ضرورت نگاه عالمانه به مشکل رکود

رکود در اقتصاد یک کشور مانند بیماری یک فرد است که راه‌حل‌های درمانی مختلفی دارد، اما برای درمان، روحیه، محل زندگی و مسائلی از این قبیل می‌تواند تأثیر داشته باشد که این موضوع در مورد حل معضل رکود نیز صادق است و بستگی به شرایط کشور دارد.

برای حل معضل رکود باید دلایل ایجادی آن را پیدا کنیم و بعد به فکر رفع آن باشیم. این‌که رکود ناشی از کاهش درآمد، کاهش تقاضا و یا رشد اقتصادی پایین، هزینه‌های بالای تولید و تورم در تولید ملی است. برای هر کدام از این روش‌ها باید راه‌حل و شرایط خاص خود را بررسی و اجرا کرد.

به عنوان مثال در بخش مسکن حباب قیمتی زمین، سوداگری، نبود نظارت دستگاه‌های ذی‌ربط، سیاست‌های نادرست و ضعیف مدیریت کلان‌شهری و ... در قیمت و رکود مسکن تأثیر داشته و تزریق پول در این بخش نمی‌تواند مشکلات را حل کند. تشخیص این موضوع بسیار مهم است که باعث تورم در قیمت‌ها و کاهش قدرت خرید خانوار نشود. برخی مجریان با در نظر گرفتن مسائل کلی حل مشکل رکود قصد دارند این معضل را رفع کنند اما خیلی از روش‌ها ممکن است در برخی کشورها پاسخ مناسب ندهد.

بر این اساس باید شیوه‌های به کارگیری متناسب با محیط ملی باشد و تأمین مالی که یک راه‌حل ضمنی محسوب می‌شود صرفا موضوعات رکود را حل نخواهد کرد.

برای حل مشکل رکود راه‌حل‌های آنی، کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت وجود دارد و باید این مراحل را به‌طور مستمر و گام به گام اجرا کرد. ما تجربه طرح‌های زودبازده و اعطای تسهیلات برای ایجاد شغل را داشتیم که این اقدامات مُسکنی برای رکود است و پیگیری نکردن برای اجرای راه حل بلند مدت رکود باعث برگشت این معضل به اقتصاد شده است.

یکی دیگر از مشکلات رکود، بیکاری و کاهش اشتغال است. به بیان بهتر ممکن است تقاضا برای محصولی در کشور مانند پوشاک و مواد غذایی وجود داشته باشد اما معضل بزرگ‌تر به نام واردات بی‌رویه و قاچاق تقاضای این کالای تولید داخل را کاهش دهد. کارخانجات تولید نساجی یا پوشاک دومین صنعت اشتغالزا است که زیر 25 درصد کار می‌کند و هزینه‌های تولید این محصولات بسیار بالاست و شرایط رقابت با کالای قاچاق و وارداتی را ندارند. اگر مشکل صنعت نساجی حل شود و ظرفیت کارخانجات به 50 درصد برسد صددرصد رشد را تجربه خواهد کرد و اگر از کل ظرفیت استفاده شود 400 درصد رشد در این بخش خواهیم داشت که به رشد اقتصادی پایدار و افزایش اشتغال منجر خواهد شد. رکود یک نگاه عالمانه نیاز دارد و با نگاه تبلیغاتی و شعارگونه که در دوران انتخابات به وفور شنیدیم نمی‌توان اقتصاد را از رکود به‌صورت واقعی خارج کرد.

دکتر محمد خوش‌چهره

استاد اقتصاد دانشگاه تهران