتن این اعتماد موجب تضعیف دولت‌ها می‌شود. دولت آمریکا بعد از به قدرت رسیدن جمهوریخواهان و ترامپ هم از نظر بین‌المللی و هم از نظر داخلی با بحران بی‌اعتمادی روبه‌روست. تلاش آمریکا برای اعمال تحریم‌های جدید ضد ایران، برخلاف تعهدات پذیرفته شده در چارچوب برجام، درحالی که ایران مجموعه تعهدات خود را اجرا و تائید نهادهای بین‌المللی را کسب کرده است، می‌تواند این بحران را تشدید کند و قدرت تاثیر‌گذاری آمریکا را بیش از پیش آسیب‌پذیر سازد.

دکتر حاکم قاسمی

هیات علمی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(ره)