پس‌لرزه‌های همه‌پرسی اردوغان

به نظر من اردوغان در این امتحان همه‌پرسی موفق و سربلند بیرون نیامد با وجودی که رای اکثریت را گرفت اما پیروزی شیرینی برای اردوغان نبود دلیل آن هم این است که اردوغان و تیمش طی ماه‌های گذشته تمامی تلاش خود را کردند. همه ابزارها و ظرفیت‌های خود در عرصه سیاست داخلی وسیاست خارجی و بین‌الملل را برای بسیج کردن ملت به‌کار گرفتند. آنها تمامی رسانه‌ها و دستگاه‌های تبلیغات را در اختیار داشتند در صورتی که واقعا مخالفان این میزان امکانات در اختیار نداشتند و از امکاناتی از این دست استفاده نمی‌کردند. تیم اردوغان همچنین اقدام به فضاسازی در حوزه بین‌الملل نیز کردند و روابطشان را با اتحادیه اروپا، به خاطر مخالفت این اتحادیه با تبلیغات همه‌پرسی از سوی وزرای اردوغان، دچار تنش کردند. با این هدف که طرفدارانشان را به میدان بیاورند و تحریک کنند ولی پیروزی که به‌دست آوردند زیاد دلچسب نبود.

دوم این‌که فضای انتخابات نشان‌دهنده دوقطبی جدی جامعه ترکیه است در حالی که حزب عدالت و توسعه و همراهانش که احزاب و شرکای مهمی بودند مانند حزب ملی‌گرای حرکت ملی و حزب «اتحاد بزرگ ملی» را با خود همراه کردند یعنی تمام جناح راست را بسیج کردند که همگی شد 51 درصد رای موافق و حدود 49 درصد مخالفت کردند و این یک پیام برای اردوغان و همراهانش دارد.

نکته سوم این‌که اردوغان از قبل یعنی از زمان احمد داوود اوغلو که نخست‌وزیر بود و زمانی هم که بینالی ایلدیریم جای او را گرفت عملا یک رئیس‌جمهور با اختیارات کامل بود و عملا حاکمیت و قدرت دست اردوغان بود و همه چیز در اختیار او بود و ایشان می‌خواست با این همه‌پرسی به اختیاراتی که غیررسمی در اختیار داشت لباس قانونی بپوشاند اما با این رایی که آورد چندان مستمسک قدرتمندی برای این‌که این اختیارات را قانونی بکند پیدا نکرد.

گرچه در تعریف دموکراسی گفته می‌شود ایشان رای لازم را آورده اما نسبت به هزینه‌ای که کرده رایی که آورده بسیار شکننده است و این روند برای او پیروزی تلقی نخواهد شد. زیرا با این فضاسازی سنگین و این رای کم و پیروزی ضعیف نمی‌تواند آن گونه که انتظار داشت پیش برود از همه مهم‌تر این‌که این همه‌پرسی نشان داد که جمعیت شهری و موثر در امور اقتصادی و سیاسی و فرهنگی در شهرهای بزرگ و مهم مانند استانبول و آنکارا و ازمیر به این همه‌پرسی رای نه دادند که نشان‌دهنده نارضایتی آنها از سیاست‌های اردوغان هست بنابراین این وضعیت اردوغان را در اجرای سیاست‌های داخلی و خارجی با مشکل مواجه می‌کند.

ابوالحسن خلج‌منفرد

کارشناس مسائل غرب آسیا