خراش معدنکاران غیرمجاز بر چهره توس

«شهر تاریخی توس» که در فهرست آثار مل‍ی نیز به ثبت رسیده بر خرابه‌های تابران که یکی از چهار شهر عمده ناحیه توس در سده‌های ا‌ولیه و میانه اسلامی بوده، بنا شده و اکنون در فاصله 24 کیلومتری شمال غرب مشهد قرار دارد.

آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی نیز که در غرب توس و مجاور دروازه رزانِ شهر تابران قرار دارد در سال 1347 با بازسازی آرامگاه قبلی ایجاد شده و دارای موزه، کتابخانه و برخی امکانات رفاهی است.

هنوز جای زخم عمیق نصب دکل‌های فشار قوی در حریم منظری آرامگاه فردوسی که مانع ثبت جهانی این اثر ارزشمند فرهنگی و تاریخی ایران شد، التیام نیافته که فعالیت معادن شن و ماسه مشکلات و مسائل متعددی را به وجود آورده است.

معادن شن و ماسه

مدیر پایگاه میراث فرهنگی شهر تاریخی توس با اشاره به وجود معادن شن و ماسه متعدد در حریم تاریخی توس، گفت: این معادن و برداشت‌های غیرمجاز و مجاز آنها، پیامدهای منفی معتددی برای این منطقه تاریخی دارد. احسان زهره وندی افزود: در پی چند سال فعالیت این معادن شاهد ایجاد گودال‌های عمیق و متعدد به عمق بیش از 50 متر و سطح بیش از دو تا سه زمین فوتبال در حریم منطقه هستیم که آسیب بسیار به منطقه تاریخی و روند ثبت جهانی شهر تاریخی توس و آرامگاه فردوسی می‌زند.

مهدی حسینی اظهار کرد: محدوده 360 هکتاری توس منطقه ثبت ملی است و هرگونه حفاری در این منطقه غیر مجاز محسوب می‌شود. وی گفت: برداشت شن و ماسه و ایجاد آلودگی‌های زیست محیطی در این منطقه به گونه‌ای است که روزانه حدود هزار کامیون در منطقه تردد می‌کند و تاکنون موجب کشته شدن چند عابر نیز شده‌اند.

زهره وندی افزود: گودال‌های عمیق و رها شده نیز معضلی بزرگ است اما هنوز داستان غم‌انگیز ادامه دارد، به گونه‌ای که کامیون‌های حمل زباله هم اقدام به رهاسازی نخاله و زباله در این گودال‌ها کرده‌اند که موجب مشکلات زیست‌محیطی و ایجاد بوی نامطبوع در منطقه شده است.

نمی‌توانیم جلوی کامیون‌ها را بگیریم

مدیر پایگاه میراث فرهنگی شهر تاریخی توس با اشاره به مشکلات بوجود آمده از سوی صدها کامیونی که روزانه در این منطقه تردد می‌کنند، افزود: پیرو مکاتبات انجام شده با شورای ترافیک استان چند ماه پیش بر اساس مصوبه این شورا ورود کامیون به بلوار شاهنامه و منطقه تاریخی توس ممنوع شد، اما هنوز شاهد تداوم تردد این خودروها هستیم. در همین حال دبیر شورای هماهنگی ترافیک خراسان‌رضوی در این باره به ایرنا گفت: عمده بحث موجود در محدوده شهر تاریخی توس با سازمان صنعت، معدن و تجارت استان و فعالیت معادن غیرمجاز در این منطقه است.

حسینی اظهار کرد: به واسطه فعالیت این معادن غیرمجاز هم‌اکنون اتفاقات و آسیب‌های زیست محیطی بدی در منطقه رخ می‌دهد و برداشت‌های زیاد از ذخایر منطقه و ایجاد حفره‌های بزرگ تبعات فراوانی به همراه دارد.

وی با اشاره به این‌که تبعات ترافیکی و مشکلات ناشی از تردد غیرمجاز کامیون‌ها تنها بخشی از مشکلات تحمیل شده است، بیان کرد: طبق گزارش رسمی ارائه شده از سوی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان در جلسه شورا؛‌ فعالیت و برداشت از این معادن غیرمجاز است و قول مساعد برای پیگیری این مساله داده شده است.

ابطال مجوز 16 معدن

از سوی دیگر، معاون امور معادن و صنایع معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان‌رضوی گفت: حدود 20 معدن شن‌شویی و معدنی دارای مجوز، در این محدوده مشغول به کار بودند که مجوز تعداد 16 معدن به پایان رسیده و ابطال شده است. رضا شجاعی بیان کرد: فعالیت قانونی و دارای مجوز چهار معدن در این محدوده همچنان ادامه دارد و با توجه به قدمت طولانی آنها نمی‌توان از فعالیتشان جلوگیری کرد.

وی بیان کرد: به نظر می‌رسد که مشکل عمده به وجود آمده در محوطه شهر تاریخی توس پیامدهای ناشی از فعالیت معادن غیرمجاز است.

نخاله ساختمانی لازم داریم

شجاعی، معاون امور معادن و صنایع معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان‌رضوی اظهار کرد: در محدوده شهر توس، چند واحد صنعتی نیز وجود دارد که پیامدهای متعدد را به همراه دارد که باید به این موضوع نیز توجه جدی مبذول شود.

وی تاکید کرد: سازمان صنعت، معدن و تجارت تمام مسئولیت خود را در این زمینه انجام داده است و مدیریت و ساماندهی خودروهای سنگین عبوری در محور شاهنامه و نیز سایر مسائل باید توسط متولیان مربوط مدیریت شود.

شجاعی بیان کرد: اکثر گودال‌های عمیق ناشی از برداشت‌های مجاز و غیرمجاز انجام شده در سالیان سال بوده و متعلق به یک یا سه سال گذشته نیست. وی گفت: برای پر کردن گودال‌های ایجاد شده باید نخاله‌های سایر معادن را جمع‌آوری و اقدام به تخلیه در این گودال‌ها کرد که کار زمانبر و پرهزینه‌ای است.